تحلیل شهر بارسلونا

پروژه های شهری برای مثال با مسأله توسعه فضاهای شهری (میدان ها ) درگیر شوند ، خدمات ضروری را در شهر ایجاد کنند و آنهایی که کارایی نداشتند نوسازی شوند. (همچون پارکها ،مدرسه ها و …) و امکاناتی که هنوز موجود نیست و نیاز به آنها احساس می شود، همچون پارکینگ، را فراهم آورند و یا بافتهای تجاری محلی را بهبود بخشند.

بر اساس این منطق، اولین پروژه ها در بارسلون برای طراحی پارکها، باغها و… انجام شد و آغاز به کار آنها در نهایت به بهسازی بافتهای قدیمی مسکونی و تجاری شهری منجر گردید.

« راهکارهای بهینه سازی » بکارگرفته شده در پروژه Eixample ، در طرح توسعه شهری در ۱۸۵۹ نیز به کار گرفته شده بودند. در واقع این پروژه به عنوان پروژه ای مرجع در بارسلون در نظر گرفته شد.Eixample پویایی اقتصادی ویژه خود را داشت که در آن همچون بسیاری دیگر از «مراکز شهری» مدرن، ساکنان بواسطه فشار ناشی از نیروهای مختلف موجود در بافت شهر، به بیرون رانده می شوند. مداخله در فضاهای داخلی و تبدیل حیاط ها به باغ های خصوصی و عمومی، انگیزه های جدیدی برای ساکنان فراهم کرد. این تدبیرها با عناصر حمایتی دیگری برای بافت مسکونی و تجاری همراه شدند.

در هر حال چهره قدیمی شهر اصلاحات ویژه ای را می طلبید . این اصلاحات شامل خالی کردن تعدادی از بلوکهای شهری بودند تا بتوان شرایط زندگی را بهبود بخشید؛

شکل شهر می تواند با استفاده از فضاهای خالی اش درک شود. فضاهای خالی موجود در میان فضاهای شهری بطور معمول از تکه زمین های گسترده که کارکردی ندارند و یا دارای کارکردی منسوخ می باشند، تشکیل شده اند ؛ نظیر صنایع قدیمی خارج از رده ، فضاهای بی مصرف راه آهن و … که فرصتهای بسیار مناسبی برای توسعه در شهر به شمار می آیند . در بارسلون مشکلات مربوط به ترافیک و ناکارآمدی حمل و نقل عمومی نیز وجود داشت . ترافیک در منطقه Eixample چنان سنگین بود که خدمات عمومی و کسب و کار شهروندان را تحت تأثیر خود قرار داده بود.

در بارسلون تعدادی پروژه های طراحی شهری در مقیاس بزرگ با تلاش بر ترکیب ارتباط میان ترافیک و حمل و نقل عمومی در میان بخشهای گوناگون شهری با ایجاد مراکز شهری جدید در فضاهای خالی، تهیه شدند . شبکه ای از جاده های کمربندی نیز در نظر گرفته شد تا برای عبور از کنار شهر بدون ورود به آن مورد استفاده قرار گیرند .

هدف از این برنامه ضمن ایجاد مرکزیت های چندگانه در سطح شهر، این بود تا اسکله قدیمی شهر که پیشتر بوسیله صنایع قرن نوزدهمی اشغال شده بود ، امروز دوباره مورد استفاده قرار گیرد و نیز توسعه هایی شامل نواحی مسکونی و زیرساختهای جدید برای دسترسی به سواحل دریا ایجاد شود. تمامی این پروژه ها با انتخاب بارسلون به عنوان میزبان المپیک ۱۹۹۲ پیش برده شد.

یکی از برجسته ترین پروژه ها باززنده سازی بندرگاه شهری و ساحل آن بود . بارسلون به پیشینه خود در زمینه توسعه تمدن شهری حوزه مدیترانه بسیار مفتخر است. با این حال هرگونه ارتباط با دریا و انبارهای موجود در آن ازطریق راه آهن قدیمی شهر ناممکن بود . همچنین فاضلاب شهر نیز بطور مستقیم وارد دریا میشد. این مشکلات در طول دهه ها ذهن بسیاری را به خود مشغول داشته بود اما به دلایلی همچون زیرساختهای موجود و نیز بحث مالکیت زمین که حل آنها چندان ساده نبود ، بدون راه حل باقی مانده بود.

در پروژه ای که توسط O.Bohigar انجام شد، ریل های راه آهن را به زیر زمین بردند و ایجاد یک تصفیه خانه فاضلاب در کنار رود Besos سواحل دریا را از آلودگی نجات داد . هندسه طرح براساس خیابانهای Eixample در نظر گرفته شد. ساخت دهکده المپیک با همکاری تعداد زیادی از معماران همراه بود و ساختمان های مختلف آن از الگوی «سردا » پیروی می کردند: کاهش میزان توده های عملکردی و ایجاد بخشی مسکونی که تمامی خدمات مسکونی امروزی را دارا بود .

در همین زمان مراکز شهری جدید دیگری ایجاد شدند ، در تمامی آنها دستیابی به الگوی طراحی شهری مشخصی جهت ارتباط با فضای شهری جدید و با فضاهای اطرافش ، به عنوان عنصری مشترک حضور داشت . در بارسلون همچون دیگر پروژه های توسعه شهری در اروپا، با دو ویژگی فردی روبروییم: یکی افزایش کیفیت فضای شهری موجود و دیگری افزودن ارزشهای آن با تأکید بر فضاهای آن .

بعنوان یک فرضیه می توانیم اینطور در نظر بگیریم که این طرحهای شهری تلاش خود را بر روی ایجاد محتوایی کارکردی متمرکز می کنند و در این راستا توجه به چهار نکته را فروگذار نمی کنند :

– زمان نیز یکی از مسائل بسیار مهم است . همانطور که می دانیم پروژه های شهری به زمان نیاز دارند .

– از سویی دیگر « شکل شهر»عنصر مرکزی پروژه های شهری است .

این مجموعه ساختمانی یکی از اولین نمونه های ساختمان سازی مدرن شهری بارسلوناست که در متن بالا به آن اشاره شده بود. بوسیله Cerda طراحی شده بود. او امیدوار بود که بتواند در محله ای بیرون از مرکز شهر،همه طبقات مردم را جا بدهد و بتواند تمام نیازمندی های روزمره ی آنها را از جمله فروشگاه ها، مدرسه ها، بیمارستان ها و… را مرتفع سازد.

نقشه های Cerda برای Eixample یک نمای کامل از آن را بررسی می کردند. هنگام طراحی محله او بسیاری از موارد را در نظر گرفت از جمله: ترافیک، نور خورشید و تهویه هوا. خیابانها درهرتقاطعی عریض بودند و گوشه ها به شکلی طراحی شده بودند که به درشکه ها اجازه می دادند براحتی دور بزنند. اگرچه تمامی طرح های Cerda به طریقی که او امیدوار بود نتیجه ندادند . معمارها طرح شبکه را دنبال کرده بودند، اما بسیاری از ویژگیهای آن را نادیده گرفتند. تقاطع ها به آن شکلی که او در طرح نشان داده بود ساخته نشدند و نواحی باغ ها حذف شدند .

آنچه مهم است معماری مدرن این محله از بارسلون است که نخستین بار Antoni Gaudi پدر جنبش هنر اسپانیایی Nouveav ،روی آن کار کرد.همچنین ساختمان هایی را در محله ی Eixample ملاحظه می کنیم که معماران کم آوازه تر معماری مدرن طراحی کرده اند. این چیزی است که ناحیه را تبدیل می کند به مکانی پرارزش برای بازدید معمارانه (aficionados) که در بارسلونا مشاهده می شود و هر کسی لذت می برد که در این ناحیه گشت بزند .

خیابان passeig de gracia یکی از شاهکارهای Gaudi از نمونه های مهم معماری در این شهر است.یکی از بناهای باشکوه معماری مدرن یعنی Casa Battlo که توسط Gaudi طراحی شده و در لیست میراث فرهنگی یونسکو قرار دارد.همچنین بنای Case mila ساختمانی با دیوارهای موج گونه که انسان را به یاد شانه های عسل و غارهای مسکونی آفریقا می اندازد و بناهای زیبای دیگر بارسلون.

بارسلون در قبال بازسازی شهری رویکرد متفاوتی اتخاذ کرد.

دستگاه اداری سوسیالیستی می خواست این شهر را به مجموعه مناسبی برای بازیهای المپیک (۱۹۹۲) تبدیل کند. به این منظور ابتکارهای محلی کوچک و متعددی زیر نظر اوریول بوهیگاس (شعبه محلی MBM) انجام گرفت که احداث پارکها و میدان ها ،بهسازی قلمرو عمومی و در هم بافتن بخش های تخریب شده و پایان نیافته شبکه برنامه ریزی معروف سردا cerda planning grid از آن جمله بود .

گرچه نتایج بدست آمده در بارسلون به اندازه (IBA ) یا پروژه های عظیم چشم گیر نیست ، اما چشم انداز پایدارتری از انجام اصلاحات شهری را به نمایش می گذارد .

تأثیرات رشد شهری

اگرچه به نظر می رسد تغییرات مورفولوژیکی همه چیز را ترکیب می کند، بطور عمده شامل سه عنصر اساسی هستند :

– مراکز جدید برای تجارت و کسب و کار بین المللی

– ناحیه ای برای خانه سازی برای مهاجرینی که دنبال کار می گردند

– آزادراهها،فرودگاهها و مراکز سیستم های حمل و نقل

مطالعه بارسلونا

در اوایل قرن ۱۹ شهر قرون وسطی بارسلونا یک رشد جمعیت ناگهانی را به خاطر توسعه صنعت نساجی و تجارت بین المللی و منطقه ای تجربه کرد. اگرچه زمین های خالی (در اطراف شهر) بیش از حد نیاز بود، اما به خاطر استراتژی شهر و حفاظت نظامی شهر، توسعه شهر غیر ممکن بود. هنگامی که صنعت ،مردم روستایی زیادتری را به شهر کشاند ، با محدود بودن دیوارهای شهر میزان آلودگی به طرز خطرناکی افزایش پیدا کرد . در ۱۸۵۹، سردا به وسیله دولت مادرید مأمور شد تا طراحی برای توسعه eight-fold شهر جدید بسازد . او یک شبکه از بلوکهای هشت ضلعی که برمبنای سایزهای واحد مسکونی فردی،به خوبی سایز و فرم نواحی شهری و چهارراهها بود ،خلق کرد . گوشه های پخ از هر بلوک ، یک فرصت برای اهمیت فضای عمومی در تقاطع هایی از هر خیابان ایجاد می کرد و بلوک ها فقط بصورت ساختار نمونه ای بین دو جهت بودند ،که اجازه می داد مسیرهای سبزی را ایجاد کنند که از عبور عابرین پیاده به داخل چهارراه جلوگیری کند. او خیابانها را بصورتی طراحی کرد که اجازه بدهند ،ترن ها پر از اجناس و مردم (پر از بار ) بطور مستقیم وارد قلب شهر شوند . بطور نمونه قطار های زیرزمینی ،فرصت های حمل و نقل و خدمات را به نحوی که از ازدحام و انبوهی جلوگیری می کرد ،مهیا می کرد. او اعتقاد داشت که چهارراه های سنتی بارسلونا نیاز دارند که از ورود مدرنیته سود ببرد. یعنی چهارراهها از مدرنیته اثر بگیرند . سردا همچنین خیابانهای عریضی را که مراکز قرون وسطایی را قطع می کردند را احیا نمود، مراکز شهری قرون وسطایی را تقسیم به هشت کرد و خیابانهایش را عریض تر نمود.

در عملیات خانه های ارزان قیمت ۱۹۲۴ توسط Viedma، براساس سیستم تعاونی، تکمیل شد. تعداد آنها ۵۰۰ خانه بود که بیشتر آنها با زیربنایی به مساحت ۹۰ مترمربع ساخته شده بودند.
منابع:
۱٫ترجمه متن از اینترنت
www.a view on a city.com/sitemap
۲٫ترجمه متن ازاینترنت
www.a view on cities.com
۶٫کتاب معماری اسپانیا
۷٫مجله معمار شماره ۳۹