آسفالت خیابانها چگونه خراب می شوند؟

دست اندازها و خرابی آسفالت خیابان های تهران در طول دهه های متمادی، چنان آزاردهنده و لاعلاج مانده که هر شهرداری در بدو پذیرفتن مسئولیت مدیریت شهر به عنوان نخستین اقدام عزم مبارزه با این غول مشکلات شهری را می کند.

آنچه خوانید گزارش خبری است که در ششمین شماره مجله «تاکسی »به چاپ رسیده است. دست اندرکاران این مجله با رویکردی به موضوعات شهری تلاش کرده اند مقوله آسفالت و چاله های موجود در سطح معابر را از زوایای مختلف نقد و بررسی کنند.

مهندسان راه سازی مهم ترین قسمت راه بعد از طراحی و محاسبات فنی را زیرسازی آن می دانند و اساسا واژه راه را به معنای زیرسازی و نه آسفالت روی آن به کار می برند. اما معمولا شهرداری تهران آن مقداری را که در معرض دید عموم است به عنوان راه تلقی می کند و با بسنده کردن به ترمیم ظاهری آسفالت یا تعویض و تجدید آن تنها ارتفاع خیابان های تهران را افزایش می دهد. زیرسازی خیابان های تهران به شهادت مهندسان، دارای اشکالات متعددی است که اگر اصلاح نشود ممکن است به فجایعی تبدیل شود.

مهندس میرفاضل نیکزاد کارشناس ارشد حمل و نقل و ترافیک در این زمینه می گوید: بی توجهی به زیرسازی خیابان های تهران باعث سست شدن روکش آسفالت در بسیاری از نقاط شده و در قبال نشست گاه و بی گاه خیابان ها شهرداری فقط روی آن آسفالت می ریزد. به عنوان مثال خیابان گاندی تا به حال چندین بار در نقاط خاصی نشست کرده، آیا زیرسازی آن درست شده؟ یا معابر کوی نصر که نیاز به اجرای پایداری شیب دارد بدون کار فنی روی این موضوع رها شده است.
اصولا باید زیرسازی خیابان ها از لحاظ دفع آب ها، وجود چاه ها و سفره های زیرزمینی آب، مکان های نشتی آب و زه کشی مدام بررسی و کنترل شود، نه اینکه فقط آسفالت ریزی شود.
از دیگر عوامل خراب شدن آسفالت خیابان ها استفاده نکردن از آسفالت با کیفیت بالا و استاندارد است. به طوری که آسفالت تهران کمتر از ۵ سال عمر دارد؛ در حالی که باید حداقل ۱۵ سال عمر کند. گران شدن قیر و استاندارد نبودن این محصول در کشور و بی تعهدی برخی آسفالت سازان شرایط را به شکلی درآورده که هیچ تضمینی برای آسفالت تهران نمی توان ارائه کرد.
به گفته مهندس نیکزاد اکنون در دنیا آسفالت با ضخامت ۲ سانتی متر برای معابر و خیابان ها تولید می شود. اما در تهران برخی خیابان ها بدون تراشیده شدن آسفالت قبلی و بدون زیرسازی سه یا چهار بار روکش آسفالت شده و این کار از نظر مهندسی از هیچ اصل و دستور معقولی پیروی نمی کند.

وی می افزاید: بزرگترین مشکل آسفالت خیابان های تهران از نظر متخصصان این است که معابر تهران شناسنامه ندارد و مشخص نیست خیابانی که ۱۰ بار آسفالت شده دلیلش چه بوده و اشکال آن چه بوده است. در حالی که خیابان باید از نظر گرمسیری و سردسیری، نوع روسازی، زهکشی زیر وضعیت بستر آن و هر نوع اقدامی که روی آن انجام شده شناسنامه داشته باشد. تأسیسات شهری، پاشیدن شن و نمک،کنده کاری و حفاری وقت و بی وقت شرکت های آب، برق، گاز و مخابرات از دیگر عوامل تخریب آسفالت خیابان هاست. متاسفانه یکی از نقایص شهر تهران عبور تأسیسات شهری آب و برق و گاز و تلفن از زیر خاک است و این نقیصه موجب شده هیچ آسفالت تازه ای بیش از سه یا چهار ماه دوام نیاورد چون به هر حال یکی از چهار شرکت خدمات رسان فوق به دلیلی نیاز پیدا می کند تا به تأسیسات زیر خاک دست پیدا کند.
از سوی دیگر، نبود هماهنگی میان این شرکت ها و شهرداری در حفاری خیابان ها زمان ترمیم آن را افزایش می دهد و مشکلی بر مشکلات آسفالت خیابان ها می افزاید.
کارشناسان یکی دیگر از عوامل تخریب آسفالت خیابان ها را استفاده از شن دانه درشت و لودر و گریدر برای برف روبی خیابان ها و بزرگراه ها در فصل زمستان می دانند و معتقدند شهرداری باید روش خود را عوض کند.

به اعتقاد این کارشناسان روش سنتی، قدیمی و مخرب پاشیدن شن درشت و نمک روی آسفالت برای زدودن برف حداقل ۵ دهه است که در تهران به کار گرفته می شود در حالی که حداقل ۵ دهه است این روش در دنیا منسوخ شده است.

از طرفی نمک با نفوذ به زیر بستر آسفالت، تأسیسات شهری را خراب می کند که این خود عامل غیرمستقیم تخریب آسفالت است و از سوی دیگر شن و لودر و گریدر روکش آسفالت را زخمی و نابود می کند.

دو مشکل تاریخی

گذشته از این، سالهاست که مدیران شهری با دو مشکل روبه رو هستند که هیچگاه برای رفع آن اقدامی نکرده اند. نخست جمع شدن آسفالت زیر چرخ های خودروها در فصل گرما خصوصاً در معابر دارای شیب که با روش های مبتکرانه قابل اصلاح است.
دوم و ماندگارترین و تأمل برانگیزترین مشکل سطح معابر تهران را نیز می توان دریچه های تاسیساتی شهری نصب شده بر کف خیابان ها دانست که بدون استثنا یا پایین تر از سطح خیابان نصب شده یا بالاتر از آن و این روندی قدیمی است که هنوز مدیران شهری چاره ای برای آن پیدا نکرده اند. در تهران هر بار که خیابانی آسفالت می شود دریچه های کف آن حداقل ۱۰ سانتی متر پایین تر قرار می گیرد که محصول آن چاله ای برای چرخ های خودرو است و پس از ماه ها که قرار شد این چاله اصلاح شود هیچ نوع اصول مهندسی روی آن اجرا نمی شود و براساس یک طرز فکر قدیمی و بسیار عقب افتاده بالاتر از سطح خیابان نصب می شود تا اگر روزی خیابان دوباره آسفالت شد همسطح آن باشد. طرز فکری که از ذهن کارگر مجری کار ناشی می شود تا مهندس درس خوانده و آگاه به اصول فنی.

منبع: همشهری آنلاین