مزیت های انتخاب مستقیم شهرداران

در بسیاری از کشورهای جهان، شهرداران با رای مستقیم انتخاب می‌شوند. نظام جمهوری اسلامی ایران نیز …
موضوع انتخاب مستقیم شهرداران شهرهایی که ۲۰۰ هزار نفر و بیشتر جمعیت دارند، مدتی است که توجه افکار عمومی را به خود جلب کرده و در مرکز بحث‌های محافل سیاسی و رسانه‌ای قرار گرفته است. انتخاب مستقیم شهردار از سوی مردم چه آثار و نتایجی دارد؟ باید بدین پرسش با دقت و کاوش در تمامی جوانب امر، پاسخ داد اما پیش از یافتن پاسخی برای این پرسش، ضروری است این نکته یادآوری شود که در بسیاری از کشورهای دیگر جهان، شهرداران به‌طور مستقیم و با رای مخفیانه مردم انتخاب می‌شوند. نظام جمهوری اسلامی ایران نیز در مسیر استقرار هر‌چه افزون‌تر مردم‌سالاری دینی، به امر واگذاردن مسئولیت‌های مشخص و معینی که مستلزم ارائه خدمات به مردم است، اهتمام می‌ورزد. با در پیش چشم داشتن این واقعیت اکنون باید برای پرسش مطرح شده پاسخی مقنع و کافی یافت.

اما باید تاکید کرد که چنین پاسخی، الزاما چندوجهی خواهد بود که موجز و فشرده به برخی از آنها اشاره می‌شود:

۱ – هم‌اکنون شورای شهر وظیفه انتخاب شهردار را برعهده دارد. پیشینه شوراها به‌ویژه در شهرهای بزرگ نشان می‌دهد که بسیاری از راه‌یافتگان به شوراهای اسلامی شهر، سوابقی از گرایش‌های سیاسی داشته‌اند. بدیهی است که اکثریت اعضای شورا می‌کوشند فردی را به عنوان شهردار برگزینند و انتخاب کنند که با گرایش آنان همسو و همگرا باشد.

اینگونه انتخاب شهرداران وابسته به بسیاری از ملاحظات خاص است که در واقع پویایی مدیریت شهری را به عنوان تابعی از متغیر گرایش‌های اکثریت شورا می‌داند. اما در صورتی که شهردار با رای مستقیم مردم انتخاب شود، رای‌دهندگان بیش از آنکه به گرایش‌ها و علائق سیاسی نامزدهای سمت شهرداری توجه داشته باشند، توانمندی‌های مدیریتی آنان را غور و بررسی خواهند کرد. پیشینه خدمات، توان و کارآیی، قاطعیت در مدیریت، اهتمام به خدمتگزاری هر چه بیشتر و در نظر داشتن اصل رفاه و آسایش شهروندان از جمله عوامل مهمی است که شهروندان هنگام انتخاب مستقیم شهرداران، آنها را در نظر خواهند داشت.
انتخاب مستقیم شهروندان این ارزش را در برخواهد داشت که شهروندان، فارغ از ملاحظات حاکم بر شوراهای اسلامی شهر، مدیران کارآمد و توانمند را برای احراز سمت شهرداری شهرهایشان ترجیح دهند.

۲ – نظام جمهوری اسلامی ایران، از بن و اساس مبتنی بر مردم‌سالاری دینی است. «مردم‌سالاری» معطوف به وجه جمهوریت و «دینی» معطوف به وجه اسلامیت این نظام منحصر به فرد در جهان است.
تردیدی نیست که تقویت و تشیید هر دو پایه اسلامیت و جمهوریت به موازات و همراه یکدیگر، ضروری است. انتخاب مستقیم شهرداران از سوی شهروندان، ویژگی مردم‌سالارنه نظام را تقویت می‌کند اما موضوع به همین جا پایان نمی‌یابد، بلکه اکثریت بزرگی از مردم ایران مسلمانند و یکی از بزرگ‌ترین آمال آنان، زیست در جامعه‌ای است که شأن اسلامی آن متناسب با اعتقادات و باورهای اسلامی آنان باشد. بدین ترتیب شهرداری که از سوی مردم و به‌طور مستقیم انتخاب می‌شود، نمی‌تواند نسبت به باورها و علائق دینی آنان بی‌تفاوت بماند. بدیهی است که هماوایی و همراهی شهرداران منتخب از سوی مردم با باورها و فرهنگ‌ اسلامی آنان، ثمرات و نتایجی بس فرخنده و با برکت درپی خواهد داشت.

۳ – در اینکه شهرداران و شهرداری‌ها موظفند گسترده‌ترین خدمات شهری و رفاهی را به شهروندان عرضه کنند تردیدی نیست و حوزه خدمات شهری چنان گسترده و پرشمار است که احصای آن در این مختصر نمی‌نگنجد، اما باید اذعان کرد که واسپاری انبوه این خدمات به شهردارانی که تنها به واسطه آرای شوراها برگزیده می‌شوند، امری است که از دید قانون‌گذارانی که قوانین مربوط به وظایف شوراهای اسلامی شهر و روستا را وضع کرده‌اند، مغفول مانده است. هنگامی که مهم‌ترین مدیریت کلان و اجرایی کشور یعنی ریاست‌جمهوری با رای مستقیم و مخفیانه مردم برگزیده می‌شود، چه مانعی وجود دارد که مدیریت شهری و به‌طور مشخص شهرداران، با رای مستقیم و مخفیانه شهروندان برگزیده شوند.

۴ – یکی از موثرترین راهکارهای افزایش مشارکت جمعی شهروندان در تمشیت و مدیریت امور و سرنوشت خویش، همین برگزیدن مسئولان و مدیران نهادهای خدمتگزار از طریق رای مستقیم مردم است.
رای مستقیم، ممارست در مردم‌سالاری دینی است. برنگیختن مصلحانه و عاقلانه شهروندان است در تدبیر امور خودشان. از طریق همین سنخ الگوسازی‌های رفتاری است که می‌توان انگیزش در شهروندان برای ارتقای سطح مشارکت اجتماعی از «مشارکت خودجوش» به «مشارکت آگاهانه» را ایجاد کرد. به هر رو امید می‌رود مجلس شورای اسلامی، در جهت تقویت مبنای مردم‌سالاری دینی و ارتقای سطح مدیریت شهری، به‌خواست اکثریت قریب به اتفاق شهروندان پاسخی مطلوب دهد.

منبع: فردا نیوز