گام شهرداری برای تحقق شهر الکترونیک تهران

«شهر مجازی»، «شهر الکترونیک»، «شهرداری الکترونیک» و «دولت الکترونیک» از جمله مفاهیمی هستند که در سال‌های اخیر مورد توجه عمومی قرار گرفته است
تا کنون انتقادات فراوانی به نهادهای دولتی به‌خاطر اجرا نشدن طرح‌های دولت الکترونیک وارد شده است. یکی از نهادهای عمومی که به خاطر ارتباط وسیع با مردم، طرح‌های گسترده‌ای در زمینه خدمات الکترونیک و بستر‌سازی‌ برای تحقق شهر الکترونیک اجرا کرده، شهرداری تهران است.
سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران در این راستا در ۳ حوزه زیرساخت، ارائه سرویس‌های الکترونیکی و فرهنگ‌سازی‌ و ارتقای سطح آگاهی کارکنان در حوزه ICT طرح‌های متعددی را اجرا کرده است که ۱۸ مورد از آنها عبارت است از:

راه‌اندازی دیتا سنتر شهرداری تهران
دیتاسنتر شهرداری تهران با استفاده از تجهیزات پیشرفته و روز و همچنین رعایت استاندارد‌های ایمنی راه‌اندازی گردیده و امکان ارائه سرویس در محیط اینترنت به‌صورت ۲۴‌ساعته و بدون وقفه را فراهم کرده است.
ضمنا علاوه بر اینکه تمامی بانک‌های اطلاعات شهرداری نیز در این مراکز نگهداری می‌شود مرکز پشتیبان آن در خارج از شهر ایجاد شده است که اطلاعات به‌صورت همزمان در آن ذخیره می‌شود.

شبکه فیبر نوری
این شبکه با حدود ۴۵۰ کیلومتر فیبرنوری و همچنین ارتباطات رادیویی، بیش از ۴۵۰ ساختمان اصلی شهرداری را تحت پوشش قرار داده و از لحاظ امنیتی به نحوی طراحی گردیده است که امکان قطع وجود نداشته و شبکه بدون وقفه قابل بهره‌برداری است.

دفاتر خدمات الکترونیکی شهر
در این دفاتر امور شهرسازی، درآمد و نوسازی، امور ترافیکی و هر‌آنچه شهروند به خاطر آن احتیاج به مراجعه به شهرداری دارد، ارائه می‌شود. وجود دفاتر خدمات الکترونیکی شهر، موجب کاهش ترددهای شهروندان در سطح شهر می‌گردد. در حال حاضر ۷۰ دفتر در سطح شهر تهران ایجاد و مشغول به فعالیت هستند.

پورتال شهرداری تهران
ارائه خدمات الکترونیکی به شهروندان از طریق یک درگاه واحد هدف راه‌اندازی پورتال در شهرداری تهران است. پورتال شهرداری تهران‌به نشانی Tehran.irکه خود دربرگیرنده ۸۶ ساب پورتال (تاکنون) واحدهای مختلف شهرداری است برای اطلاع رسانی و شفاف‌سازی‌ امور نزد شهروندان بستر مناسبی را ایجاد کرده است.
پورتال شهرداری تهران شامل پورتال اینترنتی (مربوط به شهروندان) و پورتال اینترانتی (درون سازمانی) است. در نخستین جشنواره ملی وب، پورتال شهرداری تهران در کشور مقام نخست را کسب کرد.

مدیریت و کنترل طرح‌ها
از آنجایی‌که اغلب فعالیت‌های شهرداری به‌صورت طرح‌های کوچک و بزرگ و در قالب
۶ الی ۷ هزار قرارداد سالانه انجام می‌شود، کنترل و مدیریت مکانیزه این طرح‌ها چه از نظر پیشرفت فیزیکی و همچنین کنترل و مدیریت مالی طرح یکی دیگر از طرح‌های تحول‌ساز بوده است که در شهرداری تهران برای نخستین‌بار انجام شد.
این سامانه پیشرفت طرح‌ها را براساس برنامه زمان‌بندی تعیین شده، مانیتور کرده و اطلاع رسانی لازم درخصوص نیاز منابع مالی، انحراف از برنامه و دیگر اطلاعات لازم جهت کنترل و مدیریت طرح‌ها را در اختیار قرار می‌دهد.

اتوماسیون اداری
برای افزایش سرعت گردشگری و کاهش بوروکراسی و نامه‌نگاری‌ها، سیستم اتوماسیون با هدف استقرار نظام مکاتبات بدون کاغذ در سطح شهرداری راه‌اندازی شد.
این سامانه که برای تمامی مدیران و کارکنان در سطح شهرداری راه‌اندازی شده است امکان ارتباط دیجیتال فی‌مابین دبیرخانه‌های مختلف درون سازمانی را مهیا می‌سازد؛
ضمن اینکه امکان پیگیری مکانیزه شهروند و اطلاع از مراحل انجام امور نامه‌های خود را در شهرداری به‌وجود آورده است. این سامانه در حال حاضر حدود ۱۵ هزار کاربر دارد و به‌طور قابل‌توجهی هزینه‌های مصرف کاغذ را کم کرده است.

سامانه مدیریت فوریت‌ها
هدف از سامانه ۱۳۷ امکان ارتباط هر شهروند در هر زمان و از هر کجا به شهرداری و درخواست یا اعلام نیاز درخصوص خدمات شهری تحت مسئولیت شهرداری و ارجاع مکانیزه و بدون وقفه به عوامل اجرایی و همچنین کنترل و نظارت و اطلاع رسانی مجدد به شهروند است. این سامانه از طریق تلفن یا اینترنت قابل بهره‌برداری است.
سامانه نظارت همگانی (۱۸۸۸) به‌منظور نظارت شهروندان بر عملکرد شهرداری تهران به دستور شهردار محترم تهران ایجاد شده که نرم‌افزار مورد نظر براساس نیازهای مطرح شده و متناسب با ماموریت این سامانه تهیه و به بهره‌برداری رسید.
وظایف اصلی این سامانه دریافت پیام از شهروندان به‌صورت ۲۴ ساعته با دسته بندی پیشنهاد، انتقاد، شکایت و تقدیر و تشکر است که فرایند گردش هر پیام براساس طراحی انجام شده در نرم‌افزار قابل پیگیری و انجام است.
هدف از Call Center شهرداری با توجه به بستر ایجاد شده شبکه گسترده در شهر تهران این است که تمامی واحدهای اجرایی شهرداری تهران از طریق شبکه داخلی شهرداری تهران نه شبکه مخابراتی بتوانند با هم ارتباط برقرار کنند وهمچنین شهروندان با یک شماره به شبکه شهرداری وصل و سپس در شبکه داخلی شهرداری با وارد کردن شماره داخلی با فرد مورد نظر تماس حاصل کنند.

سامانه هوشمند مدیریت حمل زباله
یکی از وظایف شهرداری تهران در حوزه خدمات شهری جمع آوری زباله و حمل آن و اطمینان خاطر از حسن انجام آن است.
بر این اساس با استفاده از تجهیزات GPS نرم‌افزارهای محدوده خودروهای مرتبط با این امور تحت کنترل و مدیریت قرار دارند و عملکرد پیمانکاران حمل‌ونقل زباله از محل جمع آوری تا محل تحویل و انهدام نظارت و کنترل می‌شود.

ممیزی مکانیزه شهر تهران
برای جمع آوری و به‌روزرسانی اطلاعات وضع موجود املاک، نرم‌افزار مورد نیاز تهیه شد و کارشناسان ممیزی با تجهیزات کامل در حال انجام ماموریت هستند که با توجه به تدابیری که در سیستم شهرسازی اندیشیده شده است در آینده نیازی به انجام ممیزی نیست. طبق قانون، شهرداری موظف است هر ۵ سال یکبار ممیزی شهر تهران را انجام دهد.

سامانه قوانین و مقررات شهری
در راستای یکپارچه‌سازی‌ و تجمع قوانین و مقررات شهری، اطلاع رسانی به شهروندان و تکریم ارباب رجوع، وحدت رویه در اجرای قوانین و مقررات توسط واحدهای اجرایی در شهرداری، تشخیص قوانین و مقررات منسوخ شده ایجاد شده است که نهایتا در سیستم یکپارچه شهرسازی به‌کارگیری خواهد شد.

کاوشگر شهر تهران
برای ارائه سرویس و خدمات الکترونیکی به شهروندان و دسترسی آسان جهت جست‌وجو از طریق نرم‌افزار برپایه اطلاعات مکانی اماکن، معابر، نشانی در شهر تهران این نرم‌افزار تهیه شده است که از طریق پورتال اینترنتی شهرداری تهران در اختیار عموم گذاشته شده است.

سامانه بازدیدهای یکپارچه
این سامانه با هدف تجمیع بازدیدهای حوزه‌های شهرسازی، نوسازی، املاک و فضای سبز شکل گرفت و از سال گذشته در مناطق به مرحله بهره‌برداری رسید که یکی از زیرسیستم‌های اصلی سیستم یکپارچه شهرسازی محسوب می‌شود.

سامانه طرح ترافیک
با توجه به محدودیت آمد و شد در محدوه ترافیکی شهر تهران و نیاز شهروندان به تهیه آرم طرح ترافیک این نرم‌افزار تهیه شد و شهروندان می‌توانند از طریق وب فرم درخواست خود را تکمیل کنند که پس از بررسی توسط سازمان حمل‌ونقل و ترافیک نسبت به صدور آرم طرح ترافیک اقدام می‌شود.

سامانه آرشیو الکترونیکی
با توجه به حجم پرونده‌های شهرسازی و نوسازی نسبت به اسکن پرونده‌های شهرسازی و نوسازی اقدام شده است که در این حالت تمامی واحدهای اجرایی شهرداری می‌توانند از طریق شبکه شهرداری به مستندات مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند و همچنین جهت انجام بازدید، مامورین بازدید می‌توانند با استفاده از تجهیزات سخت‌افزاری بدون حمل لاشه پرونده ماموریت خود را به‌طور کامل انجام دهند و ضمنا تمهیدات لازم جهت به‌روز نگه داشتن مستندات در این سیستم تحت عنوان پویانگاری دیده شده است که از این به بعد همه مستندات اسکن و ضمیمه سابقه آرشیو خواهد شد و هماهنگ با تجمیع بازدیدها نیز هست.

سامانه یکپارچه شهرسازی
یکی از سرویس‌های این سامانه تشکیل پرونده است که توسط دفاتر خدمات الکترونیکی به کارگیری شده است. به نوعی اجرایی شدن فعالیت‌های دفاتر خدمات الکترونیکی منوط به این سرویس بوده و همچنین امکان مشاهده تمامی اطلاعات شهرسازی به‌صورت تجمیعی برای مدیران و کاربران مرتبط وجود دارد و می‌توان فرایند گردش یک پرونده را به‌خوبی کنترل کرد.

سامانه یکپارچه مالی
سامانه مالی شهرداری در حال حاضر شامل ۱۱زیرسیستم است که به‌صورت مجزا به هر یک از واحدهای شهرداری سرویس می‌دهد که در حال بهره‌برداری است. هدف از ایجاد این سامانه یکپارچه‌سازی‌ مالی، برقراری ارتباط مکانیزه و ایجاد امکان تبادل اطلاعات بین این زیرسیستم‌هاست؛
ضمن اینکه یک سامانه برای کل شهرداری به اجرا درآید با این قابلیت که هر واحد بتواند به‌طور مستقل از سیستم بهره‌برداری کند و همچنین سازمان‌ها و شرکت‌ها و ادارات ستادی نیز امکان بهره‌برداری اطلاعات را به‌صورت تجمیعی خواهند داشت.

امنیت سامانه‌های شهرداری
براساس استاندارد ایزو ۲۷۰۰۱ سامانه مدیریت امنیت در شبکه شهرداری در حال استقرار است و سرویس‌ها، بانک‌های اطلاعاتی، کنترل دسترسی به سامانه‌ها براساس محدودیت‌های تعریف شده و به‌صورت متمرکز از طریق این سامانه کنترل و مدیریت می‌شود. مقابله در برابر ویروس‌ها و حراست در مقابل نفوذگران نیز از جمله وظایف اصلی این سامانه محسوب می‌گردد.

سامانه طرح تفصیلی
طبق ماده یک قانون تغییر نام وزارت مسکن، طرح تفصیلی طرحی است که براساس معیارها و ضوابط کلی طرح جامع شهر به تعیین مشخصات دقیق عناصر و عوامل مختلف شهری شامل نحوه استفاده از اراضی در سطح محلات و پهنه‌های مختلف، وضعیت مشروح و تفصیلی شبکه عبور و مرور، میزان تراکم جمعیت و تراکم ساختمانی، ضوابط کامل احداث بنا و اولویت‌های مربوط به مناطق بهسازی و نوسازی و توسعه و حل مشکلات شهری می‌پردازد.
همچنین مطابق این طرح، نقشه‌ها و مشخصات مربوط به مالکیت براساس مدارک ثبتی تهیه و تنظیم می‌شود. ارتباط سامانه‌های عملیاتی و به‌خصوص سیستم صدور مجوزها و گواهی‌ها در سیستم شهرسازی به این سرویس احتیاج ضروری دارند.

دکتر سید هادی ایازی (رئیس گروه مشاوران شهردار تهران)