شهرنشینی پایدار

شهرنشیتی پایدار(Sustainable Urbanization):

بالا بردن کیفیت زندگی در یک شهر از ابعاد اکولوژیکی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، بدون اینکه باری بر دوش نسل‌های آینده باشد.
در این دیدگاه توسعه اجتماعی و اقتصادی شهرها می تواند همراه با حمایت و حفاظت از منابع زمین برای نسل فعلی و نسلهای آینده باشد.
منابع طبیعی و ظرفیت نظام‌های طبیعی برای انطباق با تغییراتی که بشر در زمین ایجاد می‌کند محدود است و به هنگام طراحی برای رشد می بایست در نظر گرفته شود.
واژه دیگر برای همین معنا واژه Liveable Cities “شهرهای قابل زیست” (زندگی)است.
بدون شک توسعه شهرها به شکل کنونی حیات محیط زیست را در همه جای جهان تهدید می‌کند به همین جهت این روزها همه جا صحبت از توسعه شهری پایدار می رود. اما واقعا برای بیشتر سیاستگذاران اینکه یک شهر پایدار چه ویژگیهایی دارد روشن نیست. مثلاٌ در گزارش سیاستگذاران انگلیسی تحت عنوان: Towards an Urban Renaiscence مجموعه ای ازشرایط اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی مطرح شده است. اما اینکه چگونه این شرایط باهم جمع می‌شوند تا شهرهایی پایدار بسازند روشن نیست.

اندازه گیری و کاربست توسعه پایدار در شهرها:پایداری مفهومی چند بعدی است، پس هر کوششی برای اندازه‌گیری آن هم باید چند بعدی باشد. الول باید از جدی بودن شهرها برای توسعه پایدار سر در آورد.شاخص اصلی برای اینکه بفهمیم یک شهر چقدر در بحث توسعه پایدار جدی است این است که ببینیم این شهر دارای طرح توسعه پایدار هست یا نه، یعنی آیا شاخص‌های پایداری در طرح توسعه شهر لحاظ شده‌اند یا نه؟طرح توسعه پایدار در واقع همان طرح توسعه استراتژیک شهر است زیرا پایداری امری استراتژیک است.

برخی شاخص‌هایی که در طرح‌های توسعه پایدار شهرها به کار رفته است

• وجود یک طرح جامع منطقه‌ای
• اهداف زیست محیطی
• اهداف سلامت (تندرستی)
• بهره‌وری در مصرف انرژی
• اهداف توسعه اقتصادی محلی
• شاخص‌های کیفیت زندی
• موضوعهای مربوط به برابرسازی زیست محیطی و اجتماعی
• موضوعهای مربوط به حکمرانی (اداره امور) و میزان مشارکت مجاز شهروندان در فرایندهای تصمیم‌گیری
• تمهیدات قانونی اجرای طرح
• ارتباط طرح توسعه شهر با طرح منطقه‌ای و سایر طرح بالادست

هدف مهم در حال حاضر:
با توجه به اینکه زمان زیادی از اجرای طرحهای پایداری نگذشته هدف تدوین شاخص‌های پایداری نباید این باشد که میزان پایداری را بسنجد بلکه هدف شناخت عواملی است که در شهرهای مختلف برای پایداری مهم است

نمونه‌های شاخص‌هایی که شهرهای مختلف به کار برده‌اند
شاخص‌ کیفیت هوا، تنوع زیستی، انرژی، تغییر آب و هوا، تخلیه اوزون، غذا، مواد خطرناک، سلامت انسانی، پارکها و فضاهای باز، توسعه اقتصادی، رشد جمعیت، عدالت زیست محیطی، اطلاع رسانی از طریق آموزش، دفع مواد زائذ جامد، حمل و نقل، کیفیت آب، هزینه‌های شهرداری ها و حفاظت.

ابزارهای سیاست‌گذاری لازم
تدوین و اجرای قانون، انجام اصلاحات صنعتی، تنظیم رشد و فعالیتهای اقتصادی، تامین اعتبارات و مشوقهای لازم برای حفاظت از محیط زیست، گسترش آموزش زیست محیطی، تامین هزینه دفع زباله‌های سمی و حمایت از پژوهش

نقش اجتماعات محلی
ایده اولوژی پایداری عمیقاً به این اصل باور دارد که:
علاوه بر دولت و بخش خصوصی، انواع گروههای مربوطه به اجتماعات محلی می‌بایست در کوشش برای ترویج رشد صحیح و هوشمندانه سهیم شوند. حتی حفظ منابع می‌بایست در سطح خانوار ترویج شود.
نقش تکنولوژی:یک دیدگاه بدبینانه اساساً رشد تکنولوژی را با پایداری سازگار نمی داند، اما دیدگاه دیگری هم هست که خواهان تکنولوژی‌های نوینی است که به پایداری کمک می کنند و از قابلیتهای زمین محافظت می کنند.

تاریخچه کوشش‌های انجام شده
پیام اصلی کنفرانس سران ریو این نکته بود که سبک زندگی شهروندان شمال از جمله شیوه ساخت شهرها از نظر زیست محیطی پایدار نیست و بر همین اساس بود که دستور کار ۲۱ به عنوان پایه و اساس کشاندن فرایند توسعه به سوی پایداری تصویب شد. بیشتر کشورهای دنیا پذیرفتند که: فرایند توسعه امروز مبتنی بر منابع تجدید ناپذیر بوده و آثار مخربی بر محیط زیست دارد. پس ضرورت دارد که این فرایند را وارونه کنیم و برای ساخت و حفظ محیط مصنوع تا آنجا که ممکن است از منابع تجدیدپذیر استفاده کنیم تا بتوان زمین را برای نسل‌های آینده حفظ کرد.
اخیرا شهرها میان خود پیمانهایی می بندند برای اینکه با همکاری یکدیگر به سوی پایداری حرکت کنند. اساس این کوشش‌ها بر این است که میان رشد و مصرف منابع و ظرفیت سامانه‌های طبیعی متوازنی به وجود آید.