بررسی تطبیقی ساختار و وظایف دستگاه‏ها و نهادهای سیاست‏گزارتوسعه‌شهری

بررسی تطبیقی ساختار و وظایف دستگاه‏ها و نهادهای سیاست‏گزارتوسعه‌شهری و منطقه‏ای (در کشورهای آمریکا، انگلستان، فرانسه ‌و ‌ژاپن)
اقتصاد و مدیریت شهری
آقای مهندس محمد حسین ملک احمدی
آقای دکتر شریف مطوف

بخش اول مطالعات این طرح تحقیقاتی به تمهید مقدمات اختصاص دارد. فصل اول تحت عنوان “اهداف و نتایج” به چفت و بست آغاز و انتهای مطالعه اختصاص دارد؛ در فصل دوم تلاش شده است که ذیل عنوان سیاست و سیاست‏گزاری، حلقه مفقوده نظریه و عمل برنامه‌ریزی را که به انحا مختلف رابطه حوزه عمومی و خصوصی را تعریف می‏نماید، پرداخته شود.بدیهی است که با پرداختن به دانش سیاست، تمایز دو حوزه مذکور از وضوح بیشتری برخوردار خواهد شد و سکوی مناسبی را برای فاصله گرفتن از قرائت رایج برنامه‏ریزی فراهم خواهد ساخت. فصل سوم این پژوهش، تحت عنوان برنامه‏ریزی در تکمیل فصل “سیاست” و “سیاست‏گزاری” کوشیده است بدیل روایت تکنوکراتیک ازبرنامه‏ریزی را در بستر تاریخی/ اجتماعی عرضه کند. هدف نهایی دو فصل اخیر، تمهید مقدمات و چرایی فاصله گرفتن برنامه‏ریزی از روایت مهندسی اجتماعی/ سیاسی است. فصل چهارم تحت عنوان “روش شناسی” با اتکا بر فصول دوم و سوم، به ارائه نظریه بدیل اختصاص یافته است. انظار نهایی از بخش اول که همان بسترسازی مفاهمه با برنامه‏ریزی شهری و منطقه‏ای از منظر نظره اقتصاد سیاسی فضا است، در فصل پنجم جمع‏بندی شده است. بخش دوم تحت عنوان “تجارب” که شامل چهار فصل می‏باشد، دارای چهار هدف اصلی است: ۱- نشان دادن وجوه مفارق دانش برنامه‏ریزی در کانتکست‏های متفاوت اقتصادی/اجتماعی که مؤید فرض اصلی مطالعه (برنامه‏ریزی، مهندسی نیست) می‏باشد. ۲- محک برنامه‏ریزی از منظر روش شناسی اقتصاد سیاسی فضا. ۳- به چالش کشیدن نظریه و عمل برنامه‏ریزی رایج در ایران. ۴- تمهید مقدمات و زمینه‏سازی تدوین نظریه برنامه‏ریزی ایرانی است. فصل ششم به تجربه برنامه‏ریزی در کانتکست لیبرالیسم فدراتیو می‏پردازد. هدف فرعی در این فصل، علاوه بر اهدافی که شرح داده شد، به چالش کشیدن اسطوره پارادوکس برنامه‏ریزی/ بازار، بالاخص در عرصه سیاست‏گزاری و در دوره‏ای از تاریخ معاصر است که پروژه خصوصی‏سازی، کوچک سازی دولت و انقلاب تفویض ذیل لیبرالیسم نو، علی الظاهر برنامه‏ریزی را در محاق قرار داده است. فصل هفتم با دستمایه لیبرالیسم سانترالیست به مسائلی می‏پردازد که ما هم اینک یا در پهنه سرزمینی با آن دست به گریبانیم یه به نحوی از انحاء در افق سیاسی و برنامه‏ای ما قرار دارد. نقطه عطف این فصل، پرداختن به روابط و مناسبات مرکزی/ محلی و گریز از تشدید نابرابری توسعه مناطق می‏باشد. فصل هشتم با عنوان “سنت ناپلئونی برنامه‏ریزی” در کنار اهداف فصول ششم و هفتم، علاوه بر آن که ما را به ساختار شکنی هر چه بیشتر از سیاست‏گزاری و برنامه‏ریزی و افشای پیگیری منافع عمومی ذیل آنها رهنمون می‏شود. فصل نهم به بیان تجربه ژاپنی که به تجربه تاریخی ایران نزدیک است، می‏پردازد. ابهام در مرزهای شهر و روستا، دولت توسعه‏گرا، برنامه‏ریزی فضایی متاثر از زمین و مسکن و نکته آموزنده خاص‏گرایی و تکثر در برنامه‏ریزی شهری و منطقه‏ای از دلایل عمده پرداختن به تجربه ژاپنی است. بخش سوم امکان بومی‏سازی تجربه برنامه‏ریزی با اتکا بر مورد پژوهی‏ها را وجهه همت خود قرار داده است. بومی‏سازی تجارب اجتماعی/ اقتصادی هر چند در نهایت از قاعده ابزار/ اهداف تبعیت می‏کند؛ اما اساسا به دلیل تفاوت در کانتکست‏های تاریخی و اجتماعی با امتناع یا کمینه نوعی دشواری همراه است. در این عرصه، آنچه قابل انتقال است، نفس “تجربه” نیست بلکه منطق مواجهه با آن است. به عبارتی، امکان انتقال تجربه یا بومی‏سازی در اینجا به میزان حذف وجوه خاص (کنار گذاشتن بسترهای تاریخی/ اجتماعی از تجربه) و وزن وجوه عام (تجرید و استخراج قواعد) بستگی دارد. این بخش، پس از تحقق موضوع فوق که مضمون فصل دهم است، در فصل یازدهم با توجه به بسترهای اجتماعی/ تاریخی و چشم‏انداز جامعه ایرانی، همچنین نقد نظریه و عمل برنامه‌ریزی موجود، تلاش شده است مبانی و ارکان نظریه برنامه‏ریزی ایرانی از دیدگاه اقتصاد سیاسی فضا در فصل دوازدهم فراهم شود. فصل سزدهم درپایان مطالعه کوشیده است بر اساس مطالعات نظری و تجربی مبتنی بر دیدگاه اقتصاد اقتصاد سیاسی فضا، اهداف کاربردی مطالعه را تامین می‏کند.