شرح خدمات طراحی فضای شهری (خیابان)

شرح خدمات طراحی فضای شهری ( خیابان )

۱- تعیین اهداف – در این بخش از پروژه اهداف به ترتیب اهداف کلی و جزیی مشخص شده و اولویت‌بندی کیفی و زمانی خواهد شد .
۲- تعاریف و دیدگاهها
۲-۱-ارائه تعریف دقیق از پروژه
۲-۲-تعریف مفاهیم پایه
۲-۳- تبیین مبانی نظری
۲-۴- تنظیم و ارائه فرآیند مطالعات و طراحی
۳- شناخت
۳-۱- شناخت عمومی شهر
( این بخش از مطالعات ترجیحاً از منابع و مطالعات فرادست استخراج و تدوین می‌شود .)
۳-۱-۱- روند شکل‌گیری شهر
۳-۱-۲- شناخت و معرفی ساختار اصلی شهری
۳-۱-۳- شناخت طبیعی ، اجتماعی و تاریخی شهر
۳-۱-۴- شناخت میراث معماری و شهرسازی
۳-۱-۵-استخراج بارزه‌های ماهوی – هویتی کالبد شهر بم در ادوار مختلف تاریخی (دوره کهن، دوره میانی و دوره معاصر) در سطوح مختلف
۳-۱-۶- مطالعه موارد خاص

۳-۲- حوزه فراگیر
۳-۲-۱- جمع آوری طرح و برنامه های فرادست
هدف از انجام این بخش از مطالعات تعیین جایگاه حوزه فراگیر در کلیه برنامه های طرح جامع و تفصیلی مصوب می‌باشد .

۳-۲-۲- مطالعات و عملکرد و فعالیت:
– بررسی سلسله مراتب محدوده تقسیمات خدمات شهری در حوزه نفوذ و پیرامون آن
– بررسی چگونگی شکل گیری خدمات شهری در محدوده و میزان توفیق طرحهای فرادست
– برداشت اطلاعات تفصیلی کاربری اراضی در محدوده حوزه فراگیر
– بررسی وضعیت مالکیت اراضی عمده تاثیرگذار
– برداشت اطلاعات مربوط به تراکم ساختمانی و جمعیتی در محدوده حوزه فراگیر
– جمع آوری کلیه مصوبات موردی درخصوص حوزه فراگیر (کمیسیون ماده ۵ ، طرحهای ویژه و ۰۰۰)

۳-۲-۳- مطالعات حمل و نقل
– شناسایی نقش و جایگاه هر یک معابر (معابر ترافیکی، معابر فرهنگی معابر تفرجی تفریحی و ۰۰۰۰)
– جمع آوری مصوبات کمیسیون ماده ۵ درخصوص شبکه معابر
– برداشت اطلاعات مربوط به مشخصات فیزیکی شبکه معابر (عرض – مصالح ، اختلاف ارتفاعات و …. )
– بررسی وضعیت آمار تردد پیاده و سواره در حوزه فراگیر
– بررسی نظم سلسله مراتبی دسترسی پیاده

۳-۲-۴- بررسی‌های مربوط به سازمان کالبدی
– شناخت مزیتها و قابلیتهای طبیعی و مصنوعی شهر
– شناخت و بررسی فرایند تحول و شکل گیری بافت کالبدی
– شناخت و بررسی گونه شناسی و ریخت شناسی (مورفولوژی بافت) در حوزه فراگیر
– شناخت و بررسی مشخصات ابنیه (پلاک به پلاک) شامل کیفیت، عمر، طبقات، تاسیسات و ۰۰۰ و نیز تعداد خانوار ساکن (براساس آمار موجود)
– شناخت و بررسی انتظام پر و خالی بافت و فضاهای شهری، فضاهای رها شده، لبه‌ها و فضاهای بایر و نیز باغات
– شناخت و بررسی وضعیت ابنیه ارزشمند، نمادین و نشانه‌های شهری

۳-۲-۵- شناخت و بررسی وضعیت سیما و منظر
– شناخت و بررسی وضعیت توپوگرافی و حوزه های احتمالی تسلط ارتفاعی
– شناخت و بررسی وضعیت کیفیتهای بصری و نشانه های پیرامون حوزه فراگیر (سطح کلان)
– شناخت و بررسی موقعیتهای دستیابی به مناظر گستره شهر
– شناخت و بررسی وضعیت رویت نشانه های واقع در حوزه فراگیر
– شناخت و بررسی کیفیتهای طبیعی و اکولوژیک ( زیست محیطی ) قابل رویت
– شناخت و بررسی موانع بصری

۳-۲-۶- شناخت و بررسی سازمان فضایی و ادراکی
– شناخت و بررسی جایگاه فراگیر در سازمان فضایی شهر
– بررسی و شناسایی عناصر و کیفیات سازمان فضایی در حوزه فراگیر (نشانه‌ها، لبه ها، دروازه‌ها، محورهای اصلی، کانونهای فعالیت، گره ها، نفوذپذیری، تناسبات بصری، خوانایی، سازگاری، معنادار بودن، تداوم، تنوع، تجانس، تاکید)
– شناخت و بررسی ارتباط و انتظام عناصر سازمان فضایی با یکدیگر
– شناخت و بررسی نشانه های شاخص و ابنیه ویژه در حوزه فراگیر
– دریافت ادراک شهروندان از خوانایی سازمان فضایی خیابان
– شناخت شخصیت و هویت منظری با تکیه بر خطوط، سطوح و حجمها، کف، جداره، سقف، آسمان

۳-۲-۷- شناخت و بررسی اوضاع اجتماعی- اقتصادی
– بررسی تبعات اجتماعی (سرزندگی و رونق ۰۰۰) ناشی از اقدامات اجرایی در خیابان مورد نظر
– شناخت و بررسی شاخص ها و ویژگیهای اقتصادی (اقتصاد غالب، فعالیتهای غالب و چشم اندازهای توسعه) خیابان
– شناخت و بررسی وضعیت قیمت املاک و سرقفلی
– شناسایی و عوامل اصلی ذینفع و ذی نفوذ در خیابان مورد نظر

۳-۲-۸- شناخت و بررسی وضعیت زیست محیطی
– شناخت و بررسی کاربردی اقلیم (تاثیرات جریان هوا، آفتاب، سایه و درجه حرارت بر ساختار کالبدی (شرایط بحرانی ناشی از شرایط اقلیمی نظیر سیل، توفان و ۰۰۰۰)
– شناخت و بررسی وضعیت کیفیتهای اکولوژیک و زیست محیطی
– شناخت و بررسی وضعیت انواع آلودگی ها ؛ هوا، صوتی و نوری
– شناخت و بررسی وضعیت پایداری اندامهای طبیعی مانند مسیل‌ها، باغات، قنوات، انهار و ۰۰۰
– شناخت و بررسی موقعیتهای ناهنجار بصری ناشی از انباشت زباله و موانع دید به کیفیتهای طبیعی و ….

۳-۲-۹- زیر ساختها
– شناخت و بررسی وضعیت شبکه تاسیسات زیربنایی
– شناخت و بررسی وضعیت بهره برداری و سیستم هدایت آبهای سطحی

۳-۳- حوزه مستقیم مداخله
۳-۳-۳- مطالعات عملکرد و فعالیت
– استخراج کلیه طرحهای مصوب در حوزه مداخله
– شناخت و بررسی وضعیت عملکرد و فعالیت در حوزه مستقیم در طبقه همکف، طبقات و فضاهای باز عمومی
– شناخت و بررسی وضعیت مالکیت اراضی در حوزه مستقیم (دولتی، عمومی، اوقاف، خصوصی)

۳-۳-۲- مطالعات حمل و نقل و سیویل
– شناخت و بررسی عملکرد گره‌ها و گردشگاهها، با توجه به نقش قالب ترافیکی آن در وضع موجود و گردشهای اصلی و تمایلات حرکتی
– شناخت و بررسی عملکرد طرح هندسی تقاطع ها
– شناخت و برداشت مشخصات فیزیکی شبکه معابر پیاده، سواره و دوچرخه واقع در حوزه مستقیم
– شناخت و بررسی وضعیت دسترسی پلاکهای مجاور خیابان
– شناخت و بررسی وضعیت تردد سواره و پیاده در حوزه مستقیم
– شناخت و بررسی وضعیت پارکینگ و ایستگاه اتوبوس و تاکسی
– بررسی جایگاه تردد دوچرخه
– شناخت و بررسی وضعیت حرکتهای عرضی عابر پیاده و میزان پاسخگویی به نیاز تردد پیاده
– شناخت و بررسی جزء سیستم جمع‌آوری و دفع آبهای سطحی در حوزه مستقیم و معضلات آن
۳-۳-۳- شناخت سازمان کالبدی در حوزه مستقیم
– شناخت و بررسی وضعیت توپوگرافی
– جمع‌آوری مشخصات توده‌های طرفین خیابان از نظر تناسبات ایجاد محصوریتهای فضایی
– شناخت و بررسی وضعیت پرو خالی ابنیه ، موقعیت استقرار ، حجم توده ، ارتفاعات لبه‌ها و دسترسی در حوزه مستقیم
– شناخت و بررسی اجزاء کالبدی محور ، مشخصات و ویژگیهای آن در مقیاس مطالعات طراحی شهری
– شناخت و بررسی وضعیت و کیفیت فضاهای عملکردی و فضاهای رها شده در حوزه مستقیم
۳-۳-۴- شناخت سامانه اجتماعی
– شناخت و بررسی وضعیت اجتماعی محلات همجوار خیابان
– شناسایی زمان استفاده شهروندان از فضاهای شهری ( روز – شب )
– شناخت و بررسی وضعیت ایمنی و فضاهای بدون دفاع
– شناسایی میزان تمایلات اجتماعی در استفاده از فضاهای شهری
۳-۳-۵- شناخت نظم فضایی و اداراکی
– شناخت و بررسی وضعیت نشانه‌های قابل رؤیت در حوزه مستقیم خیابان و عناصر و مؤلفه‌های فضای شهری
– دریافت اداراک شهروندان از کیفیتهای سیما و منظر و کیفیتهای اکولوژیک فضای خیابان و جداره‌های آن
– دریافت اداراک شهروندان از توان و قابلیتهای بصری و نشانه‌ای خیابان درخصوص جهت‌یابی حرکتی
۳-۳-۶- شناخت سیما و منظر
– شناخت و بررسی وضعیت و کیفیت سیمای جداره ، خط آسمان و سایر مؤلفه‌های شهری
– شناخت و بررسی وضعیت اکولوژیک پوشش گیاهی ، سیمای طبیعی ، حضور آب ، گونه‌های گیاهی
– کیفیت سیمای زمین و منظرآرایی ، پوشش گیاهی در جداره مسیر ( پوشش گیاهی طبیعی و مصنوع )
– شناخت و بررسی مبلمان شهری مانند ایستگاه اتوبوس ، سطل زباله ، صندلی ، کیوسک تلفن و سرویس بهداشتی و …
۳-۳-۷- ساختار اکولوژیک
– شناخت عناصر اکولوژیک موثر ( کوه – جنگل – رودخانه و …. )
– شناخت و بررسی وضعیت پوشش گیاهی
– شناخت و بررسی حوزه مداخله از نظر تأثیرپذیری از آلودگی‌های هوا ، صوتی ، ارتعاشی ، نوری و تبعات متقابل آن بر حوزه‌های همجوار
– شناخت و بررسی وضعیت اندام‌های ظبیعی ، مسیلها ، نهرها ، قنوات و ….
– شناخت و بررسی وضعیت آبهای تحت‌الارضی
۳-۳-۸- زیر ساختها
– شناخت و بررسی وضعیت روشنایی خیابان و کیفیت نورپردازی در روز و شب
– شناخت و بررسی امکانات آبرسانی و آبیاری فضاهای سبز
– شناخت و بررسی تأثیر عبور سایر شبکه‌های زیر بنایی
۴- ارزیابی و استنتاج
در این مرحله از مطالعات وضعیت موجود مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و کلیه قابلیتها ، ضعفها ، فرصتها و تهدیدها مشخص و پالایش خواهد شد و نهایتاً به عنوان پایگاه تدوین اهداف و سیاستهای مداخله مورد استفاده واقع می‌گردد . مهمترین مطالعات و نتایج در این بخش به شرح زیر است .
– ارزیابی بارزه های ماهیتی – هویتی شهر و استخراج احکام کابردی قابل استناد
– معرفی جایگاه و نقش حوزه فراگیر در طرح‌ها و برنامه‌های فرادست
– ارزیابی و مقایسه نقش و جایگاه فعلی شبکه دسترسی اصلی حوزه فراگیر نسبت به کل شبکه دسترسی شهری
– تعیین جایگاه شبکه‌های دسترسی اصلی حوزه فراگیر از نظر سلسله مراتب و نقش دسترسی
– ارزیابی عملکرد سازمان فضایی عرصه ، وضعیت خوانایی آن و فرصتها و حوزه‌های قابل مداخله و بهره‌مند از قابلیت استقرار نشانه در جهت کمک به خوانایی آن
– بررسی سازگاری عملکردهای شکل‌ گرفته و مصوب در حوزه‌ها با نقش و جایگاه مورد انتظار از عرصه
– بررسی وضعیت توزیع خدمات شهری
– بررسی فرصتهای ایجاد فضاهای خاص و امکان بهره‌برداری از فضاهای رها شده جهت ایجاد فعالیتهای تفریحی ، ورزشی و …
– ارزیابی و تحلیل معضلات حادث از انقطاع بافت و شبکه معابر اصلی و فرعی و دسترسیهای عرضی پیاده
– بررسی امکان تملک و تجمیع اراضی همجوار در جهت بهینه‌سازی سازمان کالبدی – عملکردی و نظام دسترسی پیرامون
– بررسی حوزه اراضی قابل توسعه جهت تخصیص به فرصتهای بهسازی بافت
– بررسی شرایط ارتقاء ایمنی راه و مناطق همجوار
– ارزیابی نیاز به اصلاح طرح هندسی گره‌ها ، ارتباط دو سویه عابر پیاده و ….
– بررسی امکان استفاده از پوسته جهت ارتقاء نحوه دسترسی به پلاکها ، شبکه معابر مناطق همجوار و ارتقاء نظام دسترسی پیاده ، دوچرخه
– بررسی و امکانات بهره‌گیری از فضاهای رها شده در جهت ارتقاء سازمان کالبدی فضای خیابان مناطق همجوار
۵- سیاستگذاری
تدوین سیاستهای کلان و عملیاتی مداخله ، راهبردهای برنامه‌ای و طراحی و سیاستهای اجرایی بر اساس تشخیص مسائل ، فرصتها ، قابلیتها و محدودیتها در این بخش صورت می‌پذیرد .

۶- راهکارها و پیشنهادات
این بخش از خدمات در برگیرنده کلیه راه حل‌ها و راهکارهای دستیابی به اهداف طرح می‌باشد . محصول این بخش بصورت سیاستهای اجرایی و طرحهای مکمل طرح تفصیلی و راهکارهای طراحی شهری می‌باشد .
۶-۱- حوزه فراگیر
– ارائه راهکارها و پیشنهادات مربوط به حوزه فراگیر در جهت بهینه‌سازی سازمان فضایی اداراکی و سازمان کالبدی درخصوص ارتقاء دسترسی ، انتظام ارتفاعات و خط آسمان ، انطباق محورهای دید با مناظر گسترده ، تأکیدهای نشانه‌ای و بهبود خوانایی ، انسجام محلات و تغییرات مورد نیاز عملکرد و فعالیت در این بخش صورت می‌پذیرد .
۶-۲- حوزه مستقیم
– ارائه راهکارها و پیشنهادات مربوط به حوزه مستقیم در جهت اصلاحات مورد نیاز در بافت پر و خالی ، فضاهای شهری ، ارتقاء نظام دسترسی حوزه همجوار
– ارائه راهکارها و پیشنهادات مربوط به ارتقاء شرایط اکولوژیک و پوشش گیاهی
– ارائه راهکارها و پیشنهادات مربوط به بهره‌برداری بهینه از قابلیتها و مزیت‌های کالبدی – عملکردی عرصه عملیاتی
– ارائه راهکارها و پیشنهادات مربوط به اصلاح طرح هندسی تقاطع‌ها و گره‌ها
– ارائه راهکارها و پیشنهادات کنترل آلودگی‌های بصری
– ارائه راهکارها و پیشنهادات هدایت علائم‌، تابلوها و نشانه‌ها در جهت ارتقاء کیفیت سیمای زمین
– ارائه راهکارها و پیشنهادات هدایت و ارتقاء کیفیت سیما و منظر جداره و خط آسمان و راهبردی ساخت و ساز حوزه‌های همجوار خیابان
– ارائه راهکارها و پیشنهادات مربوط به روشنایی خیابان
– ارائه راهکارها و پیشنهادات مربوط به محوطه‌سازی و آرایش سیمای زمین و چگونگی استقرار مبلمان شهری
– ارائه راهکارها و پیشنهادات اصلاح نظام دفع‌ آبهای سطحی و روشهای آبیاری
۷- تحقق‌پذیری و نظام هدایت و راهبردی
۷-۱- امکان سنجی و بررسی شرایط تحقق‌پذیری با توجه به ابعاد اقتصادی
– بررسی امکانات درآمد زایی از برنامه های ارائه شده در طرح و برآورد هزینه‌های اجرایی طرح
۷-۲- اسناد هدایت راهبردی
– تدوین ضوابط هدایت و راهنمای طراحی جهت راهبری بر مبنای راهکارهای ارائه شده :
– تعیین تکلیف حوزه‌های استقرار فعالیتها
– ضوابط مربوط به گونه‌شناسی حجم و توده ساختمانی
– ضوابط مربوط به ساماندهی ، بهسازی و نوسازی جداره‌ها
– ضوابط مربوط به استفاده‌ از فضاهای مختلف به صورت چند منظوره
– ضوابط مربوط به هدایت تأثیرات خیابان بر محیط طبیعی و توسعه پایدار
– ضوابط مربوط به طراحی فضای سبز در سیمای زمین
– ضوابط مربوط به نحوه استفاده از حرایم مسیل‌ها و رودخانه‌ها ، آبراهها ، قنوات و ….
– ضوابط مربوط به احداث تابلوها و علائم
۷-۳- محصولات فرآیند (ضوابط و اسناد طرح )
– نقشه‌ها در سطح ۱ ( حوزه مستقیم ) به مقیاس مناسب (۱:۵۰۰) تهیه و شامل خط آسمان ، کدهای ارتفاعی ، اصلاح‌ طرح هندسی تقاطع‌ها ، پوشش گیاهی ، مسیرهای دسترسی دوچرخه و طراحی سیمای زمین و مبلمان شهری و … خواهند بود .
– نقشه‌ها در سطح ۲ ( حوزه فراگیر ) در مقیاس ( ۱:۲۰۰) تهیه و شامل طرح اصلاح دسترسی‌ها ، پیشنهادات مربوط به سازمان کالبدی جهت هدایت محورهای دید و سازمان سیما جهت اصلاح منظر شهری و حفاظها جهت جلوگیری از تأثیرات سوء آلودگی صوتی و بصری خواهند بود .
مقیاس نقشه‌های مربوط به تغییر کاربری احتمالی اراضی ۱:۲۰۰۰ تهیه شده و قابل ارائه به مراجع تصویب خواهد بود .
– ضوابط مقررات ساخت و ساز در حاشیه خیابان
– ضوابط و مقررات هدایت و راهبری

پ.ن: شرح خدمات مورد تایید وزارت مسکن و شهرسازی