معبد لوتوس(نیلوفرآبی)

اینجا Lotus Temple یا معبد نیلوفر آبی ، معبد آیین بهائی یا مشرق الاذکار بهائیان در شهر دهلی‌نو پایتخت هندوستان است . معمار این ساختمان یک ایرانی بهایی به نام ” فریبرز صهبا “است
این معبد بر روی آب بنا شده است و سیستم خنک کننده این معبد توسط همین آب کار می کند.

معبد لوتوس که در شرق دهلی نو واقع گردیده و طبق گزارش خبرگزاری سی.ان.ان. با حدود ۴ میلیون نفر بازدیدکننده در سال (در مقابل مثلاً ۵/۲ میلیون نفر بازدیدکنندهء تاج محل) پربازدیدکننده‌ترین ساختمان جهان است، از دو جنبه دارای اهمیت جهانی است:
یک جنبه ی اهمیت آن از نظر هنر معماری است٬چرا که از نظر هنر معماری جوایز بین‌المللی فراوانی را به خود اختصاص داده است ، از جمله جایزه ی معماری مهندسی ساختمان و مهندسی طراحی نور و جایزه ی انجمن ساختمانهای بتونی آمریکا در سال ۱۹۹۰ به عنوان ظریفترین ساختمان بتونی جهان.
این معبد را سمبل معماری هند بعد از استقلال این کشور می‌دانند و روزنامه ی تایمز آن را «تاج محل قرن بیستم» نامیده است و دولت هند عکس آن را بر روی یک تمبر یادگاری در کنار سه بنای مهم دیگر هندوستان نقش کرده است.
وقتی طرح این معبد در سال ۱۹۷۸ در مسابقه‌ ی بین‌المللی معبد لوتوس هند که طراحان هندی و غیرهندی در آن شرکت داشتند برنده شد، متخصصین آن را به علت پیچیدگی و ظرافت بیش از حد غیرقابل اجرا دانستند، بنابراین طراح آن، مهندس فریبرز صهبا (متولد مشهد، فارغ‌التحصیل رشتهء معماری از دانشکدهء هنرهای زیبای تهران) که ساکن انگلستان بود، تصمیم گرفت خود نظارت آن را به عهده بگیرد و به این منظور هشت سال در هندوستان اقامت نمود. این ساختمان به شکل یک گل لوتوس (نیلوفرآبی)ساخته شده که دارای ۵ ردیف ۹تایی گلبرگ است. سه ردیف از گلبرگها از بیرون ساختمان دیده می‌شوند و دو ردیف از داخل. ضخامت گلبرگها که از جنس بتون سفیدند حداکثر ۳۰ سانتیمتر و حداقل ۵ سانتیمتر است که معجزه‌ای در معماری به شمار می‌رود، به طوری که آرتور اریکسون کانادایی، از مشاهیر معماری جهان، پس از بازدید از ساختمان گفت این ساختمان نشانه‌ ی آن است که هنوز در این قرن امکان معجزه وجود دارد. (برای مقایسه می‌توان به ساختمان اپرای شهر سیدنی اشاره کرد که ضخامت گلبرگهای آن گاهی به دو مترهم می‌رسد.) از همه مهمتر این که این بنا بدون امکانات معماری مدرن ساخته شده است، زیرا به علت ممنوعیت واردات اجناس خارجی در دولت خانم گاندی، این ساختمان با وسایل ابتدایی موجود در هند، حتی بدون بولدوزر یا مته برقی، ساخته شد. نورگیری این بنا که از لابلای گلبرگهای لوتوس انجام می‌شود و تهویه ی آن که با الهام از بادگیرهای ایرانی و به کمک ۹ استخر آب در اطراف بنا انجام می‌شود از دیگر موارد بسیار جالب آن است.

جنبه ی دیگر اهمیت این بنا نقش سمبلیک آن در اتحاد بین ادیان است، به طوری که جایزه ی ممتاز کمال هنر معماری را از انجمن بین‌المذاهب در واشنگتن در سال ۱۹۸۷و جایزه ی گلوب آرت آکادمی اتریش را برای ترویج اتحاد و هماهنگی بین ملتها و ادیان مختلف واز هر طبقه اجتماعی ٬در سال ۲۰۰۰ برده است. بازدیدکنندگان این معبد از همه ی ادیان جهانند و همه کنار هم در آن به دعا مشغول می‌شوند. از جمله مهمترین بازدیدکنندگان آن می‌توان از دالایی‌لاما و نمایندهء دولت واتیکان نام برد. شکل این معبد، یعنی گل لوتوس، به این علت انتخاب شده است که برای همه ی ادیان شرقی مقدس است و پیروان همه ی ادیان با آن احساس نزدیکی می‌کنند. به عقیده ی هندوها برهما در یک گل لوتوس به وجود آمد و بنابراین گل لوتوس خانه ی خدا به شمار می‌رود. بوداییان در دعای مشهور خود خداوند را چنین می‌ستایند: ای جواهری که در گل لوتوس خفته‌ای. بودا فرموده است که انسانها باید مانند لوتوس باشند که در مرداب می‌روید اما در نهایت پاکی و پاکیزگی است؛ پس لوتوس سمبل آلوده نشدن به دنیاست. در ایران قبل از اسلام می‌بینیم که در بیستون میترا در حال رقص روی گل لوتوس تصویر شده است و در تخت جمشید در دست سلاطین گل لوتوس دیده می‌شود. در دیانت اسلام نیز گل لوتوس از طرحهای محرابهای مساجد است و گنبد تاج محل نیز به شکل غنچه ی لوتوس ساخته شده است. همچنین گل لوتوس یکی از نقشهای متداول در قالی‌های ایرانی است.
معبد لوتوس که مشرق‌الاذکار نامیده می‌شوند پیروان همه ی ادیان را در خود می‌پذیرند. در این معابد ۹ در به نشانه ی ۹ دین بزرگ الهی جهان وجود دارد. درون آنها هیچ تزئینی که یادآور دین خاصی باشد وجود ندارد و در نهایت سادگی است. هر فرد می‌تواند به آن وارد شود و به آرامی، بدون هیچ سروصدا و مراسمی، هر دعایی که می‌خواهد برای خود بخواند. فقط چند بار در روز برای مدتی کوتاه آیات کتب مقدسه به صدای بلند برای عموم تلاوت می‌شود. در این معابد آثار الهی همه ی ادیان تلاوت می‌شود، زیرا یکی از مهمترین اصول اعتقادی بهائیان وحدت اساس ادیان الهی است. تاکنون علاوه بر هندوستان، در کشورهای آلمان، آمریکا، استرالیا، اوگاندا، پاناما و ساموآ مشرق‌الاذکارهایی ساخته شده‌اند.

از نکات جالب دیگر یکی مربوط به خادمان معبد است :همه خوش لباس ،خوش چهره ،مودب و با لهجه ی کاملا انگلیسی (چرا که همه غیر از چند دربان ،اروپایی هستند. نکته بعدی مربوط به عبادت در معبد است که بر خلاف همه ی مساجد و معابد در سکوت و آرامش حاکم بر معبد که البته بیشتر شبیه یک تالار بزرگ و مرتفع و مفروش با سنگ مرمر ،انجام می گیرد.قبل از ورود،راهنمای معبد به زبان انگلیسی و بعد هندی همه را به خاموش کردن موبایل و دوربین و البته صدای بچه ها به هر وسلیه ی ممکن دعوت می کند و از همه می خواهد دقایقی بر نیمکت های سنگی و خنک ( به دلیل سیستم خنک کننده ی طبیعی یعنی آب موجود در استخرهای زیر و اطراف معبد به شکل گلبرگ های نیلوفر ) بنشینند و بدون آنکه مزاحم تمرکز و عبادت دیگران شوند به هر زبان ،هر چیزی که دوست دارند اما در سکوت زمزمه کنند. نکته ی بعدی مربوط به موزه و نمایشگاه بزرگ مشرق الاذکار است که در حین بازدید از معبد با یک کارت دعوت و بروشور معرفی موزه ، توریست ها را به بازدید ترغیب می کنند . در موزه مخاطب با حجم انبوهی از عکس و پوسترهای زیبا در معرفی تاریخچه ساخت معابد مشرق الاذکار و مرامنامه و خط و مشی سازندگان و بانیان معبد و دعوت به وحدت ادیان٬ روبرو می شود.