طرح‌های توسعه و عمران در سطوح ملی و منطقه ‏ای

طراحی تشکیلات اجرایی طرح‌های توسعه و عمران در سطوح ملی و منطقه ‏ای
شهرسازی
مهندسین مشاور سبز اندیش پایش (ساپ) – دکتر مجتبی انصاری
آقای مهندس محمود کتابچی و آقای مهندس قاسم مدنی کاشانی

فصل اول به کلیات تحقیق پرداخته شده که شامل: • تعاریف، مفاهیم و تعریف واژه‌های بررسی، تشکیلات، اجرایی، تشکیلات اجرایی، طرح، توسعه، طرح‌های توسعه و عمران قلمرو تحقیق و طرح مسألۀ، پرسش‌ها، پیش فرض‌ها و فرضیها، هدف تحقیق و اهداف فرعی تحقیق در هفت محور، روش شناسی و روش تحقیق و مراحل تحقیق می باشد. فصل دوم به بررسی ادبیات، تجربه‌های جهانی و پایه‌های نظری توسعه و عمران در سطوح ملی و منطقه ای پرداخته شده که شامل • سیر تحولات جهانی در رابطه با طرح‌های توسعه وعمران درسطوح ملی و منطقه ای در کشورهای توسعه یافته صنعتی، کشورهای در حال توسعه با رشد شتابان و کشورهای در حال توسعه و طرح‌های توسعه و عمران در کشور برزیل بررسی شده است. • سیر تحولات جهانی در رابطه با ساختار و وظایف دستگاه‌های اجرایی در توسعه و عمران ( کشورهای توسعه یافته صنعتی با نظام فدرال،که ساختار و وظایف دستگاه‌های اجرایی برنامه‌ریزی در شوروی سابق و آمریکا توضیح داده شده است. کشورهای با نظام برنامه‌ریزی متمرکز و نیمه متمرکز که ساختار و وظایف دستگاه‌های اجرایی برنامه‌ریزی در کشورهای انگلستان، فرانسه، کره جنوبی و پرتقال و کشورهای فقیر جهان سوم، مانند افغانستان، کامبوج، سریلانکا بررسی شده است. • مروری بر نظریات مربوط بر نظریات مربوط به ساختار و وظایف تشکیلات اجرایی طرح‌های توسعه و عمران در سطوح ملی و منطقه ای و سیر تحول نظریات و زمینه‌های پیدایش آن آورده شده است. فصل سوم سیر تحول طرح‌های توسعه و عمران در سطوح ملی و منطقه ای در کشور پرداخته که شامل: • مروری بر روند شکل گیری نظام برنامه‌ریزی کشور طی سال‌های ۱۳۲۷ تا ۱۳۸۳ می باشد که در آن شکل گیری برنامه‌ریزی کشور و تشکیل سازمان برنامه، برنامه‌های عمرانی هفت ساله اول و دوم (۱۳۲۷-۱۳۴۱)، برنامه‌های پنج ساله عمرانی سوم تا ششم (۱۳۴۱ تا ۱۳۶۵)، تفکرات برنامه‌ریزی در دهه نخست انقلاب مبنی بر تعطیلی نظام برنامه‌ریزی کشور، برنامه‌های اول تا چهارم توسعۀ افتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۸-۱۳۸۴) مورد بررسی قرار گرفته است. • بررسی ساختار نظام برنامه‌ریزی کشور و جایگاه برنامه‌ریزی کالبدی طی سالهای ۱۳۲۷-۱۳۸۳ با مسئولیت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (برنامه‌های توسعه اقتصادی)، وزارت مسکن و شهرسازی (برنامه‌ریزی شهری، برنامه‌ریزی کالبدی)، وزراتخانهای جهاد کشاورزی، نیرو، راه و ترابری و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی آورده شده است. • مروری بر سیر تحول و تفکرات و تغییرات طرح‌های توسعه و عمران در سطوح ملی و منطقه ای، تحت عناوین تحول ایده‌ها وتفکرات کشور در رابطه با توسعه، تأثیر تحولات انقلاب اسلامی بر نظام برنامه‌ریزی کشور، تأثیرات رویداد جنگ بر تفکرات برنامه‌ریزی، تأثیرات شرایط دوران سازندگی در دوره ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۵، دوران جهانی سازی و تفکرات برنامه‌ریزی مرتبط با آن، تحولات اخیر در نظام برنامه‌ریزی کشور می باشد. فصل چهارم شامل: • مروری بر تشکیلات اجرایی طرح‌های توسعه و عمران در سطوح ملی و منطقه ای طی سالهای ۱۳۲۷ تا ۱۳۸۳ می باشد که شامل شکل گیری سازمان برنامه (۱۳۲۷) و تدوین برنامه‌های توسعه کشور، شکل گیری وزارت آبادانی و مسکن و تغییر نام آن به وزارت مسکن و شهرسازی (سابقۀ وزارت آبادانی ومسکن، تأمین رفاه اجتماعی در زمینه مسکن)، شکل گیری واحد‌های برناه‌ریزی در سازمان‌های شبه دولتی و غیر دولتی (بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در ۱۳۶۸ و تهیه و اجرای طرح‌های کالبدی اسکان عشایر) است. • بررسی قوانین و مقررات مربوط به تهیه، بررسی، تصویب و اجرای طرح‌های توسعه وعمران در سطوح ملی و منطقه ای طی سال‌های ۱۳۲۷ تا۱۳۸۳، تحت عناوین قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی، قوانین مربوط به طرح‌های توسعه و عمران و تهیه طرح‌های جامع، تفصیلی و‌هادی (ضرورت‌ها و برنامه‌های افزایش جمعیت و توسعه، ضوابط و مقررات اجرایی طرح‌های جامع و‌هادی مصوبه مورخ ۹/۲/۱۳۷۰)، قوانین مربوط به طرح‌های توسعه وعمران ملی و منطقه ای، بررسی نحوۀ سیر تحول قوانین و مقررات یاد شده و چگونگی ارتباط آن‌ها با یکدیگر می باشد. بررسی عملکرد تشکیلات اجرایی طرح‌های توسعه و عمران در سطوح ملی و منطقه ای طی سال‌های ۱۳۲۷ تا ۱۳۸۳، تحت عناوین بررسی عملکرد تشکیلات دربرنامه‌های پنج ساله توسعه، بررسی عملکرد تشکیلات مربوط به طرح‌های جامع، تفصیلی، عمران ناحیه ای،‌هادی و غیره (چگونگی بررسی و تصویب طرح‌های توسعه و عمران شهری و موانع و تتگناهای تشکیلات در طرح‌های توسعه و عمران و تنگناها و مشکلات موجود مشارکت شوراها در توسعه و عمران)، بررسی عملکرد تشکیلات مربوط به طرح‌های توسعه بخشی (بررسی عملکرد تشکیلات مربوط به طرح‌های توسعه بخشی پس از انقلاب اسلامی)، بررسی عملکرد تشکیلات مربوط به طرح‌های منطقه ای (برنامه‌های عمرانی سال‌های ۱۳۲۷-۱۳۳۴، برنامه دوم و سوم بین سال‌های ۱۳۳۴-۱۳۴۶، برمانمه‌های چهارم و پنجم عمران بین سال‌های ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۶ و برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی بین سال‌های ۱۳۷۹-۱۳۸۳) فصل پنجم به تجزیه و تحلیل ساختار تشکیلات اجرایی طرح‌های توسعه و عمران کشور پرداخته است که شامل: • ساختار دولت و مدیریت در سطوح ملی و منطقه ای پرداخته است که شامل: ساختار دولت در سطوح ملی و مدیریت توسعه، ساختار دولت در سطوح منطقه ای (استان‌ها) و مدیریت توسعه، ارتباط سطوح ملی و منطقه ای برنامه‌ریزی و توسعه و تشکیلات اجرایی ملی و منطقه ای در رابطه با طرح‌های توسعه و عمران آورده شده است. • ساختار تشکیلات اجرایی طرح‌های توسعه و عمران و جایگاه آن در نظام برنامه‌ریزی و مدیریت کشور شامل تشریح ساختار تشکیلات اجرایی ملی و منطقه ای، تشریح جایگاه ساختار اجرایی ملی در نظام برنامه‌ریزی و مدیریت کشور (سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، وزارت مسکن و شهرسازی، وزارت کشور، شورای عالی شهرسازی و معماری)، تشریح جایگاه اجرایی منطقه ای در نظام برنامه‌ریزی و مدیریت کشور (دفاتر فنی استانداری‌ها، دفاتر فنی شهرنداری‌ها، مهندسان مشاور «بخش غیر دولتی»، پشتیبانی شهرداری‌های عضو، فعالیت در امور بازرگانی، اقدامات تولیدی)، فعالیت در امور ماشین آلات و وسایط حمل و نقل (فعالیت در امور حمل و نقل مسافر و بار و خدمات ایرانگردی و جهانگردی) آورده شده است. • ساختار تشکیلات اجرایی طرح‌های توسعه و عمران و تناسب آن با وظایف مربوطه که عبارتست از: ساختار تشکیلات اجرایی در سطح ملی با وظایف مربطه، ساختار تشکیلات اجرایی در سطح منطقه ای با وظایف مربوطه، ساختار تشکیلات اجرایی در سطح ملی و منطقه ای و ارتباط آن‌ها با یکدیگر می باشد. • بررسی تحول و روش‌ها و تکنولوژی انجام کار تشکیلات اجرایی طرح‌های توسعه و عمران کشور شامل: سیر تحول روش‌های کار تشکیلات اجرایی، سیر تحول تکنولوژی و تأثیرات آن بر حرکت عمرانی و سیر تحول تأثیرات روش‌ها و تکنولوژی در کیفیت طرح‌های توسعه و عمران کشور می باشد. • جمع بندی و نتیجه گیری شامل جمع بندی ساختار دولت و مدیریت در سطوح مختلف، جمع بندی ساختار تشکیلات اجرایی در سطوح مختلف و جمع بندی ارتباط سطوح مختلف تشکیلات دولت، پایان بخش این فصل است. فصل ششم به تجزیه و تحلیل مقایسه ای و تطبیق ساختار وظایف و تشکیلات اجرایی طرح‌های توسعه و عمران کشور با کشورهای مشابه و مطالعه شده پرداخته است که شامل: • بررسی تطبیقی ساختار دولت و مدیریت در سطوح ملی و منطقه ای است که عبارتست از: ساختار برنامه‌ریزی و مدیریت در سطح ملی، ساختار برنامه‌ریزی و مدیریت در سطح منطقه ای، ارتباط ساختار سطوح ملی و منطقه ای و جمع بندی و نتیجه گیری از بررسی تطبیقی آن‌هاست. • بررسی تطبیقی ساختار تشکیلات اجرایی طرح‌های توسعه و عمران و جایگاه آن‌ها در کل نظام برنامه‌ریزی و مدیریت که عبارتست از: رابطه میان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و سازمان‌های اجرایی درسطح ملی، رابطه میان وزارت مسکن و شهرسازی و سازمان‌های اجرایی درسطح ملی، رابطه میان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها، شورای برنامه‌ریزی و توسعۀ استان‌ها، معاونت برنامه‌ریزی استانداری‌ها و سازمان اجرایی استان، رابطه میان ملی و منطقه ای در برنامه‌ریزی و اجرا • بررسی تطبیقی ساختار تشکیلات اجرایی طرح‌های توسعه و عمران و تناسب آن با وظایف و قوانین مربوطه که شامل: بررسی ساختار تشکیلات اجرایی در سطح ملی با قوانین و وظایف ملی آن‌ها، بررسی ساختار تشکیلات اجرایی در سطح منطقه ای با قوانین و وظایف منطقه ای آن‌ها، بررسی تحول میان ساختار تشکیلات اجرایی ملی و منطقه ای، بررسی تطبیقی تحول روش‌ها و تکنولوژی انجام کار تشکیلات اجرایی طرح‌های توسعه و عمران، بررسی روش‌ها و سیر تحول آن‌ها، بررسی تکنولوژی و سیر تحول و اثرات آن شده است. • جمع بندی و نتیچه گیری شامل ساختار ملی و ساختار منطقه ای و روابط میان ساختار دو سطح است که پایان بخش این فصل می باشد. فصل هفتم به ارایه راهکارها و راه حل‌های اجرایی پرداخته است و شامل: • جمع بندی راهکارهای تجربه شده اجرایی در سطح جهان با عناوین: جمع بندی راهکارهای تجربه شده در کشور و آن دسته از کشورهایی که دارای نظام برنامه‌ریزی مشابه ایران هستند. زیر مجموعۀ این قسمت عبارتست از: راهکارهای مرتبط با تشکیلات اجرایی ایران و تشابهات سیستمی با ایران، راهکارهای جهان و ایران در رابطه با نظام چند سطحی برنامه‌ریزی ملی و منطقه ای ( سطح منطقه ای«استان – شهرستان») و جمع بندی راهکارهای جهان و ایران در رابطه با وظایف و قوانین مربوطه نیز می باشد. • ارایه راهکارهای علمی و عملی اصلاح ساختار تشکیلات اجرایی طرح‌های توسعه و عمران و جایگاه آن در کل نظام برنامه‌ریزی و مدیریت کشور با عناوین: بررسی راهکارهای علمی و عملی در تجربه‌های جهانی، بررسی و مقایسه جایگاه ساختار تشکیلات اجریی ایران وسایر کشورها و بررسی تأثیرات این ساختار و تشکیلات اجرایی و نتایج به دست آمده در ایران و جهان نیز پایان بخش این فصل می باشد.