میزان تحقق‏ کاربری‏های عمومی و خدماتی مصوب طرح‏های توسعه‏ شهری

بررسی میزان تحقق‏ کاربری‏های عمومی و خدماتی مصوب طرح‏های توسعه‏ شهری در کلان‏شهرها (تهران، کرج، اصفهان، مشهد) و بررسی علل تعویق در اجرای آنها
شهرسازی
جهاد دانشگاهی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران
آقای مهندس مسعود حمزه‏ای

شهرها هر چه بزرگ‏تر باشند، نیاز بیشتری به برنامه‏ریزی و ساماندهی امور شهری دارند و هر چه جمعیت بیشتری را در خود جای دهند خدمات‏رسانی به آنها مشکل‏تر و پیچیده‏تر خواهد شد. مسئولان و متولیان برنامه‏ریزی کشور، برای ساماندهی فضاهای شهری و تسهیل در رسیدگی به امور شهری و خدمات‏رسانی عمومی، طرح‏های شهری متعددی را تعریف و تدوین نموده‏اند که مهم‏ترین آنها عبارتند از: طرح‏های جامع شهری، طرح‏های توسعه و عمران، طرح‏های تفصیلی، طرح‏های‌هادی و طرح‏های ساماندهی می‏باشد و هر کدام متناسب با نوع شهر، تعداد جمعیت و موقعیت آنها کاربرد خاص خود را دارد. علل انتخاب چهار کلان‏شهر در این طرح، اولاً بزرگی و اهمیت آنها و ثانیاً مشکلات متعدد موجود در خدمات‏رسانی عمومی و بعضاً کمبودهای فراوان سطوح مورد نیاز کاربری‏های عمومی شهری در آنها بوده است. ضمن اینکه بر اساس شواهد موجود، از نظر سفارش‏دهنده‏ طرح حاضر، مفروض است که اجرای بسیاری از سطوح پیش‏بینی‏شده در طرح‏های شهرهای فوق‏الذکر، بنا به هر دلیلی، عملی نشده و علی‏رغم توسعه‏ فیزیکی و افزایش جمعیت اجرای بخش‏های زیادی از سطوح محاسبه‏شده عملی نشده است؛ به هرحال کاستی‏های موجود بیان‏گر عدم تحقق آنها به میزان لازم بوده است. مشاور طرح به لحاظ رسیدن به نتیجه‏ عملی و منطقی، علی‏رغم وجود فرضیه‏ مذکور و بدون هیچ‏ گونه پیش‏داوری، در ابتدا به بررسی طرح‏های مختلف شهری برای چهار ‏‏کلان‏شهر مورد نظر پرداخته و با مقایسه نمودن آمار و اطلاعات مربوط به سطوح و سرانه‏های وضع موجود هر کدام از کلان‏شهرها با پیش‏بینی‏ها و محاسبات سطوح و سرانه‏های کاربری‏های عمومی و خدمات شهری افق برنامه‏ها و طرح‏های شهری همان شهرها، میزان کسری یا حتی اضافه بودن سطوح مذکور را محاسبه و به صورت جداول و نمودار ترسیم نمود تا در تحلیل‏های نهایی مورد استفاده واقع شوند. پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات مورد نظر میزان تحقق یا عدم تحقق آنها تعیین و دلایل توفیق یا عدم توفیق در اجرای هر کدام از کاربری‏ها بررسی و تدوین گردید. در پایان نیز با نتیجه‏گیری لازم از اطلاعات، راهکارها و معیارهایی جهت افزایش امکان توفیق طرح‏های شهری در اجرای برنامه‏ها و رسیدن به سطوح مورد نظر پیشنهاد شده است.