مقایسه وظایف شهرداریها در ایران با سایر کشورها

مقایسه وظایف شهرداریها به عنوان مدیریت شهری در ایران با سایرکشورها
وظایف شهرداریها در آلمان
موضوع مهمی که از لحاظ وظایف شهرداریهادر آلمان وجود دارد، این است که حکومت مرکزی می تواند در تمامی زمینه ها با پدیدآوردن تغییرات قانونی، آزادی تصمیم گیری اداره های محلی را محدود کند. اما کاری کهدر این صورت انجام شده نیز نظارت بر حقوقی بودن مسأئله است. از طرف دیگر از آن جاکه ۲۵% در آمد شهرداری از طرف مرکز تأمین می شود، در آلمان هم مانند سایرکشورها، برکارکرد اداره های محلی از خارج تأثیرگذاشته می شود. اهم وظایف شهرداریهای آلمان بهشرح است:
۱- اداره تئاترها، اپراها، ارکسترها و موزه ها
خدمات در این زمینه در زمره وظایف محلی شهرداریها قرار دارد. با این وجود بجز موزه ها،باقیخدمات فوق را شهرداریهای بزرگ انجام می دهند.
۲- کمکهای اجتماعی
شهرداریها در این زمینه به افراد محتاجی که از سازمان تأمین اجتماعی کمکنمی گیرندو، کمک می رسانند و در زمینه های مختلف از کمک به گذران زندگی روزانهگرفته تا کمکهای ویژه ( مانند کمک به بیماران، .پیران، .کووران و معلولان ) کوشش میکنند. علاوه بر اینها، شهرداریها اقدام به ایجاد تأسیسات خدمات اجتماعی کرده ودراین زمینه ها با دیگر نهادهای کمک رسانی همکاری می نمایند.
۳-کمک بهجوانان
وظایف شهرداریها در کمک به جوانان در دو زمینه متمرکز شده است.نخستین زمینه عبارت است از کارهای مربوط به آموزش و نگهداری از معلولان . دومینزمینه نیزبه طور کلی کارهای مربوط به تفریحات سالم جوانان در ایام بی کاری آنها میباشد.
۴-اداره بیمارستانها
انجام خدمات بیمارستانی از جملهوظایفی است که از سوی حکومت ایالتی بر عهده شهرداریهاگذشته شده است. بدین سببمسائلئی نظیر تصمیم گیری در چگونه و در کجا ساختن .بیمارستان شهرداری، توسط شهرداریو حکومت ایالتی حل می شود. بعد از آن که بیمارستان ساخته شد، اداره آن به عهدهشهرداری می باشد. پرسنل این نوع بیمارستانها، حتی پزشکان آنها کراکنان شهرداریمحسوب می شوند.
۵-خدمات بهداشتی
شهرداریها موظف هستند که درمنطقه خود خدمات بهداشتی انجام دهند. مهمترین این خدمات عبارتند از : مبارزه بابیماریهای واگیردار، نظارت بر حفظ محیط زیست و تأمین ایمنی کار در مسائل مختلف،واکسیناسیون و سایر مسائل مرتبط
۶-ورزش
یکی از وظایف ادارهمحلی خود مختار شهرداریها در زمینه تربیت بدنی و خدمات ورزشی می باشد. شهرداریها یاخود به طور مستقیم تأسیسات ورزشی می سازند و یا با کمک به کلوپها، اتحادیه ها وانجمنهای ورزشی به تأسیس اوین گونه مراکز یاری می رسانند.
۷-تدوینبرنامه عمرانی، نوسازی و نظارت بر ساختمان
شهرداریها موظف هستند که برنامهتوسعه آینده تمامی زمینهای داخل محدوده شهری ( به استثنای راه آهن فدرال، دفاع ملیو سازمان راهها) را به وسیله طرحهای عمرانی معین کنند. شهرداریها دارای حق ساخت،اصلاح و نوسازی ونیز می باشند. شهرداریها و طبق قوانین ایالتی و به نام حکومتایالتی بر امر ساختمان سازی نظارت می کنند.
۸-تـأمین مسکناجتماعی
شهرداریها از طریق انتقال وام و کمک از منابع مالی ایالت به شرکتهاو واحدهایی که در امر ساخت مسکن اجتماعی فعالیت می کنند به این امر یاری می رسانندو نیز می توانند در پرداخت کرایه منزل افراد فقیر سهمی .بر عهده بگیرند.
۹-اداره باغچه ، جنگلها، پارکها و گورستانها
مثل همه کشورها درآلمان نیز احداث پارکها و نگهداری از آنها به عهده شهرداریهاست. فعالیت گورستانهاتوسط شهرداریها تنظویم می شوند. در شهرهای جنوب آلمان شهرداریها ساخت قبرها را نیزبه عهده دارند.
۱۰-ساخت خیابان پل و کانال
در آلمان وطیفه ساختو نگهداری راه بین حکومت فدرال، ایالتها، بخشها و شهرداریها تقسیم شده است.شهرداریها مسوول ساخت و نگهداری راههای .منطقه خود می باشند. همین اصل در مورد پلهاو کانلهای آب نیز مصداق دارد، ۹۰% هزینهساختمان راههای جدید را صاحبان که در کنارراه قرار دارند، پرداخت می کنند.
۱۱-سیستم فاضلاب
با این همه در۲۵سال اخیربه خاطر اجباری شدن تصفیه آبهای فاضلاب هزینه این کار بسیار بالا رفتهاست. امروزه شهرداریها این کار را با اخذ هزینه از مشترکان به انجام می رسانند
۱۲-جمع آوری و دفع زباله و پاکیزگی خیابان
هزینه های این خدمتسنتی شهرداری نیز امروزه به خاطر مخارج تکنیکی آن توسط خود مردم پرداخت می شود واین کار توسط یک واحد وابسته به شهرداری صورت می پذیرد.
۱۳-تأمین آبمصرفی و آشامیدنی ، برق و گاز
می توان گفت که تمام شهرداریها کار تأمین آبمصرفی و رساندن آن به مشترکان را خودشان انجام می دهند. تهیه آب نیز از طرف ادارههای /شهرداری و یاشرکتهای خصوصی انجام می شود.
موارد فوق در مورد برق، گاز وحرارت مرکزی نیز مصداق دارد. اما در مورد تأمین برق بیشتر شهرداریها، بجزشهرداریهایبزرگ وابسته به شبکه برق مرکزی هستند.
۱۴-حمل و نقل مسافر درداخل شهر
حمل و نقلی که به وسیله اتوبوس، تراموو مترو صورت می گیرد، جزئی ازخدمات شهری محسوب می شود. اما این کار پرهزینه با همکاری شهرداریها،ایالتها و حکومتفدرال انجام پذیراست. راه اندازی و استفاده از تأسیسات مربوطه معمولاً به عهدهمدیریتهای وابسته بهشهرداری می باشد.
۱۵-وظایف مربوط به امنیت وو نظماجتماعی
دادن اجازه برای گردهمایی و تظاهرات، صدور پروانه کسب برای کاسوبها(مشاغل مختلف و پمپ بنزینها) و نظارت برآنها – کنترل آلودگی محیط زیست، صدور برگمعاینه فنی برای وسائط نقلیه موتوری و صدور گواهی .نامه رانندگی و برقراری نظم ورعایت مقررات راهنمایی .و رانندگی، اطلاع از محل واقامت شهروندان ، صدور شناس نامهو پاسپورت، انجام امور مربوط به ثبت احوال ( ازدواج، طلاق، تولد و فوت ) رسیدگی بهامور اتباع بیگانه از جمله وظایف شهرداریهاست که با نظارت حکومت مرکزیانجام میگیرد
۱۶-خدمات آتش نشانی
امروزه واحدهای اطفال حریق شهرها بهطور گسترده در کنار وظایف خود که جلوگیری از ایجاد حریق نجات افراد مصدوم و مهارحریق می باشد، یا به کارگیری تکنیکهای پیشرفته در کلیه شرایط فوق العاده مجهز وآماده خدمت می باشند
۱۷-مدرسه ها
امروزه شهرداریها وظایفی چونساخت، تعمیر و نگهداری مدرسه های ابتدائی، راهنمایی، دبیرستانها را به عهده دارندنظافت، تأمین وسایل آموزشی و نگهداری این گونه بناها را شهرداریها به کمک افراد تحتاستخدام خود انجام می دهند شهرداریها می توانند به تنهایی به تنهایی و یا به کمکسایر اداره های محلینسبت به تأسیس کلاسهای آموزشی جهت بزرگ سالان اقدام نمایند.
۱۸-کتاب خانه ها
ایجاد کتاب خانه ها، احداث ساختمان برای آنها،تأمین پرسنل مورد نیاز، تهیه و خرید کتاب و انجام امور مالی آنها از جمله وظایفشهرداریها می باشد.
۱۹-تشویق پیشرفت اقتصادی
در ۲۵ سال اخیر،شهداریها به مسأله تشویق پیشرفت اقتصادی و کمک در این زمینه، در صورتی که امکانات وپرسنل زیادی را مطالبه نکند، اهمیت بیشتری می دهند. شهرداریها برای نیل به این هدفسعی می کنند که منطقهخود را از لحاظ اقتصادی جذاب کنند و در شهر انکانات سرمایهگذاری جدید فراهم نمایند و بدین ترتیب توان اقتصادی شهر را افزایش دهند. راههای اینکار که توسط شهرداریها در پیش گرفته شده اند عبارتند از تبلیغات شناساندن، مشاوره،کم کردن بوروکراسی، فراهم آوردن زمین و غیره.
۲۰-کوششهای اقتصادیشهرداری
در این زمینه فرق زیادی از لحاظ اجرایی بین شهرداریها و ایلتهایمختلف وجود دارد. برای مثال، شهرداری هانوور از طریق یک شرکت سهامی که ۵% سهام آن را در مالکیت خود دارد،به همراهی حکومت ایالتی ، فرودگاه هانوور را اداره می کند،یک شرکت دیگر از همین نوع نمایشگاه بین المللی هانوور را اداره می کند. شهرداریمالک صندوق پس انداز نیز می باشد.
چنانکه ملاحظه می شود، در آلمان دامنۀ وظایفشهرداریها بسیار گسترده می باشد . در این کشور شهرداریها متولی امور فرهنگی، اموررفاه اجتماعی ، امور بهداشتی ، ورزش مسکن اجتماعی، برنامه های عمرانی ، زیرساختهایحمل و نقل، خدمات شهری شامل آتش نشانی، تنظیف شهر، جمع آ/وری و دفع زباله و حتیامور انتظامی و امنیتی می باشد. جالب این جاست، صدور مجوز برای گردهمایی نیزیکی ازوظایف شهرداریهاست. این امر نشان دهنده جایگاه شهرداری در جامعه دموکرات آلمان میباشد.
وظایفشهرداریها در فرانسه ( پاریس)
در پاریس شهردارمسؤلیت اجرای تصمیمهای شورای محلی و کنترل نهایی آنها، تهیه و تنظیم دستور جلسه وریاست بر جلسه های شورا، کنترل و نظارت بر انجام خدمات عمومی، نمایندگی شهرداری درمسائل قانونی در ارتباط با حکومت مرکزی، نظارت و سرپرستی امور پرسنلی شهرداریها،تفویض و واگذار نمودن بودجه سالیانه برای تصویب شورارا دارد.
علاوه بر انجاموظایف شهرداری، همچنین شهردار نماینده دولت مرکزی ( فرماندار منطقه پاریش بزرگ وعضو هیأت دولت) است.
شهرداری پاریس وظایف گسترده ای به عهده دارد که در ادامهذکر می شود. شهرداری پاریس در عین وابستگی نسبی به دولت از اختیارات و وظایف گستردهای برخوردار است . اهم وظایف شهرداری پاریس به شرح زیر است:
۱-ارائهخدمات شهری و زیر بنایی
تأمین آب، تصفیه و انتقال و فاضلاب ، جمع آوریزباله،ایجاد و اداره گورستان، ارائه خدمات آتش نشانی،ایجاد ، توسعه نگهداری وتحقیقات در زمینه فضای سبز.
۲-برنامه ریزی شهری
تهیه طرحهایتوسع شهری ، نظارت بر امور معماری شهرسازیف صدور پروانه ساختمانی، نظارت و کنترلساختمانی و غیره
۳-مدیریت ترافیک شهری:زیر زمینی و رو زمینی
۴-حفاظت محیط زیست:
حفاظت آب، هوا .سروصدا ، بازیافت مواد زاید
۵-رسیدگی به امور مدرسه ها
۶-رسیدگی به امور فرهنگی ،جوانان و ورزش
ترویج فعالیتهای ورزشی، برنامه ریزی برای اوقات فراغت وسرگرمیهای جوانان، اداره کتاب خانه ها، اداره فرهنگ سراها، اداره و موزه ها، ادارهسینماها و تئاترها، رسیدگی به امور بناهای تاریخی، اداره انجمن توسعه و حفظ ونگهداری میراث فرهنگی، رسیدگی به امور مربوط به تبادلهای فرهنگی، .رسیدگی به امورموسیقی، تأسیس خانه شعر، تأسیس حرکات و تصاویر.
۷-رسیدگی به امور رفاهیو خدمات اجتماعی
رسیدگی به بهداشت مدرسه ها، تأسیس انجمن حمایت از مادران ونوزادان، حمایت از کار افتادگان، انجام مطالعات در زمینه مسائل بهداشتی و رفاهی،گرد آوریاطلاعات اجتماعی ساکنان پاریس.
۸-امور اقتصادی
رسیدگیبه امور بازارهای محلی، اداره بورس کاریابی، تأسیس دفتر توسعه اقتصادی، کاریابی
۹-انجام کلیه امور عمرانی شهر
شامل ساخت راهها، پلها وئ ساختمانهای مورد نیاز شهر.
در پاریس تقریباً تمامی وظایف که تصور انجام آنها در یک شهر می رود، بر عهده شهرداری قرار دارد، اهمیت شهرداری پاریس وقتی بیشتر احساسمی شود که ارتقای شهردار قبلی پاریس به مقام ریاست جمهوری را به خاطر آوریم.
وظایفشهرداری کلان شهر استانبول ( ترکیه)
شهرداریها منطقهها، مسؤول انجام تمامی وظایف و خدمات سنتی شهرداریهای ترکیه هستند که مشخصاً به شهرداری مرکزی واگذاری نشده است. در نتیجه یک سری وظایف به صورت مشترک به وسیلهشهرداری کلان شهر و شهرداری منطقه ها انجام می گیرد.
اما رئوس وظایف شهرداریهادر کشور ترکیه عبارت است از:
۱-برنامه ریزی کلان شهری
۲-تأسیسات زیر بنایی
۳-برنامه ریزی و ساخت مسکن
۴-حمل و نقلشهری
۵-خدمات پاکیزی شهر
۶-خدمات انتظام و امنیت شهری
۷-توسعهاقتصادی
۸-خدماترفاهی و بهداشتی
۹-خدمات فرهنگی ، آموزشی
ذکر این نکته مهمضروری است که صرفاً نظر از شهرداری استانبول، بر اساس قانون شهرداریهای ترکیه،شهرداریها بر اساس وظایف و وضعیت درآمد به چهار گروه تقسیم می شوند. بدین ترتیبانجام بعضی وظایف که متضمن هزینه زیادی می باشند، تنها برای آن دسته از شهرداریهاکه درآمد زیاد دارند، اجباری شده و برای بقیه به صورت داوطالبانه درآمده است.
طبق این قانون، یک شهرداری پیش از انجام وظایف اجباری نیم تواند بودجه ای برای وظایف دیگر تخصیص دهد، بنابراین علی رغم این که وظایف شهرداریها وظایف را مشروط ومحدود می کند.

وظایف شهرداری کوالالامپور (مالزی)
مفهومی که برنحوه انجام وظایف دولت محلی در مالزی حاکم است، عبارت از مسأله دستوری بودن وظایف در مقابل اختیاریبودن آنهاست.وظایف دستوری، تمامی وظایف اساسی نظیر جمع آوری زباله، روشنایی خیابانها وفعالیتهای مربوط به بهداشت عمومی را شامل می گردد. این خدمات حتماً باید ارائه شودو اولویت یا تأمین بهداشت عمومی است. از سوی دیگر وظایف اختیاری همان طور که ازنامش پیداست، انتخابی بوده و شامل کلیه وظایف مربوط به توسعه شهری نظیر فراهم وسایلگذران اوقات فراغت، مسکن و آماده نمودن طرحهای مختلف می باشد. به طور کلی وظایفدستوری از نظر ماهیت عمده .وظایف جاری به حساب می آیند. حال آن که وظایف اختیاری،وظایف توسعه ای می باشند.
در کوالالامپور به طور مشخص اهم وظایفی که برعهده شهرداری است، به شرح زیر می باشد:
۱-نظافت و بهداشت شهری
۲-ایجاد،توسعه و نگهداری خیابانها
۳-مدیریت ترافیک
۴-امور مربوط به فاضلاب
۵-برنامه ریزی و کنترل توسعه
۶-زیباسازی شهری
۷-امور پارکها و تفریحات
۸-مدیریت مسکن شهری و ساخت مساکن اجتماعی
۹-کنترل تجارت و اموراقتصادی
شامل حفظ و توسعه فعالیتهای اقتصادی بین المللی و تدارک فرصتهایاشتغالاز طریق مشارکت بخش خصوصیدر توسعه ملی
۱۰-برنامه ریزی و توسعهشهرکهای جدید
۱۱-بهبود و بالا بردن سطح توسعه نواحی محروم و روستاهایاطراف شهر
۱۲-مدیوریت هماهنگی و کنترل بلایای طبیعی
وظایف اصلی،مهم و کم اهمیت از دیدگاه شهرداری ها
در ایران
متوسط انجام کل وظایف شهرداری ها تقسیم ۴/۴۸ درصد بوده استکه بر همین اساس وظایف شهرداری ها را می توان به ۳ گروه تقسیم نمود:
الف -وظایفی که اکثریت مطلق شهرداری ها ( بیش از ۸۰ درصد) آنها را انجام می دهند و میتوان آنها را وظایف اصلی و مورد تأکید عملی شهرداری ها تلقی نمود.
ب- وظایفی کهتوسط ۵۰ تا ۸۰ درصد شهرداری ها به انجام می رسند و وظایف مهم آنها را تشکیل میدهند.
پ- وظایفی که کمتر از ۵۰ درصد شهرداریها آنها را انجام می دهند و می توانآنها را با ملاحظاتی ف جزء وظایف کم اهمیت شهداری ها (در عمل و از دیدگاه خودشان(قلمداد نمود.
وظایف اصلی
هشت وظیفه ای که بیش از ۸۰ درصد شهرداریها آنها را انجام می دهند و می توان آنها را با ملاحظاتی، جزء وظایف کم اهمیتشهرداری ها ( در عمل و از دیدگاه خودشان) قلمداد نمود.
هشت وظیفه ای که بیش از۸۰درصد شهرداری ها آنها را به انجام می رسانند عبارتند از:
۱-زیر سازی ،جدول گذاری و آسفالت معابر
۲-پیاده روسازی
۳-احداث و نگهداری پارک وفضای عمومی
۴-جمع آوری و دفع بهداشتی زباله
۵-نظافت معابر و اماکن شهری
۶-صدور پروانه ساختمان
۷-تشکیل کمیسیون ماده صد و برخورد قانونی باتخلفات ساختمانی
۸-جلوگیری از سد معبر.
وظایف مهم
احداث وادارۀ تأسیسات خدمات شهری شامل کشتارگاه، گورستان، بازار روز و همچنین راه اندازیکارخانه آسفالت، احداث کتابخانه ، ادارۀ امور تاکسیرانی ، ارائه خدمات ایمنی و آتشنشانی ، ایجاد تأسیسات حفاظتی ( سیل گیرو.. )ایجاد شبکه جمع آوری آب های سطحی،لایروبی مسیل ها و قنوات، رفع خطر از بناها ، کنترل صنایع مزاحم، نامگذاری معابر ونصب پلاک و انواع تابلوها، وظایفی می باشند که بین ۵۰ تا ۸۰ درصد شهرداری ها آنهارا به انجام می رسانند.
وظایف کم اهمیت ( از دیدگاه شهرداریها)
برخی از وظایفی که در تمام شهرداری ها قابل اجرا می باشند و اجرای آنهابستگی به جمعیت یا شرایط ویژه شهر ندارد، اما در اغلب شهرداری ها – بیش از ۵۰ درصدآنها – متروک مانده اند، عبارتند از چاپ و انتشار ضوابط و مقررات اجرایی همراه بانقشۀ منطقه بندی شهر ، برگزاری دوره های آموزشی برای کارکنان شهرداری ها، احداثآبریزگاه، احداث مراکز فرهنگی، احداث زمین بازی، احداث پارکینگ ، تنظیم شناسنامهشامل تعدادد ف نوع و سن تقریبی درختان، پلاک کوبی درختان معابر و پارک ها پس از تنظیم مشخصات، انجام اقدامات لازم جهت حفظ بهداشت و زیبایی شهر از خطر حریق ، اتخاذتدابیری برای حفظ شهر از خطر زلزله.
برخی از این وظایف ونیز به ندرت انجام میشود از جمله چاپ و انتشار ضوابط و مقررات اجرایی همراه با نقشه منطقه بندی شهر که از جمله وظایف شهرداری در زمینۀ اطلاع رسانی و به شهروندان و آشنا ساختن آنها باحقوق و وظایف خود در قبال طرح های جامع شهری است که فقط در هفت شهر (۱۹ درصد) انجاممی شود و یا اتخاذ تدابیر موثر برای حفاظت شهر از خطر حریق مانند تهیۀ شناسنامهایمنی اماکن که از اهمیت به سزایی برخوردار است اما تنها در ۳۵ درصد شهرها انجام میشود.
وظایف موردتأکید شهرداری بیشتر در حوزه های بهبود عبور و مرور شهری، بهبودمحیط شهری و کنترل و نظارت شهری قرار دارند و در سایر حزه ها، وظیفه ای که بیش از۸۰درصد شهرداری ها آ.ن را به انجام می رسانند، مشاهده نمی شود.

منابع:
کاظمیان ،غلامرضا / سعیدی رضوانی ،‌ توید/ امکان سنجی
واگذاری وظایف جدید به شهرداریها /انتشاراتسازمان شهرداریهای کشور
جلد اول : بررسی تحولات نظری و تجارب جهانی
جلد چهارم : تحلیل وظایف شهرداری ها درایران
طاهری ابوالقاسم / اداره امور شهرداریها / نشر قومس