مونوگرافی چیذر

گردآورندگان:
محمد مزیکی، حامد شاهنده، امیر کرمی
دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

تاریخچه:
منطقه چیذر به اتابک اعظم تعلق داشته و بعد از فوت او به دامادش، صارم‌الدوله رسید، وجود دو امام‌زاده در این منطقه باعث حضور بیشتر مردم شد، و به دلیل خاک خوب و آب و هوای مناسب و محصولات خوب آن جمعیت تقریباً زیادی داشته است. نام چیذر بر روی سنگ مزار‌های قدیمی به صورت شیزر کنده شده، عده‌ای نیز چیذر را به معنای زر‌خیز می‌دانند و معتقدند به دلیل حاصل‌خیز بودن خاک این منطقه آنجا را چیذر نامیده‌اند.

محدوده محله:
چیذر یا چیزر محله‌ای بوده در شرق تجریش بین رستم‌آباد و دزاشیب. چیذر از غرب به تپه‌های قیطریه، از جنوب به اختاریه و بزرگراه آیت‌ا… صدر، از شمال به نیاوران و از شرق به فرمانیه منتهی می‌شود.
حد مرز محل براساس درک عمومی اهالی از شمال تا خیابان شهید لواسانی (فرمانیه) از غرب تا شریفی منش و اشکستان پور، از جنوب پارک قیطریه و میدان پیروز و از شرق تا رستم آباد می‌باشد.

تحولات کالبدی:
به لحاظ ساختمانی بافت قدیمی و سنتی هنوز موجود بوده اما با سرعت بسیار زیاد به سمت نوسازی در حال تغییر می‌باشد به طور مثال در یک کوچه در تاریخ مورد بازدید ۵ باب مسکونی تخریب و در حال تبدیل به واحدهای آپارتمانی بود.
به لحاظ اقتصادی، فعالیت اقتصادی چشم‌گیری در آن وجود ندارد. در کل محل دارای یک فروشگاه شهروند و یک پاساژ تجاری در نزدیکی خیابان حکمت می‌باشد. و بازارهای بزرگ و مراکز تجاری و بازرگانی در آن به چشم نمی‌خورد.
انواع بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری در مرکز چیذر وجود دارد.

وضعیت درآمد و منزلت اجتماعی ساکنان:
می‌توان گفت که همه نوع قشری در این محل ساکن هستند، اقشار متوسط که از قدیم در این محل ساکن بوده اند یا اقشار مرفه که بخاطر آب و هوا خوب و یا به اصطلاح بالا شهر بودن به اینجا نقل مکان نموده اند و …. از تحقیقات بعمل آمده چنین نتایجی حاصل شد که، ساکنان منازل اطراف امام زاده علی‌اکبر از اقشار قدیمی و متوسط می‌باشند، قسمت‌های ضعیف یا به اصطلاح حاشیه چیذر کوچه کلهری، مسجد قائم، میدان امام‌حسین است که دارای منازل کوچک، تراکم بالا ست مردم در این قسمت ها دارای درآمد کم و از وضعیت مالی پایین تریی نسبت به بقیه اقشار چیذر برخوردارند.هرچه به سمت فرمانیه، حکمت و قیطریه نزدیک می‌شویم بافت مناطق، سبک ساخت و ساز محل تغییر می‌‌کند و ساکنان آن از تمول مالی و سطح بالاتری از رفاه و درآرمد برخوردار می‌باشند.
نسل اول ساکن در محله چیذر همانگونه که در تاریخچه ذکر شده کشاورز بوده اند و نسل بعد در زمان رضاشاه اکثراً در اداره تسلیحات مشغول به کار بوده اند، هم‌اکنون نیز ساکنان محله تقریباً از همه نوع شغلی(آزاد،‌کارگر، کارمند) برخوردارند .

اسباب آسایش شهری:
تمام محل از آب و برق و گاز و تلفن برخوردار است. مسأله فاضلاب در این منطقه مشکل مهمی است در گذشته از سیستم سبتیک استفاده می‌شده است اما اکنون در مناطقی مثل خراسانی خط فاضلاب باز شده است.

سیستم خدمات شهری:
همانگونه که اطلاع دارید شهرداری قریب به یکسال است که از سیستم مکانیزیه جمع‌آوری زباله استفاده می‌کند.براساس این طرح سطل‌های جمع‌آوری زباله در سرکو چه‌ها و خیابانها و در طول آنها با فاصله‌ای معین از یکدیگر و نیز از منازل مسکونی نصب شده و ماشین‌های جمع آوری نیز در ساعت مشخص به تخلیه آن اقدام می‌نمایند. به نقل از مقامات شورایاری محل و همچنین کاسب‌های محل مردم در این مورد با شهرداری همکاری نمی‌کنند و دلیل آن را نزدیک بودن سطل‌ها به منازل و بو دادن آن عنوان نموده اند. از طرفی شهرداری به دلیل تراکم منازل، تنگ بودن کوچه ها و شیب منطقه در انتخاب محل سطل‌ها با محدودیت زیادی مواجه است. در موارد بسیار مشاهده می‌شود که اهالی سلطل‌ها را از کنار منازل خود حول و تغییر داده و سطل‌ها به دلیل شیب منطقه به پایین افتاده و شکسته و آسیب می‌بیند. مردم هم که چاره‌ای برای تخلیه زباله های خود ندارند مانند سنوات گذشته کیسه‌های زباله را در جلوی منازل، کنار تیرک‌های چراغ برق و هر زاویه‌ی دیگر قرار می‌دهند.

معضلات محل:
به غیر از معضل بهداشت ( جمع آوری زباله) که دلایل آن نیز ذکر گردید، مشکل ترافیک نیز از مهمترین مواردی است که به وضوح در سطح محله چیذر به چشم می‌خورد.طبق تحقیق به عمل آمده بدلیل بافت قدیمی ومتراکم، کوچک بودن قواره‌های زمین بسیاری از منازل مسکونی فاقد پارکینگ می‌باشند. به دلایلی که در قسمت وضعیت حمل و نقل ذکر خواهد شد. مردم برای راحتی در ایاب و ذهاب، ترجیح می‌دهند وسیله‌ای برای خود مهیا نمایند و از طرفی فضایی در منازل برای پارک وسیله نقلیه آنها وجود ندارند بنابراین‌ ساکنان چیذر مجبور به پارک خودروهای خود در سطح محله بپردازند.
این معضل به‌قدری به مردم فشار آورده که شورایاری محل تصمیم به تخریب ورزشگاه شهید عقیلی و حمام عمومی قدیمی چیذر گرفته و ایجاد پارکینگ طبقاتی بجای آن‌ها را در دستور کار دارد.

وضعیت سرویس حمل و نقل:
فقط یک خط تاکسی از چیذر به تجریش وجود دارد(کرایه۲۵۰) . مینی بوس های تجریش– اختاریه به صورت گذری از آنجا عبور می‌کنند.تاکسی تلفنی به تعدادکافی در محل وجود دارد. و مسافرکش‌های شخصی نیز به جابه‌جایی مسافر می‌پردازند. همچنین ایستگاه مترو و اتوبوس نیز در این محل وجود ندارد. می‌توان علت آن را چنین ذکر کرد که تراکم ساختمان‌های محل ، بافت روستایی مناطق و همچنین کم عرض بودن خیابان‌ها امکان ایجاد ایستگاه را برای مجریان شهرداری از میان برده است.
درکل می‌توان چنین اظهار داشت که افرادی که دارای وسیله حمل و نقل شخصی نمی‌باشند مخصوصاً‌ اقشار متوسط با مشاکل تردد روبرو هستند.

راه‌های ارتباطی با مراکز شهری و (دانشکده):
یک راه ارتباطی با مرکز شهر از محل میدان تجریش و قدس می‌باشد که این ارتباط توسط تاکسی ها، اتوبوس‌ها و مسافرکشهای شخصی برقرار می‌شود. از میدان تجریش و قدس برای اکثر نقاط مختلف شهر مثل هفت تیر، توپ‌خانه، فلکه صادقیه، پیچ شمران، میدان آزادی، رسالت، انقلاب، ولیعصر و… خط تاکسی و اتوبوس و مینی بوس وجود دارد.
راه ارتباطی دیگر اتوبان صدر و بابایی است که ارتباط شرق و غرب را با این محل برقرار می‌نماید. از این مسیر می‌توان به راحتی به دانشکده تردد نمود.

امکانات گذران اوقات فراغت:
چیذر به دلایل ذکر شده بالا( بافت روستایی مناطق، شیب زمین و تنگ و باریک بودن کوچه‌ها ) امکان ایجاد فضای سبز و همچین محلی برای بازی کودکان وجود ندارد. به همین دلیل آنها و گروه‌های سنی دیگر ( نوجوانان و جوانان و افراد مسن) برای گذران اوقات فراغت به پارک قیطریه و ورزشگاه‌های موجود در محل مراجعه می‌نمایند.

این محله دارای دو ورزشگاه و یک پارک برای گذران اوقات فراغت می‌باشد:
۱٫ مؤسسه ورزشی خصوصی ایرانیان که دارای دو زمین فوتبال، یک پیست کارتینگ، یک سالن بیلیارد و یک استخر شنا می‌باشد.(لازم به ذکر است، اکثر مراجعان به این ورزشگاه از خارج از محله یا از اقشار مرفه ساکن در محله‌های نزدیک به فرمانیه و حکمت هستند).
۲٫ ورزشگاه شهید عقیلی که در برنامه‌های در دست اقدام شورایاری محل قرار است به پارکینگ طبقاتی تبدیل شود و
۳٫ همچنین پارک قیطریه که در غرب چیذر قرار گرفته دارای پیست اسکیت و وسایل ورزش عمومی و صبحگاهی برای بزرگسالان می‌باشد.

پارک قیطریه:
پارک قیطریه باغ بزرگی در زمان قاجاریه، متعلق به امین السلطان،‌ نخست وزیر ناصرالدین شاه بوده است. وی در‌آنجا برای خود خانه‌ای ساخت که امروز بازسازی و به فرهنگسرا تبدیل شده است. باغ قیطریه که اکنون تنها قسمتی از آن بصورت پارک قیطریه باقی مانده، درختانی کهنسال و جوی‌های آب و قنات داشته و به صورت جنگل طبیعی بوده است مهمترین نکته‌ای که درباره قیطریه می‌توان گفت، کشف قبرهای باستانی قوم آریایی است که پیشینه سه‌هزار ساله دارد و آثاری از عصر آهن یعنی ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد در آن به دست آمده است.

نمونه‌ای از برنامه های در حال اجرا در فرهنگسرای ملل

برنامه فرهنگ سرای ملل بهار ۸۷ :

· آموزش حقوق شهروندی
· کارگاه بهینه‌سازی مصرف آب
· بررسی ادبیات ملل (ادبیات فرانسه)
· بررسی ادبیات ملل(آمریکای لاتین)
· برپایی کارگاه خلاقیت کودکان
· کارگاه آموزش کتابداری ( ویژه مدارس و مساجد)
· احیای بازیهای سنتی(ویژه مدارس)
· کارگاه نقد شعر
· کارگاه داستان نویسی
· آموزش گلاب گیری
· نقد و بررسی فیلمهای جهان

و همچنین برگزاری نمایشهای عروسکی و تئاتر و برگزاری کنسرتهای موسیقی از دیگر برنامه های فرهنگسرای ملل‌می‌باشد.

اماکن مقدس،مسجد، حسینیه و تکیه ها، هیئت های مذهبی:
هیئت محبان الحسین که به صورت دوره‌ای در منازل مردم برگزار می‌گردد، حسینیه شهداء امامزاده علی اکبر و گلزار شهداء واقع در میدان اصلی و امامزاده اسماعیل واقع در کوچه کلهری در غرب محل و یک مسجد به نام مسجد حضرت قائم در این محل واقع شده است.

مراکز آموزشی:
در این محله حوزه علمیه چیذر که یکی از مشهورترین مراکز پرورش طلاب علوم دینی در تهران است زیر نظر مرکز مدیرت حوزه علمیه قم مشغول به فعالیت می‌باشد.

حوزه علمیه قائم چیذر:
به نقل از سید حمید مرتضوی کاردار دفتری حوزه حضرت قائم
تاریخ تأسیس حوزه ۱۳۴۶ ، نام مؤسس آیت ا… هاشمی اولیا ، بعد از انقلاب این حوزه گسترش پیدا کرده و دارای دوشعبه برادران و خواهران می‌باشد.دارای امکانات عمومی شامل کتابخانه با ۸۵۰۰۰ جلد کتاب، سالن ورزش( پینگ پنگ و فوتبال) ، همچنین پایگاه بسیج طلاب با بیش از ۱۶۰ عضو می‌باشد.

مؤسسات وابسته به حوزه علمیه:
مؤسسه انتظار موعود، که محوریت اصلی آن تحقیق است که نتایج تحقیقات خود را به صورت مکتوب منتشر می‌نماید.
مجمع فرهنگی ابصار، ازجمله فعالیتهای آن انتشار cd های درس اخلاق، و تبدیل بعضی از دروس به صورت cd همچنین فصلنامه ابصار که در اختیار طلاب مدارس و بعضی از ادارات دولتی قرار می‌گیرد.
طلاب حوزه کلاً ۲۷۰ نفر بوده که ۶۰٪ آنان از شهرستان ، ۳۰٪ از محله های چیذر، و بقه از ساکنان و بومی محله چیذر می‌باشند

چهره‌های شاخص محل:
ازجمله چهر‌ه های شاخص حوزه که در این مدرسه تحصیل کرده باشد می‌توان به شهید اندرزگو از مشهور ترین مبارزان دوران انقلاب، حجت السلام و المسلمین شهاب مرادی در حال حاضر، آقای معادی‌خواه وزیر دولت میرحسین موسوی و قبل از انقلاب حاج آقا نهاوندی هم عصر با آقای بروجردی متخصص در امور فقه و نجوم را نام برد.
و همچنین از اهالی سرشناس ساکن در محل در مقاطع مختلف از آقای کروبی نام برد که در مسجد صاحب الامر در این محله نماز می‌خوانده و همچنین آقای رحمانی استاندار ایلام در این محله ساکن هستند.
آقای آیت ا… هاشمی اولیا رئیس و مؤسس حوزه علمیه حضرت قائم که به دستور امام خمینی در مسجد محل به مصادره اموال وابستگان دربار محمد رضا شاه می‌پرداخته‌اند نیز دراین محل ساکن هستند.
از فرماندهان جنگ ایران و عراق که در این منطقه ساکن بوده‌اند آقایان علیرضا رحمانی و شهید هاشمی اولیا را می‌توان نام برد.

منشاء قومی:
اهالی محل دارای منشاء قومی، آداب و رسوم خاصی که آنها را از دیگر محله‌های دیگر متمایز کند نمی‌باشند اما مذهبی بودن را یکی از ویژگی‌های آنها برشمرد به طوریکه در قدیم به چیذر دارالمؤمنین می‌گفته‌اند.
پیوند خویشاوندی در بین اهالی چیذر بسیار زیاد است بطوریکه نام خانوادگی چیذری در محل زیاد به چشم می‌خورد.
از جمله خصوصیات اخلاقی مردم محله که در سخنان اعضای شورای عالی محل به آن اشاره شد احترام کوچکترها به بزرگترها بود. همچنین آنان اظهار داشتند در دوران انقلاب، ۹۵ درصد مردم در تظاهرات شرکت می‌نمودند و نیز در دوران دفاع مقدس این محل ۶۰۰ شهید به میهن عزیزمان تقدیم نموده.

شورایاری محله:
در ادامه تحقیق موفق شدیم با دبیر و اعضای شورایاری محله چیذر جلسه پیرامون مسائل شهری برگزار نمائیم.

اقدامات شورایاری محله:
* از جمله برنامه‌های در دستور کار شورایاری محله خرید حمام و داروخانه و ایجاد پارکینک طبقاتی است که که البته از قدیم هم این مشکل وجود داشته.
* کمک به ساخت کتابخانه چیذر در ابتدای خیابان کامرانیه
* پیگیری سایت کامپیوتری
* پیگیری مسائل ترافیکی( ایجاد دور برگردان، بلوار و … )
* همچنین پیشنهاد برنامه هایی برای رفع مشکل ترافیک به شهرداری از جمله نصب پارک‌بان و پارکو‌متر
* شناسایی فضاهای سبز و درخواست و پیگیری از شهرداری برای تجهیز
* ایجاد آب نما و فضای سبز برای خانواده ها
* پیگیری رفع معضل جمع‌ٱوری زباله

منابع:
آقای هاشمی:( کارمند بازرسی منطقه یک شهرداری تهران)
آقای پرداختی : ( دبیر شورایاری محل)
آقای چیذری: ( از اعضای شورایاری محل)
آقای مام بیگی: ( فرمانده بسیج مسجد حضرت قائم)
آقای سرلک: ( بنگاه‌دار ساکن در محل از سال۱۳۴۶)
آقای دکتر کی‌نژاد: ( مدیر مؤسسه ورزشی ایرانیان )
آقای چیذری: ( ازکاسبان با سابقه محل )
آقای چیذری: ( از بنگاه‌داران محل)
آقای حمید مرتضوی: (کاردار دفتری حوزه حضرت قائم)
مصاحبه با اهالی محل
سایت کتاب اول:krtabeavval.ir/map