نهضت ترجمه در شهرسازی

رشته شهرسازی در مقطع کارشناسی از سال ۱۳۷۹ در دانشگاه تهران در ذیل گروه هنر تشکیل شد و از آن پس این رشته که در سالیان دور در مقطع کارشناسی ارشد دانشجو می پذیرفت،در دوره کارشناسی نیز صاحب دانشجو شد،و نگاه بنیادی تری به عنوان یک علم شکل گرفت،خیل عظیم پذیرفته شدگان در دانشگاههای مختلف(که دیگر دانشگاه تهران را به تنهایی شامل نمی شود)اساتید را به جهتی سوق داد که کتب و مقالات مختلف را به رشته تحریر در آورند،در این میان بعضی از افراد نیز کتب و مقالات انگلیسی را ترجمه می کردند و به چاپ رساندند،این امر با کار گزینشی اساتید منجر شد تا دانشجویان با کتب نظریاتی و مبناهای تئوریکی که در سایر کشورها نوشته شده بود آشنا شوند و اساتید بدون پرداخت نظری به مفاهیم،نه تنها آنها را از منابع بیان می کردند و کلاس ها مانند همه کلاس ها و یا بیشتر کلاس های دانشگاهی تنها کلاس بیان استاد و جزوه برداری دانشجویان بود و کم بود کلاس هایی که بحث در آنها رواج داشت و مطالب ،مفهومی بیان می شد ،با این حال قوت ترجمه های اولیه در انتخاب کتاب ها بود که منبع مهمی برای رساله ها،مقاله ها و کتاب ها بودند، ترجمه کتاب های کوین لینچ(K.Lynch) که توسط دکترمزینی و دکتر بحرینی صورت پذیرفت، توانست نکات خوب و قابل تاملی را در باب سیمای شهر،شهر خوب و تئوری های محق آن، در زمینه برنامه ریزی و طراحی شهری ارائه کند،هم چنین کتاب هایی از تاریخ شهر و نظریات تاریخی مولفان شهری مانند کتاب تاریخ شکل شهر که دکتر رضازاده آن را در سال ۱۳۶۸ در دو جلد ترجمه و به چاپ رساند و یا کتاب شهرسازی، تخیلات و واقعیات نوشته فرانسوا شواز که توسط دکتر حبیبی ترجمه شده است در این ردیف می توان به کتاب شهرسازی از منشور آتن تا قرن بیستم را نیز اشاره کرد که توسط لادن اعتضادی از روسی برگردان شده است.

کتاب سیمای شهر که برگردان The Image of Cities بود و در باب تصویر ذهنی ساکنان از شهر مطالبی را بیان می کرد و اشاره به پنج مولفه از شهر در تصویر ذهنی ساکنان آن داشت(ن.ک به سیمای شهر نوشته کوین لینچ،ترجمه منوچهر مزینی) و هم چنین کتاب تئوری شکل شهر(Theory of City Form) از همان نویسنده که دکتر بحرینی استاد دانشگاه تهران آن را ترجمه کرده است،که تئوری های ایجاد شهر را تبیین می کند و معیارهای محله خوب را بیان می کند(ن.ک به تئوری شکل شهر نوشته کوین لینچ،ترجمه حسین بحرینی)،کتاب هایی از تاریخ شهرسازی جهان در اعصار گذشته و متاخر ،مانند کتاب تاریخ شکل شهر(History of Urban Form) که مباحث ارزنده ای را از تاریخ شهرسازی جهان در ادوار گذشته از پیدایی شهر تا پس از آن را مطرح می کند و در عرصه تاریخ به عنوان یک کتاب مرجع برای اساتید و دانشجویان مطرح است(ن.ک به تاریخ شکل شهر نوشته جیمز موریس،ترجمه راضیه رضازاده) هم چنین و و کتاب های ارزشمند دیگری که در سال های اولیه ترجمه شد،با گسترش شهرسازی و رشد دانشجویان آن در مقاطع مختلف تحصیلی به نظر می رسید که خلاء نظریه پردازی و یا تعمیم نظریات در غالب مطالعه های موردی پایان بپذیرد و و دانشجویان با استناد و کتاب های مطروحه و با راهنمایی استاتید مباحث تئوریک را در نمونه های موردی از شهرهای ایران پیاده سازی و به تعمیم و یا نقد برخاسته از ارزیابی صحیح تئوری ها بپردازند،این در حالتی است که دانشجویان برای گذر از گذار مقاطع تحصیلی به ترجمه کتاب ها به همراه اساتید راهنمای خود پرداخته اند، آنچه مسلم است رشته شهرسازی نیازمند مطالعات میدانی و تطبیق نظری در نمونه های ایرانی است که ضمن معرفی از آنها می توان مطالب جدیدی نیز به مفاهیم پیشین افزود و یا در نگاه بنیادی مفاهیم جدیدی را مطرح کرد،که قابلیت طرح در حوزه های نظری دارد، لذا ارزیابی از ترجمه های اخیر فارغ از نحوه ترجمه و ادبیات بکار رفته توسط مترجم یا مترجمان می تواند بیان صحیحی از گرایش دانشجویان به این امر در سالیان اخیر داشته باشد،در این راستا سازمان های غیردولتی مانند جامعه مهندسان شهرساز به عنوان رابط مابین بخش دانشگاهی با بخش شرکت های مشاور و بازوی عملی اجرایی شهرسازی باید نقش موثری را در ارزیابی و ارائه طرح های صورت گرفته با بخش دانشگاهی داشته باشد و از این رو مبادرت به انتشار بخشی و یا بعضی از پروژه ها در قالب کتاب و مقاله نماید ،تا از این رهگذر ارزیابی و تطبیق مفاهیم نظری و عملی عینی تر شکل گیرد، بدون شک این عمل می تواند جامعه شهرساز کشور را در حوزه پژوهش و شرکت های مشاور پویاتر گرداند و این قشر را از رویکرد انفعالی پیش رو نسبت به طرح ها و مفاهیم جدید دور گرداند.

حامد اخگر