قانون شهرداری

فصل اول ـ در تأسیس شهرداری

ماده ۱ ـ در هر محل که جمعیت آن حداقل به پنج هزار نفر بالغ باشد شهرداری تاسیس می‌گردد.

تبصره ۱ ـ در هر نقطه که از نظر موقعیت و اهمیت تشکیل شهرداری ضرورت داشته باشد ولوجمعیت آن به پنج‌هزار نفر بالغ نشود وزارت کشور می‌تواند در آن محل دستور تشکیل انجمن وشهرداری بدهد و چنانچه پس از تشکیل شهرداری در نقاط مزبور ضمن عمل معلوم شود عوارض‌وصولی تکافوی هزینه شهرداری را نمی‌نماید و با در نظر گرفتن وضع اقتصادی و مالی محل برای‌اداره امور شهرداری درآمد جدیدی نمی‌توان تهیه نمود وزارت کشور مجاز است شهرداری این قبیل‌نقاط را منحل نماید.

تبصره ۲ ـ در نقاطی که فقط در بعضی از فصول برقراری شهرداری لازم باشد برای فصل مزبورو همچنین برای چند محل که به یکدیگر نزدیک و جمعاً اقتضای تشکیل شهرداری داشته باشندمی‌توان یک شهرداری تأسیس کرد

ماده ۲ ـ حدود حوزه هر شهرداری بوسیله با تصویب انجمن شهر تعیین می‌شود و پس ازموافقت شورای شهرستان و تصویب وزارت کشور قابل اجراء است‌.

ماده ۳ ـ شهرداری دارای شخصیت حقوقی است‌.

فصل دوم ـ انتخابات انجمن شهر

الف ـ تقسیم‌بندی شهر، حوزه‌های‌انتخابیه ‌و تعداد انجمن‌:
ماده ۴ ـ هر حوزه شهرداری انجمنی خواهد داشت بنام انجمن شهر که اعضاء آن از طرف اهالی‌مستقیماً و با رأی مخفی به اکثریت نسبی برای مدت چهار سال انتخاب می‌شوند.
مواد ۵ و ۶ ـ طبق ماده ۱۱۳ لغو شده است‌.

ماده ۷ ـ تعداد اعضای انجمن شهرها بدین ترتیب تعیین می‌شود. تهران ۳۰ نفر شهرهای از ۲۵۰ هزار نفر جمعیت ببالا۱۵ نفر شهرهای از ۱۰۰ هزار تا ۲۵۰ هزار نفر جمعیت‌۱۲ نفر شهرهای از ۵۰ هزار تا ۱۰۰ هزار نفر جمعیت‌۹ نفر شهرهای از ۱۰ هزار تا ۵۰ هزار نفر جمعیت‌۷ نفر شهرهای کمتر از ۱۰هزار نفر۵ نفر تبصره ـ جمعیتی که ملاک تعیین عده نمایندگان هر حوزه است آخرین سرشماری عمومی‌کشور است که نتیجه آن قبل از صدور دستور شروع انتخابات انجمن شهر رسماً اعلام شده باشد.

ب ـ شرایط انتخاب کردن و انتخاب شدن‌ :

ماده ۸ ـ انتخاب‌کننده باید واجد شرایط زیر باشد:
۱ ـ تابعیت ایران‌.
۲ ـ داشتن ۱۸ سال تمام‌.
۳ ـ توطن در محل انتخاب و یا لااقل سکونت در آنجا از ششماه قبل از انتخابات و یا آنکه‌شخصاً در آن حوزه به کسب یا حرفه معینی اشتغال داشته باشد و در صورتی که محل سکنی و محل‌کسب یا حرفه مختلف باشد فقط محل سکنی معتبر است‌.
۴ـ عدم محکومیت بجنایت یا جنحه‌ای که موجب محرومیت از حقوق اجتماعی است‌.
۵ـ محجور نبودن و عدم محکومیت به ورشکستگی به تقصیر. تبصره ـ رأی‌دهندگان موظفند قبل از دادن رأی برگ انتخاباتی تحصیل کنند. نحوه تنظیم دفاتر ثبت نام و صدور برگ انتخاباتی و تشخیص صلاحیت رأی دهندگان بر اساس‌مقررات این قانون بموجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که ظرف دو ماه از تاریخ تصویب این قانون ازطرف وزارت کشور تهیه و بتصویب هیئت وزیران برسد.

ماده ۹ ـ انتخاب‌شونده باید دارای شرایط زیر باشد:
۱ ـ تابعیت ایران‌.
۲ ـ داشتن ۲۵ سال تمام سن‌.
۳ ـ توانائی خواندن و نوشتن فارسی باندازه کافی‌.
۴ ـ لااقل سه سال ساکن محل انتخاب باشد.
۵ ـ عدم محرومیت از حقوق اجتماعی‌.
۶ ـ محجور نبودن و عدم محکومیت به ورشکستگی به تقصیر.

ماده ۱۰ ـ اشخاص زیر از انتخاب شدن محرومند.
۱ ـ نخست‌وزیر ـ وزیران و معاونان آنان و نمایندگان مجلسین در تمام کشور و استانداران وفرمانداران و قضات دادگستری و شهرداران و بخشداران و کلیه رؤسای ادارات و سازمانها و شرکتهای‌دولتی و مؤسسات وابسته به دولت و شهرداریها همچنین مدیرعامل جمعیت هلال احمر ایران ـرئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ـ رئیس اتاق اصناف ـ رئیس شورای داوری ـ رئیس انجمن‌بهداری ـ رئیس شورای آموزش و پرورش منطقه‌ای و قائم‌مقام و معاونان مقامات مذکور در حوزه‌مأموریت و کار خود به استثنای استادان و دانشیاران و استادیاران و سایر افرادی که در مؤسسات‌آموزش عالی تدریس می‌کنند مشروط بر آنکه دارای شغل دولتی نباشند و همچنین کارکنان‌آموزشی وزارت آموزش و پرورش که منحصراً به امر تدریس اشتغال ورزند.
۲ ـ افسران و نفرات شهربانی و ژاندارمری و ارتش و همردیفان آنها از هر دسته تا موقعی که درخدمت هستند از انتخاب کردن و انتخاب شدن محرومند.
۳ ـ اعضای انجمن‌های ایالتی و ولایتی و اعضاء انجمن نظارت انتخابات انجمن شهر در دوره‌ای‌که دارای این سمت هستند.
۴ ـ هیچیک از کارمندان و کارگران ادارات و بنگاههای دولتی و سازمانهای وابسته به دولت وکسانیکه بنحوی از انحاء از شهرداری مستمراً حقوق و یا کمک مالی دریافت می‌دارند در حوزه‌مأموریت خود نمی‌توانند انتخاب شوند مگر اینکه قبل از نشر اعلان انتخابات بازنشسته شده یااستعفاء داده یا از خدمت خارج شده باشند که در اینصورت انتخاب آنان مانعی ندارد. تبصره ـ در نقاطی که دولت مقتضی بداند و اعلام نماید شرکت کارمندان و کارگران‌سازمانهائی که با سرمایه دولت تشکیل شده ولی بصورت بازرگانی اداره می‌شوند در انتخابات‌انجمن شهر بلامانع است‌.
۵ ـ رؤساء و اعضاء هیئت مدیره و مدیران عامل شرکتها و کسانی که تأمین تمام یا قسمت اعظم‌یکی از حوائج عمومی حوزه شهرداری از قبیل خواربار ـ وسایل نقلیه ـ برق ـ آب ـ دارو و امثال اینهارا بعهده دارند نمی‌توانند بعضویت انجمن شهرداری محلی که مرکز فعالیت آنهاست انتخاب شوند. تبصره ـ چنانچه یکی از کارمندان پایه‌دار دولت یا شهرداری بعضویت انجمن انتخاب شودمدت نمایندگی جزو سابقه خدمت او محسوب می‌شود.

ماده ۱۱ ـ از اشخاصی که با یکدیگر قرابت نسبی یا سببی بشرح زیر داشته باشند:
پدر ـ مادر ـ فرزند ـ نوه ـ برادر ـ خواهر ـ برادرزاده ـ خواهرزاده ـ همسر خواهر و برادر همسر ـفرزند همسر، فقط آنکسی که رأی او بیشتر است می‌تواند عضویت یک انجمن را دارا باشد و درصورت تساوی آراء یکی از آنها بحکم قرعه معین خواهد شد و اگر قرابت پس از اتمام انتخابات وصدور اعتبارنامه یا هر زمانی از دوره قانونی انجمن حاصل و یا معلوم گردد بلافاصله در اولین باری‌که انجمن تشکیل جلسه می‌دهد بحکم قرعه یکنفر ابقا می‌شود و بجای شخص یا اشخاصی که‌خارج شده‌اند از شخص یا اشخاصی که بعد از آنها رأیشان بیشتر است‌، دعوت خواهد شد.

ماده ۱۲ ـ هر عضو انجمن شهرداری که فاقد یکی از شرایط انتخاب شونده (مذکور در ماده ۹ این‌قانون‌) گردد و یا یکی از مشاغلی را که موجب محرومیت از عضویت انجمن شهرداری است قبول‌کند از همان موقع منعزل شناخته می‌شود و فرماندار یا بخشدار موظف است بمحض اطلاع مراتب‌را بعضو منعزل و انجمن شهر اعلام نماید.

ماده ۱۳ ـ یکنفر نمی‌تواند در بیش از یک انجمن شهر عضویت داشته باشد. تبصره ـ در شهرهائی که به حوزه‌های انتخابیه تقسیم می‌شود هرگاه یکنفر در بیش از یک حوزه‌انتخاب گردد فقط می‌تواند نمایندگی یکی ازحوزه‌ها را داشته باشد و از سایر حوزه‌ها کسانی که بعداز او حائز اکثریت هستند نمایندگی آن حوزه‌ها را خواهند داشت مشروط بر اینکه نفر بعدی حداقل‌دارای نصف آراء آخرین نماینده منتخب حوزه باشد والاّ انتخابات در آن حوزه تجدید خواهد شد. ج ـ در تعیین داوطلبان و تشکیل انجمن نظارت‌

ماده ۱۴ ـ فرمانداران یا بخشداران حداکثر ظرف مدت سه روز پس از وصول دستور وزارت‌کشور تاریخ و محل تشکیل کمیسیون موضوع ماده ۱۵ و شرایط انتخاب‌شوندگان و مدت اعلام‌داوطلبی عضویت در انجمن را بموجب آگهی به اطلاع عموم اهالی بخش یا مرکز فرمانداری‌می‌رسانند. داوطلبان عضویت در انجمن باید برگ داوطلبی خود را ظرف ده روز از تاریخ انتشار آگهی‌شخصاً به فرمانداری یا بخشداری تسلیم نمایند.

ماده ۱۵ ـ پس از انتشار آگهی مزبور در ماده ۱۴ بمنظور احراز شرایط قانونی در مورد داوطلبان‌عضویت در انجمن حداقل دو ماه قبل از روز اخذ رأی بدستور وزارت کشور در مرکز هر فرمانداری یابخشداری کمیسیونی بریاست فرماندار یا بخشدار و بعضویت رئیس دادگاه شهرستان در شهرستان ورئیس دادگاه بخش در بخش و رئیس اداره آموزش و پرورش و رئیس اداره ثبت احوال و یکنفرمعتمد محل بانتخاب فرماندار یا بخشدار تشکیل می‌گردد. در بخشها رئیس آموزش و پرورش‌بخش‌، نماینده ثبت احوال عضویت کمیسیون را دارا خواهند بود. در غیاب هریک از افراد مذکور دربالا از جانشین آنان دعوت بعمل خواهد آمد. در صورتی که تکمیل تعداد اعضای کمیسیون با افراد مذکور میسر نباشد، فرماندار یا بخشدارمی‌تواند از دبیران یا آموزگاران یا سردفتران یارؤسای انجمن ده برای تشکیل و تکمیل عده اعضای‌کمیسیون دعوت نماید. داوطلبان عضویت در انجمن‌ها نمی‌توانند عضو کمیسیون مذکور باشند وهرگاه اعضاء این کمیسیون داوطلب عضویت در انجمن شهر گردد مستعفی تلقی شده و طبق مقررات‌این ماده بجای آنان از افراد دیگر دعوت بعمل خواهد آمد. کمیسیون پس از رسیدگی اسامی افرادواجد شرایط قانونی را بمرجع حزبی مربوط در محل اعلان می‌کند تا طبق ضوابط حزبی و با توجه‌به تعداد داوطلبان و جمعیت هر حوزه انتخابیه حداکثر تا چهار برابر تعداد اعضای انجمن نامزدهای‌انتخاباتی از طرف حزب اعلام شود و رأی دهندگان می‌توانند فقط به افراد اعلام شده رأی دهند. بعد از انتشار اعلام اسامی داوطلبان واجد شرایط کمیسیون نسبت به تعیین اسامی ۲۴ نفر ازمعتمدین محلی با سواد از بین گروههای مختلف که دارای شرائط رأی دهنده باشند اقدام می‌نماید وفرماندار یا بخشدار از ۲۴ نفر مذکور برای تشکیل انجمن نظارت در محل بخشداری یا فرمانداری‌دعوت خواهد نمود. دعوت‌شدگان در همان جلسه با رأی مخفی و اکثریت نسبی از بین خود هفت نفر را بعنوان عضواصلی و هفت نفر را بعنوان عضو علی‌البدل انتخاب می‌کنند. برای تشکیل جلسه مذکور حضورحداقل دو سوم دعوت شدگان ضروری است‌. در بخشهائی که چند انتخابات برای تشکیل چندانجمن شهر در جریان باشد نماینده بخشدار در تشکیل انجمن وظایف مظایق بخشدار را بعهده‌خواهد داشت‌.

تبصره ۱ ـ در بخشهائی که انتخابات برای تشکیل چند انجمن شهر در جریان است تکالیف‌مربوط به احراز شرایط قانونی داوطلبان و تعیین ۲۴ نفر معتمدان و رسیدگی بشکایات موضوع ماده‌۳۰ و سایر وظایف مربوط توسط کمیسیون مذکور در این ماده انجام خواهد شد.

تبصره ۲ ـ انجمنهای نظارت بر انتخابات با نظارت فرماندار و بخشدار محل مسئول صحت‌انتخابات خواهند بود.

تبصره ۳ ـ هرگاه قبل از تشکیل انجمن نظارت یک یا چند نفر از داوطلبان نمایندگی استعفاءدهند مراتب از طرف فرماندار یا بخشدار برای اطلاع رأی دهندگان اعلام می‌شود و داوطلب مستعفی‌حق استرداد استعفای خود را ندارند.

تبصره ۴ ـ وزارت کشور مکلف است نسبت به تشکیل انجمن شهر در کلیه نقاطی که شهرداری‌تأسیس شده یا بشود اقدام نماید.

ماده ۱۶ـ از داوطلبان عضویت در انجمن شهر نباید برای عضویت انجمن نظارت و شعب اخذرأی و شعب ثبت‌نام دعوت بعمل آید ولی هر داوطلب می‌تواند برای نظارت در اخذ و قرائت آراءنماینده‌ای به انجمن نظارت و شعب اخذ رأی معرف کند.

ماده ۱۷ـ کسانی که برای عضویت انجمن نظارت انتخاب می‌شوند بلافاصله تحت ریاست‌مسن‌ترین اعضاء تشکیل جلسه داده یک رئیس و یک نایب رئیس و لااقل سه منشی از بین خود بارأی مخفی و به اکثریت انتخاب می‌نمایند نظم جلسات انجمن با رئیس و در غیاب رئیس با نایب‌رئیس خواهد بود و نوشتن صورت جلسات بعهده منشی‌هاست‌.

ماده ۱۸ ـ انتخاب رئیس و نایب رئیس فردی است و به اکثریت تام خواهد بود و در صورت‌عدم حصول اکثریت تام دفعه دوم انتخاب به اکثریت نسبی صورت می‌گیرد. انتخاب سه نفر منشی‌جمعی و به اکثریت نسبی است‌.

ماده ۱۹ ـ بمنظور اخذ رأی و استخراج آراء، انجمن‌های نظارت مکلفند با تصویب کمیسیون‌موضوع ماده ۱۵ بتعداد لازم شعب اخذ رأی مرکب از ۵ نفر از اهالی محل تشکیل دهند. اعضای شعبه باید واجد شرایط انتخاب‌کننده باشند. محل شعب اخذ رأی حتی‌الامکان با توجه‌به جمعیت و امکانات ارتباطی محل تعیین‌می‌شود.

ماده ۲۰ ـ ورود در محوطه انتخابات با هر نوع اسلحه سرد و گرم جز برای مأمورین انتظامی‌ممنوع است کسانی که برخلاف نظم و مقررات رفتار نمایند به امر رئیس‌بوسیله مأمورین انتظامی ازانجمن خارج و در صورت لزوم بمراجع قانونی تسلیم خواهند شد.

ماده ۲۱ ـ انجمن نظارت و شعب آن غیرقابل انحلال است مگر آنکه اسباب تعطیل و تعویق‌انتخابات را فراهم کنند و یا برخلاف وظائفی که طبق این قانون بعهده انجمن گذاشته شده عمل‌نمایند در این صورت اگر موجبات تعطیل و تعویق و اخلال از طرف شعبه باشد بنا بنظر اکثریت‌انجمن نظارت با موافقت فرماندار یا بخشدار شعبه مزبور منحل می‌شود و اگر از طرف انجمن‌نظارت باشد فرماندار یا بخشدار با موافقت کمیسیون پنج‌نفری (با اکثریت آراء) با ذکر دلائل اعضاءعلی‌البدل را برای ادامه امر انتخابات دعوت می‌نماید و ضمناً مراتب و دلائل تعطیل و تعویق واخلال را ضمن صورتجلسه‌ای برای تعقیب متخلفین از طریق وزارت کشور به شورای دائمی‌انتخابات اعلام می‌دارد. در صورتیکه از این اقدامات نیز نتیجه‌ای حاصل نشود از طرف فرماندار یابخشدار درخواست انحلال انجمن نظارت با نظر کمیسیون پنج نفری از طریق وزارت کشور به‌شورای دائمی انتخابات موضوع ماده ۱۱۴این قانون برای اتخاذ تصمیم فوری احاله خواهد شد.

ماده ۲۲ ـ هرگاه در اثناء جریان انتخابات یک یا چند نفر از اعضاء انجمن در آمدن به جلسات‌تعلل و یا از حضور استنکاف نمایند تا زمانی که اکثریت باقی است جریان امر تعقیب و به عضو یااعضاء مذکور اخطار می‌شود که حضور یابند چنانچه عضوی تا دو جلسه پس از اخطار در استنکاف‌و تعلل خود باقی باشد فرماندار یا بخشدار یک یا چند نفر از اعضاء علی‌البدل را بحکم قرعه برای‌عضویت انجمن دعوت می‌نماید و اگر اکثریت اعضاء انجمن نظارت از حضور در انجمن استنکاف‌نمایند و یا پس از ختم انتخابات از دادن اعتبارنامه خودداری کنند فرماندار یا بخشدار علل وموجبات آنرا تحقیق و در رفع محظور اهتمام می‌نمایند و در صورتیکه اهتمام فرماندار یا بخشدارمؤثر نشود و اکثریت اعضاء انجمن یا تمام اعضاء انجمن اعم از اصلی و علی‌البدل همچنان‌استنکاف و یا استعفاء نمایند یا بواسطه فقدان اکثریت انجمن نتواند بوظائف قانونی خود عمل کندکمیسیون مقرر در ماده ۱۵ در تجدید اعضاء انجمن نظارت بتعداد کسری اقدام می‌نماید و انتخابات‌را خاتمه می‌دهد و اشخاصی که موجبات تعطیل و تعویق و انحلال انجمن را فراهم کرده باشند طبق‌ماده ۸۷ این قانون مورد تعقیب قرار خواهند گرفت‌. د ـ کیفیت اخذ آراء و تشخیص منتخبین‌:

ماده ۲۳ ـ همین که انجمن‌های نظارت انتخاب و تشکیل‌شد و در صورت لزوم شعب خود راتعیین نمودند، هریک از انجمن‌ها اعلانی تنظیم نموده و به نسبت اهمیت محل از سه تا پنج روز قبل‌از شروع به اخذ رأی در تمام حوزه مربوط به خود منتشر می‌سازند. اعلان مزبور حاوی مطالب ذیل خواهد بود:
۱ ـ محل انعقاد انجمن و شعب آن و ساعات اخذ رأی که باید در تمام شعب در یکروز جمعه‌بعمل آید و کمتر از ۶ ساعت و بیش از ۸ ساعت نباشد، ساعات اخذ آراء از ساعت ۸ صبح الی ۱۲ واز ساعت ۱۴ تا خاتمه مدت خواهد بود.
۲ ـ شرایط انتخاب‌کنندگان‌.
۳ ـ عده نمایندگانی که باید در آن حوزه انتخاب شوند.
۴ ـ اسامی داوطلبان آن حوزه که طبق ماده ۱۵ از طرف حزب اعلام شده است‌.

ماده ۲۴ ـ رأی باید مخفی باشد و همینکه رأی دهنده به اطاق انجمن یا شعبه وارد و وجودشرایط رأی دادن در او تشخیص داده شد باید رأی خود را شخصاً در حضور انجمن در صندوق انداخته خارج شود برگ انتخاباتی رأی‌دهنده پس از ثبت در دفتر انجمن طبق آیین‌نامه مربوط ابطال‌خواهد شد.

ماده ۲۵ ـ در پایان آخرین ساعاتی که برای اخذ رأی معین گردیده است در ورودی انجمن یاشعبه بسته می‌شود و اگر عده‌ای از آنان که حق رأی دادن دارند در داخل محل حاضر باشند رأی خودرا بترتیب مذکور در صندوق انداخته و انجمن یا شعبه به رأی گرفتن خاتمه می‌دهد و بعد از آن دیگراز کسی رأی قبول نمی‌شود.

ماده ۲۶ ـ اگر از انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شوندگان کسی در حین جریان انتخابات شکایت‌داشته باشد این امر مانع انجام انتخابات نخواهد شد ولی شرح آن باید در صورتمجلس نوشته شود.

ماده ۲۷ ـ انجمن مکلف است پس از ختم آراء بلافاصله آراء را شماره و قرائت کند و مادام که‌نتیجه استخراج آراء معلوم نشود حق تعطیل ندارد منشی مکلف است صورت مجلسی از نتیجه آراءقرائت شده تنظیم کند و پس از آنکه صورتمجلس به امضاء رئیس و اعضاء انجمن رسید نتیجه‌بلافاصله باید بوسیله فرماندار یا بخشدار اعلام گردد.

ماده ۲۸ ـ اوراق رأی را باید یکی از اعضاء یک یک بصورت بلند خوانده به یکنفر دیگر ازاعضاء بدهد که علامت قرائت گذاشته شود و سه نفر دیگر از اعضاء اسامی را بترتیبی که خوانده‌می‌شود در دفتری که برای اینکار تخصیص داده شده ثبت می‌نمایند از اوراق رأی آنچه سفید و یادارای اسامی غیرخوانا باشد یا اینکه انتخاب شده در آن درست معرفی نشده باشد یا اسم کسی که‌معرفی نشده در آن نوشته شده باشد و یا نام انتخاب‌کننده را داشته باشد باطل و عیناً ضمیمه‌صورتمجلس می‌شود. هرگاه در اوراق رأی علاوه بر عده‌ای که باید انتخاب شوند اسامی اضافه نوشته شده باشد عده‌زاید از آخر ورقه خوانده نمی‌شود.

ماده ۲۹ ـ در حوزه‌هائی که بر طبق ماده ۱۹ برای تسریع اخذ رأی شعب انجمن در آن حوزه‌هاتشکیل می‌گردد صورتمجلس استخراج آراء هر شعبه در ورقه مخصوص با ذکر اسامی و عده آراءهریک از اشخاصی که رأی دارند نوشته شده و اعضاء شعبه آنرا امضاء می‌کنند و به انضمام اوراق لازم در پاکتی که لاک شده و به مهر شعبه رسیده باشد بانجمن نظارت فرستاده می‌شود، اسامی‌مندرج در صورتمجلس شعب با آرائی که انجمن نظارت استخراج کرده در ورقه جداگانه جمع و کسی‌که از مجموع آراء حائز اکثریت باشد معلوم می‌گردد. اوراق رأی هر حوزه تا گذشتن مدت اعتراض و خاتمه رسیدگی در صندوق انجمن که لاک‌می‌شود و بمهر اعضاء می‌رسد باقی می‌ماند و پس از گذشتن مدت اعتراض با حضور عده‌ای ازرأی‌دهندگان اوراق مزبور را معدوم می‌سازند (به استثناء آنچه در مواد قبل ذکر شده و باید ضمیمه‌صورتمجلس باشد) انجمن نظارت حق معدوم کردن آراء را قبل از گذشتن مدت اعتراض و تا پایان‌رسیدگی ندارد.

ماده ۳۰ ـ ضمن انتشار اسامی دارندگان رأی انجمن نظارت تاریخ قبول شکایات را که باید ازفردای همانروز شروع شود، تعیین می‌کند و اگر از انتخاب‌کنندگان یا انتخاب‌شوندگان کسی از جریان‌انتخابات شکایت داشته باشد ظرف یکهفته به اطلاع انجمن نظارت می‌رساند و انجمن نظارت بعداز انقضاء یکهفته شکایتی نمی‌پذیرد و منتهی ظرف یکهفته به شکایات واصله با حضور کمیسیون ۵نفری رسیدگی می‌کند. در صورتیکه شکایت بنظر انجمن وارد باشد و ثابت شود که منتخب دارای‌شرایط مقرر در ماده ۹ و ۱۰ این قانون نیست مراتب را در صورتمجلس ذکر می‌کند و اعتبارنامه رابرای نفر بعدی که دارای رأی بیشتری می‌باشد، صادر می‌نماید، و هرگاه تشخیص دهد که درانتخابات اعمالی برخلاف قانون صورت گرفته موضوع را با تنظیم صورتمجلس برای اتخاذ تصمیم‌از طریق وزارت کشور به شورای موضوع ماده ۱۱۴ این قانون احاله می‌نماید و طبق نظر شورا عمل‌می‌کند.

ماده ۳۱ ـ کسانی که بعضویت انجمن شهر انتخاب می‌شوند باید اعتبارنامه به امضاء انجمن‌نظارت و اعضاء کمیسیون پنج‌نفری در دست داشته باشند و آنرا بدفتر شهرداری و در صورت نبودن‌شهرداری بدفترفرمانداری یا بخشداری بدهند و رونوشت آن را بگیرند کمیسیون مزبور و همچنین‌اعضاء انجمن نظارت نباید بدون عذر موجه در صدور اعتبار نامه تأخیر کنند والاّ با آنها بر طبق ماده‌۲۲ رفتار خواهد شد.

ماده ۳۲ ـ منشی انجمن نظارت صورتمجلس انتخابات را در سه نسخه حاضر کرده و به امضاءفرماندار یا بخشدار و اعضاء انجمن نظارت می‌رساند. یک نسخه در فرمانداری یا بخشداری ضبط ویک نسخه بوسیله فرماندار یا بخشدار به وزارت کشور ارسال می‌شود نسخه سوم با کتابچه ثبت‌اسامی در انجمن ولایتی و در صورت نبودن انجمن ولایتی در انجمن شهر ضبط می‌گردد.

فصل سوم ـ در تشکیل انجمن شهر

الف ـ انتخابات هیئت رئیسه‌:
ماده ۳۳ ـ بمحض اینکه انتخابات خاتمه یافت و اعتبارنامه دو ثلث از نمایندگان صادر و به آنهاداده شد فرماندار یا بخشدار مکلف است ظرف یک هفته وسایل تشکیل انجمن را فراهم سازد.انجمن بلافاصله تحت ریاست مسن‌ترین اعضاء و به منشیگری دو نفر از جوان‌ترین اعضاء تشکیل‌جلسه داده بشرح ماده ۳۵ سوگند یاد می‌کنند و سپس به انتخاب هیئت رئیسه مرکب از یک رئیس ویک یا دو نایب رئیس و دو منشی به رای مخفی و اکثریت نسبی برای مدت یکسال اقدام می‌نماید وهرگاه در انتخاب هیئت رئیسه تساوی آراء حاصل شود با قرعه از بین انتخاب‌شدگان تعیین خواهدشد. انتخاب مجدد همان اشخاص بعد از انقضاء مدت یکسال بلامانع است‌.

ماده ۳۴ ـ نظم جلسات با رئیس و در غیاب او با نایب رئیس است و کسانی که مخل نظم باشندبه امر رئیس اخراج می‌شوند و در صورت وقوع جرم مرتکب با صورت مجلس بمراجع قانونی‌تسلیم می‌گردد.

ماده ۳۵ ـ اعضاء انجمن در اولین جلسه که بریاست مسن‌ترین اعضاء تشکیل‌می‌شود سوگند یادخواهند کرد همچنین در هر موقع که عضو جدیدی وارد انجمن شود آن عضو در اولین جلسه انجمن‌سوگند یاد خواهد کرد. متن سوگندنامه‌ (امضاءکننده یا امضاء کنندگان زیر خداوند را بشهادت طلبیده و به قرآن مجید سوگند یاد می‌کنیم‌که در انجام وظایف قانونی خود ساعی بوده مادام که در انجمن شهر عضویت داریم با نهایت جد وجهد و رعایت صرفه و صلاح در پیشرفت امور شهر و شهرداری اهتمام نمائیم‌) تبصره ـ پیروان اقلیت‌های مذهبی به کتاب دینی خود سوگند یاد می‌کنند.

ب ـ رسمیت جلسات انجمن و طرز تشکیل آن‌.
ماده ۳۶ ـ برای رسمیت جلسات لااقل حضور دو ثلث از کلیه اعضاء لازم است و تصمیماتشان‌به اکثریت بیش از نصف حاضرین معتبر است و در صورت تساوی آراء رأی طرفی که رئیس با آن‌موافقت دارد مناط اعتبار است‌. هرگاه برای مذاکره و اخذ رأی در مطلبی عده لازم در جلسه حاضرنشدند در جلسه بعد برای طرح همان مطلب حضور نصف بعلاوه یک کلیه اعضاء کافی خواهد بود.ولی در امور مهم از قبیل تصویب بودجه و تغییر نقشه شهر و احداث خیابان و لوله‌کشی آب وساختمان زیر آبها و وضع عوارض و امور متشابه به آن لااقل حضور دو ثلث لازم است عده دو ثلث‌و نصف بعلاوه یک از عده‌ای است که بموجب ماده ۷ این قانون بایستی انتخاب شده باشند. تبصره ـ هرگاه یک یا چند تن از اعضاء پس از حضور در انجمن و رسمیت یافتن آن برای‌جلوگیری از انجام تکالیف و وظائف مقرره که بر طبق این قانون برای انجمن‌ها تعیین‌گردیده جلسه رابقصد از اکثریت انداختن ترک کنند در حکم غایب در آن جلسه محسوب خواهند شد.

ماده ۳۷ ـ هریک از اعضاء انجمن که بدون عذر موجه دو جلسه متوالی یا سه جلسه متناوب درسه ماه غیبت کرد مستعفی محسوب می‌شود و از اولین شخصی که در فهرست منتخبین رأی‌بیشتری داشته و واجد شرایط هم باشد دعوت بعمل می‌آید و در صورت تساوی آراء عضو به قیدقرعه تعیین خواهد شد و در صورت فوت یا استعفاء تعیین جانشین به طریق فوق به عمل می‌آید. اعضاء انجمن برای شرکت در جلسات انجمن حق حضور دریافت خواهند داشت و میزان حق‌جلسه طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که از طرف وزارت کشور تهیه و به تصویب هیئت دولت خواهدرسید. تبصره ـ چنانچه یکی از نمایندگان از عضویت انجمن شهر استعفا بدهد استعفانامه در دومین‌جلسه انجمن قرائت شده و قطعی تلقی می‌گردد.

ماده ۳۸ ـ انجمن شهر ماهی دوبار در محل مخصوصی در عمارت شهرداری تشکیل می‌شودمگر اینکه تشکیل جلسه بیش از ماهی دو دفعه ضرورت داشته باشد، تشکیل جلسه فوق العاده‌موکول بنظر رئیس انجمن یا تقاضای کتبی سه نفر از اعضاء انجمن یا تقاضای کتبی شهردار یافرماندار یا بخشدار خواهد بود. جلسات انجمن در غیر محل و موعد مقرر رسمیت نداشته وتصمیماتش معتبر نخواهد بود.

ماده ۳۹ ـ جلسات انجمن علنی و حضور مستمع مجاز خواهد بود ولی بتقاضای شهردار یافرماندار یا بخشدار و موافقت ثلث اعضاء حاضر ممکن است جلسه سری تشکیل شود. رأی در جلسات انجمن علنی است و با بلند کردن دست یا با ورقه اخذ می‌شود ولی بتقاضای‌ثلث اعضاء حاضر ممکن است رأی مخفی گرفته شود مگر در امور مالی لیکن در انتخابات حتماًباید رأی مخفی گرفته شود. تبصره ـ روز و ساعت تشکیل جلسات با دستور کار انجمن حداقل ۲۴ ساعت قبل در تابلوکناردر ورودی شهرداری آگهی می‌شود.

ماده ۴۰ ـ صورت مذاکرات و تصمیمات هر جلسه انجمن بوسیله منشی انجمن قرائت و پس ازتصویب در دفتر مخصوصی که صفحات آن دارای شماره ترتیب باشد ثبت می‌شود. و به امضاء کلیه‌اعضاء می‌رسد و هریک از اعضاء حاضر در انجمن که دفتر مزبور را امضاء نکرده باشد در آن جلسه‌غائب محسوب و طبق ماده ۳۷ با او رفتار خواهد شد. صورت حاضرین و غائبین هر جلسه در دفترقید می‌شود.

ماده ۴۱ ـ انجمن شهر غیر قابل انحلال است مگر اینکه اقداماتی برخلاف وظائف مقرر و یامخالف مصالح عمومی محل انجام دهد که در این صورت پس از وصول گزارش استاندار یا فرماندارکل وزارت کشور موضوع را برای رسیدگی به هیئت سه نفری مرکب از یک نفر از شخصیتهای مورداعتماد به انتخاب نخست‌وزیر و یکی از معاونان وزارت کشور به انتخاب وزیر کشور و یکی ازمعاونان وزارت دادگستری به انتخاب وزیر دادگستری ارجاع خواهد کرد و در صورتیکه انحلال‌انجمن شهر مورد تایید هیئت مزبور واقع گردد گزارش از طرف وزارت کشور برای اخذ تصمیم نهائی‌و صدور تصویبنامه به هیئت دولت فرستاده خواهد شد و در صورت انحلال انجمن شهر وزارت‌کشور مکلف است ظرف سه ماه ترتیب تجدید انتخاب انجمن شهر را بدهد.

ماده ۴۲ ـ مادام که انجمن تشکیل نشده و یا عده اعضاء انجمن به حد نصاب قانونی نرسیده‌باشد وزارت کشور جانشین انجمن شهر خواهد بود.

ماده ۴۳ ـ در نقاطی که انجمن قانونی وجود ندارد و یا تشکیل آن بعللی متوقف مانده وزارت‌کشور مکلف است بدون تأخیر وسائل شروع انتخابات را فراهم و تاریخ شروع آنرا اعلام کند.

ماده ۴۴ ـ فرمانداران و بخشداران موظفند دو ماه قبل از انقضاء دوره چهارساله انجمن شهروسایل انتخابات دوره بعد را از هر جهت فراهم نمایند بنحوی که قبل از پایان دوره انجمن انتخابات‌دوره بعد در محل خاتمه پذیرد.

منبع : شهر قانون