قوانین ساخت و ساز ساختمان ها برای معلولین

طراحی و معماری منازل مسکونی همواره موانع عدیده ای را بر سر راه معلولین و افراد مسن قرار داده است؛ افراد مسنی که به دلیل گذر سال ها دیگر آن توانایی جسمانی سابق را ندارند یا معلولانی که به دلیل تصادفاتی از هر نوع، به نقص عضو دچار شده اند. این عوامل و عدم توانایی برخی از افراد، تغییرات در منازل مسکونی را اجتناب ناپذیر می سازد، اما انجام چنین تغییراتی مستلزم بحث و جدل با همسایگان است، زیرا برای منطبق کردن واحد مسکونی با نیازهای معلولان و ناتوانان جسمی باید هزینه گزافی آن هم مشترکاً از سوی تمام همسایگان صرف تغییرات شود.
راه  حل دیگر فروش خانه و رفتن به واحد مسکونی دیگری است که این راه  حل نیز مقرون به صرفه به نظر نمی رسد.
ناگفته نماند که مرتفع کردن موانع معماری در یک ساختمان اگرچه بسیار پیچیده می نماید اما غیرممکن نیست.در ساختمان های قدیمی فرایند انجام تغییرات بسیار سخت و دشوار است، اما بر اساس قوانین جدید تنها در صورتی به یک ساختمان جواز پایان کار داده می شود که در آن امکان دسترسی سهل و آسان معلولان به واحد مسکونی خویش لحاظ شده باشد. البته این در صورتی است که چنین قانونی در همه شرایط رعایت شود.
انطباق
فرایند انطباق واحد مسکونی با وضعیت جسمانی معلولان را می توان از همان در ورودی ساختمان آغاز کرد. شکل اولیه راه پله ورودی، در واقع نمایانگر پیروزی مفهوم زیبایی شناسی بر مفهوم دسترسی است. از این رو باید تغییراتی ایجاد شود تا به زیبایی ساختمان لطمه وارد نشود و همه افراد بتوانند در جریان فرایند انطباق، به واحد مسکونی خود به راحتی دسترسی داشته باشند. در نتیجه و پس از مطرح شدن این مسئله در میان قانونگذاران اسپانیایی، در سال ۱۹۹۳ قانون ارتقاء دسترسی و حذف موانع معماری در ساختمان ها در پارلمان این کشور به تصویب رسید. اوخنیو راموس از مسئولین سسو (سازمان حمایت از مصرف کنندگان) در این باره می گوید: فراموش نکنیم که عدم توانایی جسمانی صرفاً مختص افراد مسن نیست و جوانان نیز ممکن است به سبب معلولیت دچار چنین وضعیتی شوند.
او می افزاید: البته همین جوانان نیز روزی به جایگاه افراد مسن امروزی خواهند رسید و به تبع آن نیازمند استفاده از امکانات فوق العاده در واحد مسکونی خود خواهند بود.
درها
راموس که از کارشناسان مسائل دسترسی به واحدهای مسکونی محسوب می شود در این باره می گوید: پس از آن که افراد مسن از پله ها بالا رفتند با مشکل باز کردن در مواجه می شوند.
برای مرتفع کردن موانعی نظیر راه پله و مشکل درها، راه حل هایی وجود دارد. می توان بر راه پله های ورودی ساختمان بالابر برقی نصب کرد تا افراد مسن و یا معلولان جسمی بتوانند به راحتی خود را به واحد مسکونی خویش برسانند.
اوخــنیو رامـــوس می افزاید: برای افراد مسن نیز می توان راه حل های کم هزینه تر و مناسب تری انتخاب کرد؛ مهم این است فاصله میان پله ها زیاد نباشد، در واقع پله ها کم ارتفاع باشد و سطحی که پا بر آن گذاشته می شود، لیز نباشد.
زایده هایی که در پله های معمولی وجود دارند نباید در پله هایی که برای عبور و مرور افراد مسن استفاده می شوند به کار روند.
راموس در توجیه سخنان خویش می گوید اصلاح کردن پلکان ورودی منازل کار سختی نیست و می توان با کمترین هزینه ای آن را انجام داد.
یکی دیگر از اقدامات ابتدایی که می توان برای تطابق واحدهای مسکونی با نیازهای افراد معلول انجام داد؛ نصب آسانسور است. البته نصب آسانسور همواره میان اهالی یک ساختمان محل مجادله و اختلاف بوده است. افراد جوان که مانند بسیاری دیگر از افراد به فکر سنین کهنسالی نیستند، اغلب از پرداختن مخارج اضافی نصب یک دستگاه آسانسور خودداری می کنند.
البته تنها جوانان نیستند که با نصب بالابر مخالفت می کنند، بلکه افراد ساکن طبقات اول نیز با انجام چنین اقدامی موافق نیستند.اما برای نصب چنین دستگاهی تنها موافقت ۵۱ درصد از ساکنین ساختمان کافی است.
درست است که در صورت تصویب نصب آسانسور همه ساکنان باید در تأمین مخارج آن سهیم شوند، اما باید در نظر داشت که با نصب آسانسور بر قیمت واحدهای مسکونی افزوده می  شود و در نتیجه تمامی ساکنان ساختمان به طور یکسان از بالا رفتن ارزش مالی بنا سود خواهند برد.
به هنگام نصب آسانسور نباید آسانسور با زمین اختلاف سطح داشته باشد، زیرا در غیر این  صورت افراد مسن برای سوار شدن به بالابر دچار مشکل خواهند شد. در نتیجه باید هرگونه اختلاف سطحی از میان برداشته شود؛ این قاعده در مورد فرش پاگرد آسانسور نیز صدق می کند.
گوستاو سامایوا مسئول بخش قضایی سازمان حمایت از مصرف کنندگان نیز می گوید: ساخت سطح های شیب دار در ساختمان های مسکونی (البته در صورت امکان)  نحوه دسترسی افراد معلول به ویژه آنهایی که بر صندلی های چرخدار می نشینند را تسهیل خواهد کرد.
بنا بر اعتقاد اوخنیو راموس که مهندس ساختمان است و ۲۵ سال از عمر خود را به دلیل تصادف با موتور بر صندلی چرخدار به سر برده است؛ بزرگترین مشکل در این نهفته است که بسیاری از افراد به این مسئله نمی اندیشند که خود نیز روزی پا به سن خواهند گذاشت.
او می افزاید: تنها ده سال است که (در اسپانیا) به مسئله دسترسی معلولان و افراد مسن به واحدهای مسکونی توجه ویژه ای می شود.
کمک ها
کمک های دولتی به این مسئله نیز در طرح های ارائه شده در قالب برنامه زندگی در ایالت مادرید گنجانده شده اند. بدین ترتیب مجموع کمک های دولتی در بخش هایی که به بازسازی نیاز دارند به ۴۰درصد هزینه کل طرح می رسد. کمک های دولتی در قالب طرح های نگهداری از واحدهای مسکونی و یا حذف موانع موجود در طراحی ساختمان ها ارائه می  شوند. در صورتی که در واحدهای مسکونی علاوه بر حذف موانع معماری به مسایلی نظیر بهبود دسترسی افراد به واحدهای مسکونی نیز توجه شود، حجم کمک های دولتی به سقف ۶ هزار و ۵۰۰ یورو افزایش خواهد یافت.
جزئیات
افراد معلول همواره به دلیل این که مورد توجه واقع نشده اند با موانع بسیار زیادی در معماری ساختمان ها روبه رو بوده اند، اما در این چارچوب نیز راه حل هایی وجود دارد.
خاویر فونت رییس فدراسیون انجمن های معلولان جسمی و ذهنی (فاما) در این باره می گوید: کمک فنی به درد ما نمی خورد، به عنوان مثال بالابرهایی که روی پله ها نصب می شوند برای ما اقدام مهمی محسوب نمی شوند؛ ما ترجیح می دهیم که تغییرات بنیادی در معماری ساختمان ایجاد شود؛ به این معنی که سطح های شیب دار ساخته شوند. در واقع برای ما آنچه که مهم است مد نظر قرار دادن وضعیت معلولان به هنگام ساخت یک بنا است.
علاوه بر ساخت سطح های شیب دار، در ساختمان ها نیز باید عرض حداقل ۸۰ سانتیمتر ساخته شوند تا بتوان صندلی چرخدار را از میان چارچوبه آن عبور داد.
اوخنیو راموس نیز در این باره می گوید: من نمی دانم به چه دلیل درهای آشپزخانه ها و حمام ها را کم عرض می سازند، عرض آنها در بسیاری از موارد ۶۰ سانتیمتر است و در سایر موارد نیز به ۷۰ تا ۷۲ سانتیمتر می رسد، که در نتیجه عبور ما را (که بر صندلی چرخدار نشسته ایم) با مشکل مواجه می سازد.
راموس می افزاید: من مهندس هستم و مشکلات را از تمام زوایا مورد بررسی قرار داده ام و می توانم به شما بگویم که پیش از تصادف با موتور- که من را بر صندلی چرخدار قرار داد – مانند سایرین فکر می کردم.
جزئیات زیادی باید برای نحوه دسترسی معلولان به ساختمان ها مد نظر قرار گیرند. به عنوان مثال باید به این نکته توجه شود که آسانسورها برای آن که یک معلول بتواند صندلی خود را در آن جای دهد، ۲۰/۱ متر عمق داشته باشند. اینها از جمله مواردی هستند که باید به هنگام ساخت یک ساختمان و نصب دستگاه های جانبی و امکانات رفاهی آن مورد توجه قرار گیرند.
منبع: ال موندو