اصول میدان های بزرگ شهری

۱ـ درون و برون میدان
همچنان که خیابان ها و پیاده روهای اطراف یک میدان، تاثیر زیادی بر میزان دسترسی و کاربری آن دارند، ساختمان های پیرامون میدان نیز به همان اندازه تاثیرگذار هستند. تصور کنید یک کتابخانه عمومی در یک ضلع میدان قرار دارد به طوری که درب های کتابخانه به داخل میدان باز می شوند؛ مردم در محوطه کتابخانه (میدان) و روی پله ها نشسته و مطالعه می کنند و همچنین اتاق مطالعه بچه ها می تواند ارتباط مستقیمی با فضای میدان داشته باشد. این ساختمان حتی می تواند یک کتابفروشی، یک کافه یا … نیز باشد. بنابراین لازمه فعال و سرزنده بودن فضای درونی یک میدان، صمیمی و پرجنب و جوش بودن فضای بیرونی میدان است.
۲ـ ایجاد جذابیت و انگیزه برای حضور مردم
هر میدان شهری بزرگ، مکان های متنوعی درون خود دارد که می توانند ایجاد انگیزه و کشش کنند. این جاذبه مکانی می تواند از هر نوعی باشد؛ کافه های روباز، آبنماها، مجسمه یا حتی یک رویداد که در میدان رخ می دهد. ضرورتی ندارد رویدادها و جذابیت ها در مقیاسی بزرگ باشند، در حقیقت، برخی از بهترین میدان های شهری جاذبه های متعدد کوچکی در خود دارند که موجب سرزندگی و رونق میدان و گذران زندگی مردم در طول روز می شود.
۳ـ ترافیک عبوری و پیاده
از جمله عوامل توفیق میدان ها، سهولت دسترسی به آنها است. بهترین میدان ها در جهان همیشه آنهایی هستند که به آسانی و حتی پیاده نیز قابل دسترسی می باشند. خیابان های اطراف باریک و ترافیکی عبوری آرامی دارند. محل های عبور عابران پیاده کاملا مشخص هستند و نورها برای عابران پیاده و نه وسایل نقلیه تنظیم شده اند. درواقع، میدانی که توسط خطوط پرسرعت ترافیکی احاطه شود، از مسیرهای پیاده جدا شده و از ویژگی اساسی حضور دائم انسان محروم می شود.
۴ـ طراحی انعطاف پذیر
همانند هر فضای عمومی خوب، استفاده از فضای میدان در طی روزها، هفته ها و سال ها تغییر می کند. با وجود این، تعداد خیلی کمی از انواع میدان ها طوری طراحی می شوند که قابلیت انعطاف پذیری در زمان های مختلف را داشته باشند. از این رو گاه مسئولان مجبور به تغییر فضای میدان می*شوند. رعایت برخی نکات مربوط به شرایط زمانی به خصوص فصل ها در طراحی و اینکه چه عناصر و المان هایی در کدام فصل از سال سبب ایجاد هدف و انگیزه در شهروندان برای حضور در فضای میدان خواهند شد، سبب رونق و کارآمدی بیشتر میدان در تمام مدت سال خواهد بود.
۵ـ مدیریت: عمده ترین رویکرد
سیالیت و تغییر درفضای میدان ازعواملی هستند که سبب می شوند مردم به دفعات به آن محل مراجعه کنند. یکی از روش های تحقق چنین اهدافی، به کارگیری مدیریتی است که مهم ترین رویکرد آن افزایش سرزندگی و حضور مردم در میدان است. یک مدیریت کارآمد، با آگاهی از روش های ایجاد احساس آرامش و امنیت در میدان و همچنین ثبات و نگهداری آن در جهت رسیدن به این اهداف کوشش می کند.
۶ـ ایجاد تصویر ذهنی و هویت
از نظر تاریخی، میدان ها کانون های اصلی اجتماعات مردمی بوده و حتی گاهی وجود یک میدان در شهر، هویتی خاص به آن شهر داده است. عناصر و المان های موجود در میدان ، از عوامل ماندگاری موثر در تثبیت تصویر شهر در یادها هستند. امروزه خلق یک میدان که هویت خاصی به شهر ببخشد، چالشی عظیم به حساب می آید. این چالش زمانی محتوم خواهد بود که میدان های بزرگ شهری دوباره احیا شوند.

سیما هاشمی نیا، ماهنامه صنعت ساختمان داریس، شماره ۳۱، اردیبهشت ۸۴