شهرنشینی وشهرسازی

به اعتقاد آنان رشد شهرنشینی در مازندران در مقایسه با رشد شهرسازی، آن قدر شتابان است که سبب بهره کشی از سرمایه های طبیعی، اجتماعی و فرهنگی استان شده است. جمعی از کارشناسان نظام مهندسی ساختمان مازندران روز پنجشنبه در همایش گرامیداشت روز شهرسازی که در دانشکده هنر و معماری دانشگاه مازندران در بابلسر برگزار شد، هشدار دادند: با چنین روندی که در ساخت و سازها وجود دارد، تا ۵۰ سال آینده مازندران تبدیل به مخروبه خواهد شد.

آنان از پدیده گردشگر مالک، بی توجهی به مقولات زیست محیطی، وجود بی عدالتی در فضای ساخت و ساز و ایجاد شکاف اجتماعی به عنوان مهم ترین مشکلات توسعه شهرسازی در مازندران یاد کردند. رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان مازندران در این همایش از ساخت و سازهای غیر اصولی در شهرهای استان انتقاد کرد و گفت: ساختمان ها بدون رعایت موازین مهندسی و معماری ساخته شده و تخلفات این بخش نیز با پرداخت جریمه به راحتی نادیده گرفته می شود.

تورج نائیج پور افزود: تا زمانی که آمایش سرزمینی در مازندران تدوین نشود و اجرای آن مورد حمایت قرار نگیرد، به طور یقین ساختمان سازی با ارتکاب تخلفات گسترش می یابد. رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان مازندران به گسترش بی رویه و افقی شهرها و از بین رفتن زمین های کشاورزی در استان اشاره کرد و ادامه داد: به دلیل اقتصادی نبودن فعالیت کشاورزی از یک سو و بالا رفتن ارزش زمین از سوی دیگر، فروش اراضی و تغییر کاربری آن به مسکونی شتاب گرفته است. وی تاکید کرد: سازمان نظام مهندسی ساختمان به تنهایی قادر به حل این مشکلات نیست و شهرداری ،معاونت امور عمرانی استانداری و آحاد مردم باید برای اجرای درست مقرارت ساختمان سازی همکاری و دغدغه داشته باشند.

یک استاد دانشگاه شهید بهشتی تهران هم در این همایش به اهمیت ساخت و ساز با رعایت مقوله زیست محیطی در جهان اشاره کرد و گفت: دگرگونی بزرگ تنها گزینه پایداری شهرهای جهان است. مظفر صرافی با ابراز نگرانی از روند بی رویه ساخت و سازها بر روی کره زمین بدون رعایت حفاظت محیط زیست، افزود: این موضوع در شهرهای ایران به مراتب کمتر مورد توجه قرار می گیرد.

وی به وقوع بلایای طبیعی بویژه در یک قرن اخیر بر روی کره زمین اشاره کرد و ادامه داد: این بلایا مشیت الهی نیست، بلکه حماقت انسان هایی است که بدون توجه به مقولات مهم زیست محیطی، ساخت و ساز انجام می دهند. این استاد دانشگاه گفت: حفاظت محیط زیست یک مقوله لوکس شهری نیست بلکه این موضوع باید در زمینه شهرسازی و دیگر اقدامات بشری مورد اهتمام جدی قرار گیرد.

صرافی به آنچه که سونامی ناشی از آلودگی هوا در ایران نامید اشاره کرد و افزود: منابع زیر زمینی و محیط زیست در ایران در خطر جدی قرار دارد. وی یکی دیگر از مشکلات در شهرسازی را ایجاد شکاف اجتماعی دانست و گفت: عدالت فضایی در حرفه شهرسازی لحاظ نمی شود و با ساخت و سازهای بی رویه بدون رعایت این موضوع، شاهد گسترش شکاف اجتماعی در جامعه هستیم.

استاد دانشگاه شهید بهشتی به مقوله حاشیه نشینی در شهرهای ایران اشاره کرد و افزود: بر اساس آمارهای موجود هم اکنون حدود ۱۵میلیون نفر در کشور در حاشیه شهرهای زندگی می کنند و هر زمان از زندگی این افراد صحبت می شود، مسوولان شهری از تخریب سازه های محل زیست آنان خبر می دهند که بدترین برخورد ممکن محسوب می شود. وی گفت: زمین ظرفیت این همه ساخت و ساز را در شهرهای ایران ندارد و باید بر اساس ظرفیت زمین ساخت و ساز صورت گیرد. او افزود: امروز با تجهیزات پیشرفته و فناوری نوین می توان شهرها را با رعایت مقولات زیست محیطی و استفاده صحیح از انرژی ساخت.

استاد دانشگاه شهید بهشتی توجه به اجتماع محلی شهری را راهکارهای برون رفت از مشکلات کنونی شهر نشینی دانست و گفت: پایداری بزرگ با رعایت تمامی قواعد شهرسازی و شهر نشینی باید از اجتماع کوچک شهری آغاز شود.

پژوهشگر ویژه مسایل شهرسازی مازندران هم در این همایش گفت: شهرسازی در شرایط کنونی علاوه بر تخصص، یک رسالت است و باید با هدف منفعت عمومی گسترش یابد. محمدرضا حائری به وضعیت شهرسازی و شهرنشینی مازندران اشاره کرد و افزود: امروز شهرشناسی برای شهرسازی از اهمیت خاصی برخوردار است.

وی شهر، شهرنشینی، شهرداری، شهروندی و شهرسازی را از عناصر مهم در شهرشناسی معرفی کرد و گفت: توجه به تمرکز تاریخی، حرکت و جا به جایی، آگاهی جمعی، آگاهی فردی، مدیریت شهری و سازمان های قضایی در این بخش ضروری است. این پژوهشگر ساختمان سازی شهری به رشد شتابان شهرنشینی در مازندران اشاره کرد و اظهار داشت: حدود ۴۰ شهر در یک دهه اخیر به شهرهای مازندران اضافه شده است. وی افزود: این یکی از دلایلی است که شهرنشینی در مازندران به مراتب از شهرسازی جلوتر است.

حائری فروش تراکم، چند پارگی مدیریت شهری، سکونت تحت فشار و ناقص، رشد افقی شهرها و شهر شدن روستاها را از مشکلات شهرنشینی بدون توجه به شهرسازی در مازندران برشمرد. وی گفت: در بررسی های صورت گرفته تمامی اراضی بین شهرها و روستا که شهرک سازی شده و یا ساخت و ساز در آنها صورت گرفته، غیر قانونی است. او افزود: پرداخت وام مسکن، حمایت بنیاد مسکن، مسکن مهر و شهرک سازی در مازندران هم سبب گسترش بیشتر شهرنشینی بدون توجه به شهر سازی شده است.

این پژوهشگر شهرسازی از گردشگر مالک در مازندران به عنوان یک پدیده ناهنجار یاد کرد و گفت: امروز بخش عمده ای از زمین های استان مازندران توسط گردشگران تصرف و مالکیت شده و در آنها ویلا ساخته شده است. وی افزود: با هجوم گردشگران مالک به استان مازندران در سال های دهه ۷۰ تا ۸۰ ، قیمت زمین در استان تا ۲۵ برابر افزایش یافت.

حائری به تغییر کاربری زمین های مختلف در مازندران اشاره کرد و اظهار داشت: ضعف تخصص در بدنه شهرداری ها، فقدان طرح جامع شهری و وجود کمیسیون ماده ۱۰۰شهرسازی، استان را به بدترین وضعیت کشانده است. وی با بیان اینکه اکنون جریمه به جای قانون به یک معیار در ساخت و سازهای شهری مازندران تبدیل شده است، گفت: به همین دلیل امروز ۸۰ درصد از کارخانه های مازندران در زمینه تولید مصالح و دیگر نیازهای ساخت و ساز فعالیت دارند.

این پژوهشگر شهرسازی، بهره کشی از منابع طبیعی از جمله رودخانه ها، کوه، جنگل و سواحل دریای خزر را ناشی از ساخت وسازهای بی رویه در مازندران دانست. وی گفت: ساخت و سازها در مازندران از سرمایه های اجتماعی ، طبیعی و فرهنگی استان هزینه می کنند و این وضعیت تخریب بی بازگشت محیط زیست استان محسوب می شود. در این همایش از خانواده های یوسف زاده و حریری به عنوان شهروندان نمونه مازندران تجلیل شد.