مفهوم شناسی مدیریت شهری

امروزه شاهد تغییرات در سطح کشورها ، تولیدات کارخانه ها ، تنوع و تغییرات در اتومبیلها ، فروشگاهای غذای و غیره می باشیم که ممکن است حتی در بعضی مواقع این تغییرات نادرست باشد وقتی که این تغییرات را ریشه یابی می کنیم متوجه می شویم مدیریت در بروز تغییرات جامعه نقش مهمی را ایفا می کند با وجود مدیر در هر سازمانی و اداره برای پیشبرد اهداف آن سازمان لازم و ضروری به نظر می رسد ، به طوری که هم اکنون با اصطلاحاتی چون ، مدیرت سواحل ، مدیریت جنگلها و غیره برخورد می کنیم.

در فرهنگ لغت به موارد زیر برخورد می کنیم : Manageبا کنترل کلمه

گرد آوری اطلاعات – انجام دادن – مشغول بودن – مواظب بودن – حمایت کردن – نفوذ داشتن – جابه جا کردن – هدایت کردن – حکومت کردن – بامهارت کنترل کردن- اداره کردن – چاره کردن – سرپرستی شغل – تصدی کردن – تبلیغ کردن – دستیابی به نهایت هر چیز با هر وسیله ای – تدبیر کردن – موفقیت در مقصود – همراهی کردن – از روی علم و به وسیله تدبیر ظریف انجام دادن – با دقت رفتار کردن – ردیف کردن – از اغلب معانی بالا می توان نتیجه گرفت که شخص مدیر دارای هدف و مقصود خاصی است که برای دستیابی به این هدف از افراد زیر دست خود کمک می گیرد و آن چه که شخص وابسته از زیر دست او باید انجام دهد به او می گوید : ( ایساک ادیزس ، سوء مدیریت ، مدیران در مقابل نا مدیران ، ترجمه کاوه محمد ، سیروس ، نشر اشراقیه ، ۱۳۷۶ص ۱۸۰-۱۷۹)
اگر چه مدیریت به شکلهای مختلفی تعریف شده است ولی منظور اصلی همه آنها این نکته بوده است که مدیران روش دستیابی به اهداف می باشد که برای سازمان در نظر گرفته شده است . لیکن برای ارائه تعریف جامعی می توان گفت که مدیریت : کار کردن با افراد و گروها برای رسیدن به مقاصد است .(پاول هوس و کنت ایچ بلارد ، مدیریت رفتار سازمانی ، ترجمه قاسم کبیری ، جلد سوم ، انتشارات جهاد دانشگاهی)
هر فعالیت اجتماعی بدون مدیریت سازمان یافته که اهداف ابزار رسیدن به آن مشخص می کند و فعالیت ها را هماهنگ سازد از هم پاشیده و به بی نظمی می گراید و شهر نیز که پیچیده ترین و متنوع ترین جلوه های بشری را در خود دارد بدون وجود نظام مدیریت شهری بی سامان می گردد . اصطلاح مدیریت شهری تنوع مفهومی گسترده ای دارد اما در جمع بندی کلی نظام مدیریت شهری عبارت است از : سازماندهی گسترده متشکل از تمام عناصر و اجزاء رسمی و غیره رسمی ذی ربط و موثر درحیطه های مختلف ، اجتماعی ، اقتصادی و کاربردی حیات شهری با هدف اداره و کنترل توسعه همه جانبه و پایدار شهر . در این مفهوم مدیریت از انواع سیستمهای باز وپیچیده انسانی و اجتماعی است که با عناصر و روابط بسیار متنوع مواجه است . داده های این سیستم خواسته های دولت و شهروندان و ستادهای آن توسعه کیفیت و کمیت زندگی شهری .
در تعریف دیگر مدیریت شهری می توان اینگونه بیان کرد که مدیریت شهری به عنوان چهارچوب سازمانی ( اداره ) و توسعه شهر ، به سیاستها ، برنامه ها ، طرح ها و عملیاتی مربوط می شود که هدفشان اطمینان از انطباق رشد جمعیت شهر با دسترسی به زیربناها و مسکن و اشتغال است .
کارآیی مدیریت شهری بستگی مشخص به عوامل زمینه ایی مانند ثبات سیاسی ، انسجام اجتماعی و رونق اقتصادی و نیز عوامل دیگر مانند مهارت ها و انگیز های سیاست مداران و کارگزاران شهری دارد پیشتر راه موفقیت در نظام و مدیریت شهری را چنین می توان برشمرد :
۱- افراد- داشتن کارکنان حرفه ای

۲- ابزار – داشتن پایه شناور درآمدی و مجوز وضع مالیاتی

۳- محیط – داشتن محدوده قانونی جامعه ای که منابع طبیعی مورد نیاز را در بر گیرد و واقع منطقه شهر را شامل شود.
۴- اداری- واگذاری مستقل مسئولیت های وسیع درون محدوده قانونی
بدین سان مدیریت شهری در خدمت شهروندان و اداره شهر است و همچون بازوی اجرائی آن بشمار می آید – مدیریت شهری به کلی به عنوان الگوی برای مدیریت و توسعه سکو نتگاههای شهری اعم از شهرهای کوچک و بزرگ مطرح می شود که هدف آن ایجاد هماهنگی برای رسیدن به اهدافی که در برنامه ریزی شهری مشخص شده اند می باشد.(سلطان – امام وردی، بررسی مشکلات مدیریت شهری مورد مطالعه شهر تبریز دانشگاه ملایر۱۳۷۹)
بررسی نقش سازمانهای مختلف در مدیریت شهری در ایران
سه بخش دولتی – نیمه دولتی و بخش مردمی در مدیریت شهری موثر می باشند:
۱- دولتی : در ایران دولت بر تمامی امور مدیریت شهری نظارت و کنترل داشته است و این نظارت و کنترل از طریق دولت مرکزی اعمال می شود و هم از طریق استانداریها، فرمانداریها و بخش داری ها اعمال نظارت و کنترل دولت به دو وسیله عمده صورت می گیرد، یکی از طریق اداری با انتصاب کارگزان دولتی بر امور مدیریت شهری و دیگری از طریق مالی که اصولاً گردش کارهای سازمانهای مدیریت شهری بدان وابسته است.(رحمانی،بیژن ، سازمان و مدیریت تشکیلات شهرداری ها در ایران– دانشگاه ملایر عمده ترین وزارت خانه ها و سازمانها دولتی که به امر مدیریت شهری نظارت دارند و در امر مدیریت شهری موثرند عبارتند از : ۱- وزارت کشور ۲- وزارت مسکن و شهر سازی ۳- شورای مالی شهر سازی ۴- سازمان مدیریت و برنامه ریزی .
تاثیر وزارت کشور در مدیریت شهری یکی از نظر سیاسی – اداری که انتصاب استانداران فرمانداری بخشداران و نیز شهردار بعد از تایید شورای شهرصورت می گیرد و دیگر در شرکت در بررسی و تصویب طرحای عمرانی و کمک مالی به برخی از شهرداریها که از عهده مخارج بر نمی آیند .
وزارت مسکن و شهر سازی از چند جنبه اعمال مدیریت می کنند شامل الف – سیاسی ب- عمرانی