طراحی نظام کنترل و نظارت بر فرایند توسعه شهرها

طراحی نظام کنترل و نظارت بر فرایند توسعه شهرها
شهرسازی
آقای مهندس محمد‏رضا جوادی
آقای مهندس عباس اخلاصی و آقای مهندس مرتضی عمرانی

در این پژوهش به شناسایی عوامل موثر در عرصه توسعه شهری پرداخته می‏شود و نحوه نظارت و کنترل توسعه شهری در کشورهای مختلف بررسی شده و به بررسی مقایسه ایران با سایر کشورها پرداخته شده است. آنچه در ایران باعث آسیب در این زمینه شده، فقدان نظارت و مشارکت مردم در چرخه سیاستگذاری برنامه‏ریزی و اجرا است. البته که هیچ نظام و سیستمی نمی‏تواند برای همیشه کامل و بدون نقص باشد و باید روند تکامل و اصلاح را از طریق عناصر اصلی آن بین مردم، مسئولین و متخصصین که در جایگاه اصلی خود قرار می‏گیرند دائماً تجربه کرده و اصلاح نمود. این پژوهش در سه مرحله ارائه شده است و مشتمل بر چهار فصل است: فصل اول- طرح مسئله و اهداف طرح فصل دوم- بررسی و شناخت وضع موجود: این فصل نخست در راستای شناخت قوانین و مقررات، قوانین و آیین‏نامه‏های مختلف موجود، از جمله قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قانون برنامه و بودجه، قانون شهرداری، قانون زمین شهری و… را مطرح می‏سازد و سپس ساختار نظام کنترل و نظارت را بیان می‏کند و در نهایت به بررسی عوامل و ابزارهای کنترل و نظارت بر روند توسعه شهری می‏پردازد که در آن نقش مردم، دولت و سازمان‏های مسئول، سازمان برنامه و بودجه، وزارت مسکن و شهرسازی، وزارت کشور، شهرداری‏ها و سازمان‏های نظام مهندسی ساختمان از جنبه‏های مختلف بررسی می‏شوند. فصل سوم- بررسی امکانات و عوامل موثر در نظام کنترل و نظارت: در این فصل ابتدا تجربیات جهانی در زمینه کنترل و نظارت طرح‏های شهری مطرح شده است و نظام کنترل و نظارت توسعه شهری در کشورهای ژاپن، انگلستان، آمریکا و فرانسه مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه، نظام کنترل و نظارت بر تهیه طرح‏های توسعه، نظام کنترل و نظارت بر اجرای طرح‏های توسعه شهری، نظارت بر تهیه طرح‏ها و اجرای پروژه‏های عمرانی و مراحل نظارت بر تهیه و اجرای پروژه‏های ساختمانی مورد بحث قرار گرفته و در پایان نقش دولت و نهادهای محلی در کنترل و نظارت بر تهیه طرح‏ها و اجرای ساختمان‏ها بیان شده است. فصل چهارم- طرح ساختار نظام جامع کنترل و نظارت بر فرایند توسعه شهرها: این فصل پس از بیان اصول کلی و اهداف نظام کنترل و نظارت، طرح ساختار نظام جامع کنترل و نظارت بر فرایند توسعه شهرها را مطرح می‏سازد و سپس در بخشی با عنوان نظام مدیریت و نظارت بر ساخت‏و‏ساز، به بیان اهداف نظام مدیریت و نظارت بر ساخت‏وسازها و بیان چک‏لیست کنترل ساخت‏وسازها و طرح‏های عمرانی می‏پردازد. در ادامه نقش جوامع صنفی و حرفه‏ای، از جمله مهندسان مشاور و شرکت‏های دولتی و خصوصی عمران و بهسازی شهرها را در فرایند طراحی و نظارت بر طرح‏های شهری بیان می‏کند و در انتها به بررسی روش‏ها و نقش مشارکت عمومی در نظام کنترل و نظارت بر توسعه شهرها می‏پردازد.