مغایرت انتقال پایتخت با قانون

جواد جهانگیرزاده شامگاه جمعه در یک مناظره تلویزیونی با موضوع انتقال پایتخت که با حضور ابوالفضل ابوترابی نماینده مردم نجف آباد در مجلس شورای اسلامی و پیروز حناچی معاون وزیر راه و شهرسازی، حسینعلی امیری قائم مقام وزیر کشور و مهدی زارع عضو علمی پژوهشگاه زلزله شناسی کشور برگزار شد، این مطلب را بیان کرد.

جهانگیرزاده با بیان این که، دولت در سال ۶۸ عنوان کرد که شش برابر بودجه عمومی برای اجرای طرح انتقال پایتخت نیاز است، اظهار داشت: این موضوع بیانگر آن است که این طرح هزینه مالی بسیاری را بر کشور تحمیل می کند. وی افزود: در سال ۹۲ بودجه عمومی کشور ۲۳۶ هزار میلیارد تومان بود که اگر این رقم را به شش برابر تقسیم و براساس دلار محاسبه کنیم، ۷۸ میلیارد دلار می شود بر این اساس ما از کجا می توانیم این پول را تامین کنیم.

جهانگیرزاده با اشاره به وجود بیش از چهار هزار طرح نیمه تمام در کشور گفت: حدود ۳۸ هزار طرح منطقه ای داریم که اگر پول داریم بهتر است اینها را ساماندهی کنیم.

قائم مقام مرکز پژوهش های مجلس با طرح این پرسش که آیا منطقی است پول سایر مناطق و استانها را صرفا برای پایتخت هزینه کنیم؟، افزود: تهران تاکنون مجموعه ای از پول های ملی را به خود جذب کرده تا به اینجا رسیده است، حال اگر منطقه جدیدی ایجاد کنیم، این اقدام هزینه های تازه ای را می طلبد.

جهانگیرزاده تصریح کرد: در این حال مسایل اجتماعی را می خواهیم چه کار کنیم؟ آیا با این طرح، مشکلات زیست محیطی تهران از بین می رود؟، آیا اگر از تهران برویم، مشکلات این شهر حل می شود یا شهری را با ۱۰ میلیون جمعیت و با مشکلات فوق العاده رها می کنیم؟

وی با بیان این که کسی مخالف ساماندهی وضعیت تهرن امروز نیست، افزود: تهران هویتی دارد که متعلق به همه ایرانیان است و این که تهرانی مطلوبتر، مناسب تر و شایسته ترداشته باشیم، برای همه کشور خواسته مطلوبی است اما این که بیاییم صرفا به انتقال پایتخت سیاسی و اداری فکر کنیم، آن هم بدون انجام ملاحظات، کار درستی نیست.

جهانگیرزاده در ادامه خاطر نشان کرد که ماده ۴ طرح انتقال پایتخت، شورای ۱۴ نفره را موظف می کند که ظرف دو سال ساماندهی و انتقال پایتخت را ارایه کند.

نماینده مردم ارومیه در مجلس اظهار داشت: در طرح انتقال پایتخت اگر بحث زلزله است که همه کشور در معرض آن قرار دارد و اگر بحث ساماندهی ترافیک تهران است که به قوت خود باقی می ماند.

وی با بیان اینکه، اساس رفع مشکلات پایتخت مد نظر نبوده است، گفت: در حال حاضر پایتخت اداری، اقتصادی، علمی، سیاسی، خدماتی و بیمارستان ها و فرودگاه ها در تهران متمرکز است و باید چاره ای برای آن اندیشیده شود.

** سه مولفه اساسی برای انتقال پایتخت

ابوالفضل ابوترابی نماینده مردم نجف آباد در مجلس به عنوان موافق و طراح طرح انتقال پایتخت از تهران در برنامه مناظره این هفته با یادآوری طرح های مختلف ارایه شده برای انتقال پایتخت و در نظر گرفتن محدوده آن از سال ۱۳۴۰ گفت: ۵۰ کشور از میان کشورهای پیشرفته و در حال توسعه تاکنون پایتخت خود را انتقال داده اند و ما در طراحی طرح موجود از تجربیات آنها و همچنین مطالعات کارشناسی قبلی در کشور استفاده کرده ایم.

وی با بیان اینکه، سه مولفه اساسی در زمینه انتقال پایتخت در نظر گرفته شده است، اظهار داشت: اولین مولفه، ساماندهی تهران موجود است، شورایی ۱۴ نفره قرار است بر اساس این طرح تشکیل شود که رییس جمهوری رییس و وزیر کشور دبیر آن خواهد بود؛ زیرا این شورا فراجناحی است و شهردار تهران و فرمانده پدافند غیر عامل نیز از اعضای این شورا خواهند بود.

طراح طرح انتقال پایتخت تمرکززدایی از تهران را مولفه اساسی دوم خواند و افزود: در حال حاضر پایتخت سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و همه موارد دیگر در تهران متمرکز شده است و این مشکل باید حل شود.

ابوترابی با بیان اینکه، باید به استان ها تفویض اختیار شود تا به تمامی مسایل و مشکلات رسیدگی کنند گفت: جدی گرفتن دولت الکترونیک، خروج پادگان ها و مراکز صنعتی و علمی را از جمله عوامل مهم دیگر در طرح انتقال پایتخت برشمرد.

وی در این مناظره و در پاسخ به موارد مطرح شده گفت: شورای عالی که قرار است طرح انتقال پایتخت را بررسی کند، برای انجام این کار هزینه ای نخواهد کرد و می تواند دو سال تطبیقی کار کند و نتیجه را دوباره به مجلس بیاورد.

این نماینده مجلس با تایید این که، این طرح جزو سیاست های کلی نظام است، افزود: اگر تهران را شهری آباد و به دور از آلایندگی های صوتی، آلودگی هوا و ترافیک در نظر بگیریم؛ باز هم منطقی نیست که تمام دارایی هایی علمی، سیاسی و فرهنگی و اقتصادی را در تهران متمرکز کنیم، بلکه باید تجربه سایر کشورها را جدی بگیریم و در راستای پدافند غیر عامل عمل کنیم.

وی با آوردن مثالی مبنی بر اینکه، عقل حکم نمی کند، یک تاجر تمام تخم مرغ های خود را در یک سبد قرار دهد، افزود: اگر این سبد به هر دلیلی به زمین بخورد، تمام دارایی های آن تاجر از بین رفته است و تهران نیز همین وضعیت را دارد.

ابوترابی با تاکید بر اینکه، این طرح به امضا و تائید مقام معظم رهبری نیز رسیده است، افزود: شورا موظف است ظرف دو سال، طرح ساماندهی انتقال پایتخت را مورد بررسی قرار داده و نتیجه را در یک جمع بندی به اطلاع مقام معظم رهبری نظام برساند، چرا که جزو سیاست های کلی نظام است.

وی تاکید کرد: تجربه نشان داده است، هر جایی که یک عزم ملی بوجود آید، توانسته ایم تمام مشکلات را کنار بگذاریم، چرا که ممکن است فرآیند انتقال پایتخت ۵۰ سال طول بکشد، ضمن اینکه، می توان مانند تجربه مالزی، خرید و فروش زمین های دولتی را ممنوع و به مالکیت دولت درآورد.

** راه حل کم شدن آلودگی هوا توسعه حمل و نقل عمومی است

پیروز حناچی معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهر سازی در ادامه برنامه مناظره که به عنوان مخالف طرح انتقال پایتخت سخن می گفت، توضیح داد که در حال حاضر بدلیل ماموریت کاری در حوزه مطالعه این طرح است و نمی تواند به عنوان مخالف سخن بگوید.

وی ضمن ارایه برخی آمارها از کلان شهر تهران گفت: در مناطق ۲۲ گانه تهران ۸/۹ درصد جمعیت کل کشور، در کلان شهر تهران ۲۱ درصد جمعیت کشور، ۲۷ درصد تولید ناخالص ملی کشور، ۴۰ درصد بخش خدمات، ۳۵ درصد آموزش عالی کشور و ۲۵ درصد بخش عمومی در پایتخت فعال هستند.

معاون وزیر راه و شهرسازی وضعیت کنونی کلان شهر تهران را غیر قابل تحمل توصیف کرد و افزود: بیشتر انتقال پایتخت ها در کشورهای دیگر از سال ۱۹۲۳ تا ۱۹۸۳ صورت گرفته و چند مورد اخیر نیز به دلایل مختلف بوده است؛ از جمله برلین بدلیل فروپاشی نظام سیاسی، قزاقستان دلیل زلزله را عنوان می کند، اما کارشناسان موضوع نوسازی را مطرح می کنند و ژاپن نیز در حال مطالعه برای انتقال پایتخت خود است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: در حال حاضر ۵۸ شهر و شهرداری در تهران وجود دارد و در کنار آن بیش از یک میلیون مسکن مهر، تراکم واحدهای مسکونی در اطراف تهران ساخته شده است.

حناچی با بیان اینکه، زمانی که ۸۰۰ اتوبوس گازوییلی آلوده کننده هوا را که عهد کرده بودیم، شمارگذاری نکنیم، شماره گذاری می کنیم، نباید انتظار کم شدن آلودگی هوا را داشته باشیم، تصریح کرد: راه حل رفع مشکل آلودگی هوا، توسعه حمل و نقل عمومی به جای توسعه بزرگراه هاست.

معاون وزیر راه و شهرسازی افزود: موضوع زلزله بسیار مهم است، اما منطقه ای در کشور نیست که روی خط زلزله نباشد؛ نباید فراموش کنیم که حتی بم روی مرز و با خطر کم روی خط زلزله بود و ما باید یاد بگیریم با زلزله زندگی کنیم.

** انتقال پایتخت فرصتی برای حل مشکلات تهران فراهم می کند

مهدی زارع عضو هیات علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و عضو هیات مدیره انجمن ژئوفیزیک گفت: نخستین زلزله ثبت شده در تاریخ ایران مربوط به ۳۱۰ سال قبل از میلاد است که در ری رخ داد و پس از آن نیز چهار زلزله شدید این شهر را تخریب کرد.

وی افزود: آخرین مرتبه که در تهران زلزله آمده حدود ۲۰۰ سال پیش و در زمان فتحعلی شاه قاجار بود و این مسئله نشان دهنده زلزله خیز بودن منطقه جغرافیایی تهران است.

وی ادامه داد: استان تهران حدود ۱۲ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر و استان البرز حدود ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر جمعیت دارد و در واقع حدود ۲۱ درصد جمعیت ایران در این منطقه خطر خیز زندگی می کنند.

این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: آمارها نشان می دهد که هر ۲۰۰ سال در منطقه جغرافیایی تهران یک زلزله بالای هفت ریشتر رخ داده است و در حال حاضر بیش از پنج میلیون نفر از مردم تهران یا روی گسل زندگی می کنند یا در بافت های فرسوده و در معرض خطرات زیادی قرار دارند.

وی که به عنوان موافق طرح انتقال پایتخت در برنامه مناظره سخن می گفت اظهار داشت: ایجاد پایتخت جدید می تواند فرصتی برای حل مشکلات تهران فراهم کند و برای رسیدن به این هدف باید سیاست های کلان کشور تغییر کند.

** به جای تدوین طرح انتقال پایتخت باید روی کارهای اجرایی تمرکز کنیم

حسین علی امیری قائم مقام وزیر کشور در امور مجلس و استان ها و سخنگوی وزارت کشور نیز اظهار داشت: طرح انتقال پایتخت موضوع جدیدی نیست و در زمان های مختلف با عناوین مختلف مطرح شده است.

وی با بیان این که، این موضوع حکایت از آن دارد که کلان شهر تهران مشکلات زیادی دارد و مردم این شهر از این مشکلات در رنج هستند گفت: حتی مخالفین اجرای طرح هم در اینکه باید از وضع موجود خارج شویم شک ندارند.

وی با بیان این که، طرح موجود ایرادات و اشکالاتی دارد افزود: معمولا لوایحی که از سوی دولت به مجلس ارایه می شود، به دلیل توان کارشناسی بالای دولت و تامین شدن بار مالی، اجرای آن از سوی دولت مزیت دارد، اما وقتی نمایندگان مجلس طرحی ارایه می دهند باید هزینه اجرای آن را هم تامین کنند، در غیر این صورت همین مسئله کار را برای اجرا دشوار می کند و اگر منبع مالی طرح تامین نشده باشد مورد ایراد شورای نگهبان قرار می گیرد.

امیری خاطر نشان کرد: انتقال پایتخت یک موضوع ملی است و فقط به دولت مربوط نمی شود، چرا که مشکلات کلان شهر تهران بسیار عریان است و حتی نیازی به کارشناسی ندارد.

وی تاکید کرد که آلودگی هوا، ترافیک، تراکم جمعیت و خطر زلزله از مشکلات روشن کلان شهر تهران است، اما آیا برای حل این مشکلات به تجربه کشورهایی که شرایط مشابه داشته اند توجه شده است؟

قائم مقام وزیر کشور گفت: یکی از مشکلات شهر تهران معضل ترافیک است، اما بسیاری از این مشکلات در سال های اخیر حل شده است، زیرا نظام به این نتیجه رسیده که باید روی این مسئله تمرکز کند و همین تغییر رویکرد باعث ساخته شدن بزرگراه ها و توجه به حمل و نقل عمومی شده است.

وی با بیان این که، مشکل دیگر تهران آلودگی هواست افزود: در این زمینه باید از تجربیات جهانی استفاده کنیم، زیرا لندن در دهه ۵۰ میلادی یکی از آلوده ترین شهرهای جهان بود، اما امروز به یکی از پاکترین شهرهای جهان تبدیل شده است.

امیری ادامه داد: مشکل دیگر زلزله خیز بودن تهران است، اما بدون شک کشور ما زلزله خیزتر از ژاپن نیست، چرا که این کشور با این مسئله کنار آمده است.

سخنگوی وزارت کشور اظهار داشت: به جای تدوین طرح انتقال پایتخت که حتی نمی توانیم هزینه های اجرای آن را برآورد کنیم باید روی کارهای عملی تمرکز داشته باشیم.

وی گفت: انتقال پایتخت اداری و سیاسی با توجه به جایگاه ویژه تهران در کشور و خاورمیانه آیا مشکلات را حل می کند؟ چه شهری امکان پایتخت سیاسی و اداری شدن کشور را دارد؟ در حال حاضر یکی از مشکلات کشور، مسئله آب است، چرا که هیچ رودخانه بزرگی در کشور نداریم که آب پایتخت را تامین کند.

امیری تاکید کرد: باید راهبردهای اجرایی برای حل مشکلات تهران تدوین کنیم، نه اینکه طرحی بزرگ و بدون مطالعه کافی درباره منابع مالی آن داشته باشیم.