نظریه‏ دین‏شناسی توسعه‏ شهر و مسکن

نظریه‏ دین‏شناسی توسعه‏ شهر و مسکن
مطالعات و پژوهش‌های بنیادی
حجت‏الاسلام احمد آکوچکیان
آقای دکتر سید غلامرضا اسلامی

توسعه‏ پایدار و موزون انسانی، دارای دو حوزه‏ معنایی«روان‏شناختی» و «جامعه‏شناختی» است. مجموع مختصات و ویژگی‏های کمی و کیفی این فرایند در زمان- فضا (از زمان-فضای عالم نجوم تا زمان-فضای عالم تاریخ)، جریان می‏یابد. در این زمان-فضاست که اوصاف و مختصات توسعه‏ای متبلور می‏شود، به ‏گونه‏ای که توسعه‏ کالبدی، تجسم زمانی-فضایی فرایند همه‏جانبه‏ توسعه‏ پایدار تلقی می‏شود. ضرورت این تحقیق جستجوی پاسخ این پرسش است که فکر دینی در عرصه‏ تحقیق و توسعه‏ کالبدی، چه میزان و چگونه جریان می‏یابد و در چارچوب یک نظریه‏ مشخص طراحی می‏شود. بدین ترتیب گام آغازین نظریه‏پردازی دین‏شناختی در حوزه توسعه‏ کالبدی ارائه می‏گردد و نتایج آن در برنامه توسعه‏ کشور به ‏کار گرفته می‏شود. در این رابطه ضرورت تحقیق در ارتباط با برنامه‏ توسعه‏ کشور، برنامه‏ ملی تحقیقات کشور، توجیه اجتماعی و فرهنگی و حوزه سازمان‏های بهره‏بردار قابل تبیین می‏باشد. اهداف پژوهش مبنای مطالعات توسعه‏ای شهر و مسکن دینی، مطالعات نظری-ارزشی در باب مبانی نظری شهری دینی و مسکن مطلوب مسلمانی و الگوی ارزشی درباره‏ شهر و مسکن می‏باشد. فضای پژوهش حکایت از آن دارد که ساخت مدینه (شهر و شهروندی) در سه لایه‏ «اکوسیستم انسان و طبیعت»، «مقوله شهروندی» و «سیستم‏های فضائی-فعالیتی»، در فرایند کلان مدیریت آن و به ‏طور خاص در دو سیستم متبادل ارزشی-‏کاربردی جریان دارد. پژوهش خاص به ‏منظور شناخت و مبادله‏ مبانی فرهنگی ارزش‏های معماری و شهرسازی اسلامی تبلوریافته در ویژگی‏های بومی و سنتی ملت‏ها، کشورها و اقوام مسلمان به ‏تحقیق از شهر و مسکن از چشم‏انداز نظریه‏ دین‏شناختی توسعه‏ می‏پردازد. هدف نهایی این تحقیق آن است که با مروری بر تجارب تاریخی و جغرافیایی مدنیت اسلامی و دستیابی به مبانی و اصول معماری و شهرسازی متاثر از این گستردگی فرهنگی-سرزمینی، در راستای دیدگاه دین‏شناختی برگزیده در تحقیق و توسعه‏ به جمع‏بندی روشنی از مبانی و اصول عام معماری و شهرسازی اسلامی دست یابد تا بتوان آن را به منظور احیای هویت کالبدی-فضایی اسلامی در کنار ویژگی‏های بومی با توجه به اوصاف خاص فرهنگ ملی ایرانی به کار گرفت و در توسعه‏ سزاوار کالبدی جامعه در هر دو وجهه معماری و شهرسازی کشور در راستای نظریه‏ دین‏شناختی تحقیق و توسعه‏ کوشید.