لزوم ارتقاء کیفی و ایمنی معابر به لحاظ فنی و مهندسی

ایران از کشورهایی است که آمار تصادفات و مرگ و میر ناشی از آن در رتبه های اول جهان قرار دارد.راه ،هندسه و تجهیزات ایمنی سهم بزرگی در حوادث رانندگی دارند .

این نوشتار یک هدف دارد وآن لزوم سپردن امور ایمنی به مهندسین این حرفه به جای استفاده از نیروی انسانی نا آگاه به ترافیک .برای اثبات نیز به مسایل و نمونه های رایج اشاره می شود.

تجهیزات ایمنی:

به دلیل ارزانی مصالح قیری سالیانه هزینه های سرسام آوری صرف اسفالت معابر می شود . چون اجرای آن ساده است اما بیلان مناسبی برای ارایه است. در آن سو با وجود گسترش ارتباطات تکنولوژیک میان کشورها، برگزاری نمایشگاه ها و سمینارها به دلیل آنکه درک درستی از نحوه کاربرد تجهیزات ایمنی وجود ندارد پس از اتمام آنها وقتی زمان اجرا فرا می رسد همه مطالب  این نمایشگاه ها، سفر ها  کنار گذاشته می شوند .چرا ؟ چون در عمل هنگام نصب تجهیزات ایمنی اعتقادی به این وجود ندارد که در هنگام نصب تجهیزات ایمنی باید طراح با گرایش ترافیک و سازه بکار گرفت. یک حفاظ یا ضربه گیر ایمنی دقیقا یک سازه است که تابع همه قوانین دینامیک، مکانیک خاک، مقاومت مصالح می باشد.

اگر به گاردریل های معابر نظری افکنده شود ملاحظه می شود اکثر معابر از یک سپری با ستونهای شماره ۱۰به فاصله ۴ متر استفاده شده است. آیا آمار تردد و احتمال تصادف در همه معابر یکی است؟ آیا تعداد خودروهای سنگین همه معابر یکی است؟ یک حفاظ با مشخصات گفته شده در مقابل ضربه وارده از یک کامیون یا اتوبوس مانع ترمی یه شمار می رود که به راحتی از آن عبور و عابرین را زخمی کرده یا می کشد. در اینجا هدف ورود به مباحث آکادمیک نیست و توضیحات اضافی صرفا درک موضوع را راحت تر می کند. در طرح یک حفاظ ایمنی رفتار آن به هنگام ضربه مهمترین مقوله است. حفاظ ها به سه دسته ی :

الف)- انعطاف پذیر

ب)- نیم صلب

ج)- صلب تقسیم می شوند.

در اینجا به حفاظ انعطاف پذیر اشاره می شود.

یک حفاظ انعطاف پذیر که عموما شامل سپری و ستون هاست که با فواصل مختلف نصب می شوند می بایست پس از برخورد خودرو آن را به سمت جاده برگرداند اما با چه مکانیزمی؟ خودرو پس از برخورد به سپری تکیه می کندو شیارهای سپری، سپر خودرو را در میان گرفته و بعنوان یک نوار واحد (به واسطه اتصال های پیچ و مهره) تا حدود ۳متر (در آیین نامه ها با اعداد مختلف سرو کار داریم) عمل می نمایند. بدیهی است اگر سپری گسیخته نشود ستون ها از زمین خارج می شوند که در طراحی پیش بینی شده است.(جنس سپری الزاما فلزی نبوده و ممکن است براساس فراوانی مصالح و خلاقیت طراح چوب و . . .  باشد) در همین مثال ساده از سرعت و ضربه نیروی خروجی ستون (مکانیک خاک) استفاده شده. اما متاسفانه در کشور ما حتی اگر از دست اندرکاران نصب در مورد حفاظ مناسب سوال شود همان مشخصات اول گفتار پیشنهاد می شود.

حتی ارتباط فضای اطراف و نوع حفاظ به دانش کافی نیاز دارد .به این مثال توجه فرمایید. حتی اگر حاشیه راه فضایی باز با تیر های روشنایی باشد احتمال خروج خودرو و برخورد به تیر هایی به فاصله ۵۰ متر ایجاب می کند از حفاظ های انعطاف پذیر می توان استفاده کرد. اگر در این مورد از نیو جرسی یا سپری به پایه های با فواصل ۲ متر استفاده می شد نه کار مهندسی انجام شده بود نه پارامتر اقتصادی لحاظ شده بود.. اما اگر به فاصله ۵ متری راه دره یا مانع کشنده ای باشد به سمت انتخاب نیوجرسی می رویم. چرا؟ اساسا انتخاب نوع حفاظ مستقیما با عوارض حاشیه معبر ارتباط دارد. در واقع حفاظی که انتخاب می شود باید چندین درجه خسارت جانی و مالی را تخفیف دهد و الا نه به لحاظ اقتصادی توجیه دارد و نه هدف ایمنی را تامین می کند.

نتیجه :

همواره می توان ایمن سازی را با حداکثر احتیاط و مصالح انجام داد و در عملی برعکس  یک تیپ  المان ایمنی را انتخاب و کار را سریع تر کرد اما این دو روش نه اقتصادی هستند و نه ایمنی را تامین می کنند.  آیا با به کار گیری مهندسین اهل فن به  نتایج انسانی و اقتصادی تری نخواهیم رسید؟

آقای مهندس مولایی