اصلاح نظام مدیریت توسعه شهری درایران براساس رویکرد راهبردی

شهرها به عنوان محل تجلی تمدن بشری همواره در حال تغییر وتحول اند زیرا با گسترش و پیشرفت فناوری، رشد سبک های جدید زندگی، کیفیت توسعهکالبدی شهرها تغییر نموده و با ژرف نگری در عمق علوم نظری و مبانی اندیشه بشریامروز دیدگاه های توسعه نیز دچار دگرگونی شده است. رشد و توسعه شهرهای کهن به دلیلساختار اجتماعی جامعه و در عین حال محدودیت ها و امکانات ناشی از فناوری های دردسترس، در مقایسه با شرایط کنونی بسیار متفاوت بوده است. فرایند برنامه ریزی توسعهشهر براساس قراردادهای نانوشته اجتماعی، مراحل رشد خود را طی کرده است اما در جهانامروز دانش نوین برنامه ریزی برای توسعه شهری جایگزین روش های سنتی شده است.کتاب ״اصلاح نظام مدیریت توسعه شهری در ایران״ حاصل تلاش گروهی ازمتخصصین برنامه ریزی شهری است که با استفاده از روشهای مرسوم در دانش شهرسازی سعیکرده اند طی مراحل مطالعه، به تحلیل و استنتاج تجربیات چند دهه اخیر طرح های توسعهشهری در ایران و جهان بپردازند و مطابق مسائل شهری در ایران راهکارهای مناسبی برایبرنامه ریزی و اصلاح نظام مدیریت توسعه شهری ارائه کنند.طرح های توسعه شهری در ایران، از حدود نیم قرن پیش، باتاثیر پذیری از الگوهای کشورهای غربی، در کشور رواج پیدا کرده و اجرای این طرح هابا توجه به شرایط و نیازهای زمانی خود، با مجموعه ای از نتایج مثبت و منفی همراهبوده است که امروزه به ارزیابی همه جانبه و بازنگری دقیق، به منظور اصلاح و تکاملشهرسازی کشور نیاز دارد. این کتاب به دنبال حاد شدن مسائل شهرنشینی و شهرسازی درکشور و با توجه به ضرورت مطالعه موضوع تحول در نظام شهرسازی کشور، که هم در میانسازمان های تصمیم گیر و هم در بین نهادهای تصمیم ساز در حرفه شهرسازی مطرح است، بهبررسی، مطالعه و اصلاح نظام مدیریت توسعه شهری در ایران پرداخته است.این کتاب پس از ارائه چارچوب نظری، و طرح مفهوم برنامه ریزیراهبری به موانع موجود در مسیر توسعه طرح های راهبردی پرداخته و از تجارب فرایندمدیریت توسعه شهری و ساختار مدیریت توسعه شهری در نظام های مختلف (کشورهایانگلستان، آلمان، فرانسه، آمریکا، چین و ژاپن) بهره گرفته است و بسیار هوشمندانهاز سازمانها، نهادها و صاحبنظران نظر خواهی نموده که به غنای این کار پژوهشیافزوده است.در این کتاب اولا دستاوردهای عمده الگوی برنامه ریزی جامع وطرح های جامع-تفصیلی در ایران که منجر به ایجاد یک نظام نظارت قانونی بر روندتوسعه و عمران شهرها، و رواج دانش ها و روش های جدید شهرسازی برای پاسخگویی بهنیازهای جدید شهرنشینی از جمله تولید انبوه مسکن، گسترش حمل و نقل جدید و توسعهفضاهای جدید شده است را مورد مطالعه قرار داده و ثانیا بستر سازی کلان، اجرای طرحهای جامع-تفصیلی در ایران، مشکلات و محدودیت های روبه رو و برخی عوارض منفی ونامطلوب و خصوصیات ماهوی و نظری این الگو و عدم انطباق طرح های جامع با شرایط کشورو عدم امکانات اجرایی آنها را به دقت دیده است.کتاب ״اصلاح نظام مدیریت توسعه شهری در ایران״ وضعیت کشورهای در حال توسعه و ازجمله ایران را بسیار شفاف بررسی نموده و مسائل و مشکلات شهرنشینی و شهرسازی را بهعواملی فراتر از حوزه برنامه ریزی و مدیریت شهری بر می گرداند و در واقع عدمزیرساخت های مناسب اقتصادی- اجتماعی، رشد بالای جمعیت و هجوم وسیع روستاییان به شهرها، کمبود قوانین مناسب در بهره گیریاز اراضی شهری، ضعف نهادهای مدنی و نظارت عمومی، بی ثباتی سکونتگاهها، ضعف نهادهایحرفه ای برنامه ریزی، ضعف نهادهای حفاظت از منابع طبیعی و فرهنگی و مانند اینها راامکانات محدودی برای موفقیت طرح های توسعه عمران شهری می داند. این کتاب در چند مرحله شیوه سیاستگذاری، شیوه هدایت وراهنمایی، شیوه تهیه طرح ها، شیوه نظارت بر روند تهیه طرح، شیوه بررسی طرح، شیوهاجرای طرح، شیوه نظارت بر اجرا و شیوه بازنگری و اصلاح طرح های توسعه عمران شهریرا برای دستیابی به راهکارها و اقدامات آتی پیشنهاد نموده است و با بررسی تجاربجهانی و مطالعات نظری عمیق بحث در عرصه نظری را آسان و در عرصه عمل را با مشکلاتبیشماری مواجه می داند و از آنجا که هنوز زبان مشترکی بین متولیان، مسئولان رسمی شهرسازی و جامعه حرفه ایشهرسازی وجود ندارد بحث و تبادل نظر در زمینه دانش ها و تجارب مختلف را راهگشایاصلاح نظام مدیریت توسعه شهری می پندارد.هدف این کتاب ارائه پاسخ نهایی به موضوعات طرح شده نیست بلکه باب کردنشیوه گفت و گو و انتقال تجارب و نظرات در این زمینه است و چنین می پندارد که تجربههای جدیدی که زیر عنوان رویکرد راهبردی و یا طرح های راهبردی صورت می گیرد، هنوز با کمبودهای جدیروبه روست و در نهایت اختلاف نظر فراوان و در مجموع نوعی بحران در فضای شهرسازیکشور را گوشزد می کند.کتاب مذکور با ارائه ساده پیچیدگی های موجود در نظام مدیریتتوسعه شهری در ایران ابعاد مختلفی از این پدیده را بررسی کرده و بی‌شک این کتاب می‌تواندبرای متخصصین حرفه شهرسازی، مدیران شهری، کارشناسان و دانشجویان راهگشا بوده ضمناینکه مبنایی برای پژوهشهای آتی و راهنمایی مدون برای تصمیم سازی و تصمیم گیری درامر مهم توسعه شهری باشد.