پیاده‌رو، جایگاهی برای خودنمایی انسان‌ها

رویکرد قالب در شهرسازی ما اولویت با سواره بوده است و در توجه به ایجاد محیط‌های کالبدی مناسب، انسانی و امن برای تردد عابر پیاده در شهر دچار عارضه توسعه نیافتگی هستیم.شاهد این مدعا شرایط فیزیکی و روانی نامطلوبی است که معابر پیاده در کشور ما حتی در مهم‌ترین بخش‌های پایتخت با آن روبه‌رو هستند که در مقایسه با فضاهای مشابه در کشورهای توسعه یافته صنعتی و حتی کشورهای همجوار در منطقه مانند ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس این شرایط نامطلوب بیشتر رخ می‌نماید. پیچیده‌تر شدن مشکل ترافیک در شهر تهران و درگیری مدیران شهری برای ازبین بردن این معضل، کار را به جایی رسانده که توجه به رفت‌وآمد شهروندان پیاده به کلی فراموش شده یا حداقل به یک موضوع ثانوی و غیرضروری تبدیل شود.
گرچه پیاده‌روها در بیشتر جوامع جزء اصلی شبکه معابر شهری و محلی برای استراحت‌، تفرج و پیاده‌روی شهروندان محسوب می‌شود اما متأسفانه در کشور ما این معابر به‌عنوان مکان‌های معلول و فراموش شده شهرها تلقی می‌شوند.
به‌نظر می‌رسد طی چند دهه اخیر چنان که باید در رابطه با احداث پیاده‌روها و بهسازی و مرمت آنها نه تنها اقدامات جدی چندانی صورت نگرفته بلکه در مواقع بسیاری به‌دلیل حجم ترافیک به حریم پیاده‌روها نیز تجاوز شده است و در یک کلام ماهیت اصلی پیاده‌راه‌ها در تهران رفته رفته به فراموشی سپرده شده است.
در شرایطی که اولویت تردد با خودروها و موتورسیکلت‌ها بوده و عرض پیاده‌روها برای تردد آسان و ایمن عابران پیاده نا‌امن شده است به کارگیری اقدامات و راهکارهای مؤثر برای بازیابی هویت از دست رفته پیاده‌روهای تهران امری ضروری به‌نظر می‌رسد که در این راستا سازمان زیباسازی شهرداری تهران به‌عنوان متولی این قضیه از مدت‌ها قبل مطالعات وسیعی در زمینه بهسازی و مناسب‌سازی معابر و پیاده‌روهای شهر تهران انجام داد.
البته این مطالعات به مرحله اجرایی نرسیده بود اما سرانجام از سال گذشته طرح بزرگ بهسازی و مناسب‌سازی‌ پیاده‌روهای پایتخت با برداشتن نخستین گام برای بهسازی و مناسب‌سازی‌ پیاده راه خیابان ولیعصر از میدان راه آهن تا تجریش به‌عنوان طولانی‌ترین و قدیمی‌ترین خیابان پایتخت کلید خورد.

برنامه‌هایی برای تک‌تک پیاده‌روهای تهران
حجت‌‌الله ملاصالحی، رئیس سازمان زیبا‌سازی شهر تهران در مورد نهضت پیاده‌رو‌سازی در پایتخت توضیحاتی داد. او با تاکید بر اینکه در رابطه با بهسازی پیاده‌روهای پایتخت برای تک تک محلات شهر تهران برنامه مدونی تعریف شده است، گفت: علاوه بر طرح‌های فرا‌منطقه‌ای در زمینه بهسازی پیاده‌روهای شهر تهران که در برخی موارد چندین منطقه را توأم شامل می‌شود، تعداد زیادی از مناطق نیز درخواست بهسازی و مناسب‌سازی پیاده‌روهای سطح منطقه خود را داده‌اند که یکی از این موارد بهسازی پیاده‌روهای فلکه دوم صادقیه تا میدان نور در منطقه ۵ است.

پیاده رو جایگاهی برای خودنمایی انسان‌هاست
حسین ایمانی، جامعه‌شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران درخصوص ماهیت پیاده‌رو و نقش آن در روابط اجتماعی شهروندان یک شهر با اعتقاد بر اینکه افراد جامعه در مقابل حل شدن هویت فردی خود در هویت جمعی و تبدیل شدن به کمیت واکنش نشان می‌دهند، گفت: افراد هر جامعه نیاز به جایگاهی دارند که خودنمایی کنند و اغلب افراد با نوع پوشش و آرایش خود تمایز خود را به دیگران نشان می‌دهند که فضای پیاده‌رو و مراکز خرید می‌تواند این نیاز را پاسخ دهد.
او با تحلیل نقش پیاده‌رو به لحاظ شهرسازی و تاثیرات اجتماعی آن معتقد است: به لحاظ شهرسازی برنامه‌های شهرهای مدرن مبتنی بر اولویت خودرو و جدایی محل زندگی از محل کار است در حالی که با از بین رفتن پویایی زندگی و روابط گرم گذشته بین افراد جامعه این نوع شهرسازی کیفیت زندگی را کم کرده است و حاشیه نشینی یا جدایی افراد از مراکز تجمع آدم‌ها باعث کم شدن تعاملات اجتماعی شده است که پیاده‌روی در پیاده‌رو باعث ایجاد بسیاری از تعاملات مثبت بین شهرنشینان می‌شود.
وی با بیان اینکه در تحلیل‌های جامعه شناسان مشخص شده است که در دنیای مدرن شهرنشینان معنای واقعی زندگی را گم کرده‌اند، تاکید می‌کند: زندگی مبتنی بر محله و احیای فضاهای پیاده‌روی که در آن می‌توان پیاده به محل کار و محل خرید رفت و در این میان می‌توان به روابط اجتماعی آدم‌هایی که همدیگر را می‌بینند و با یکدیگر صحبت می‌کنند شکل بهتری داد باید در دستورکار مدیران شهری کشور قرار گیرد.
ایمانی، فضای پیاده‌رو را فضایی برای ایجاد اعتماد اعضای جامعه به یکدیگر عنوان و تصریح کرد: در وضعیت فعلی همه داخل ماشین‌ها نشسته‌اند و شهرنشین ایرانی که پشت فرمان اتومبیل قرار می‌گیرد غیرقابل کنترل می‌شود در حالی که در فضای پیاده بسیار آدم‌های معقولی هستند و دائما به همدیگر تعارف می‌کنند. وی با تاکید بر اینکه پیاده‌روهای شهر تهران با استانداردهای روز دنیا فاصله زیادی دارد، بیان کرد: اگر می‌خواهیم مردم را به پیاده روی و استفاده کمتر از خودروی شخصی و وسایط نقلیه تشویق کنیم باید پیاده‌روهای مناسب داشته باشیم.

همشهری آنلاین