جایگاه شهرداری ها در برنامه ریزی مسکن

زمین و مسکن جزو سرمایه های محلی هر شهری محسوب می شوند و همان طور که می دانیم برنامه های ملی و بخشی مسکن که از بالا به پایین و به صورت یکسان با تمام مناطق و شهرهای کشور رو به رو می شوند، نمی توانند جوابگوی مسائل و مشکلات مسکن شهری باشند. اما سئوالی که در این میان مطرح می شود این است که نقش شهرداری ها به عنوان محلی ترین مسئول اداره امور شهرها در مورد مدیریت زمین و مسکن چیست؟!

با رجوع به قانون شهرداری ها و ماده ۵۵ آن که به شرح وظایف شهرداری ها اختصاص دارد ، می توان دریافت که علاوه بر وظیفه صدور پروانه ساختمانی برای کلیه ساختمان های شهر که آن هم می بایست بر اساس ضوابط و مقررات طرح های جامع و تفصیلی صورت گیرد، در حقیقت شهرداری ها مجری ضوابط تعیین شده از بالا هستند. براساس بند ۲۱ ماده ۵۵ قانون شهرداری ها، اتخاذ تدابیر لازم برای ساختمان خانه های ارزان قیمت برای اشخاص بی بضاعت شهر نیز از جمله وظایف شهرداری ها در امر مسکن بر شمرده شده است. آن گونه که از دیدگاه کارشناسان و بررسی سوابق موضوع بر می آید، این وظیفه یعنی ساخت مسکن ارزان قیمت برای افراد بی بضاعت هیچ گاه به وسیله شهرداری های کشور به اجرا در نیامده است.

یک کارشناس ارشد اقتصاد شهری می گوید: تقریبا هیچ تجربه ای وجود ندارد که شهرداری وارد فرایند برنامه ریزی یا ساخت مسکن شده باشد.

عزیزی در مورد خانه سازی برای اقشار کم درآمد به وسیله شهرداری ها، می افزاید: شهرداری ها به دلیل هزینه نگهداری، اداره و مدیریت این مجموعه های مسکونی به سراغ این کار نمی روند.

همچنین دولت آبادی نیز به عنوان کارشناس مسائل شهری می گوید: اگر به شهرداری به عنوان پیمانکار نگاه کنیم که هم زمین را می خرد و هم خانه ها را می سازد، در آن صورت به دلیل مشکلات و گرفتاری هایی که دارد رغبتی برای ساخت خانه های ارزان قیمت نشان نمی دهد. اما اگر مدیریت این فعالیت بر عهده شهرداری ها باشد، قطعا شهرداری ها استقبال می کنند و این کار را مطابق با قانون شهرداری ها انجام می دهند.

در ماده ۱۳۶ قانون برنامه سوم توسعه، در جهت تحقق مدیریت واحد شهری پیش بینی شده بود که وظایف و اختیارات دستگاههای دولتی و اجرایی کشور که مرتبط با مدیریت شهری هستند به تدریج و بر اساس اولویت های مشخص به شهرداری ها واگذار شود. از جمله این وظایف مرتبط با مقوله مسکن شهری، می توان به تهیه طرحهای جامع و تفصیلی، ساخت مسکن ارزان قیمت و استیجاری و مدیریت امور زمین شهری اشاره کرد که می بایست از وظایف وزارت مسکن و شهرسازی منفک گردند و به شهرداری ها واگذار شوند.

دولت آبادی می گوید: شهرداری ها حق دارند که مدیریت امور زمین شهری یعنی محلی ترین سرمایه شهرها را بر عهده داشته باشند تا از این طریق بتوانند کاربری های مورد نیاز شهر را تامین کنند و به سرانه خدماتی مطلوب برسند.