نگاه مدبرانه به مقوله برنامه ریزی

در تاریخ علم و اندیشه ، متفکران زیادی سعی کرده اند با ارائه مدلها ، روشها و تئوریهای مختلف نسبت به هدایت امر توسعه در محیط های حغرافیایی مختلف اقدام کنند و آگاهانه یا نا آگاهانه مورد استفاده کشورها قرار گرفته و اثراتی نیز به جا گذاشته است .
سابقه نیم قرن برنامه ریزی در ایران مطمئنا انباشت دانش برنامه ریزی را در بدنه کارشناسی به دنبال داشته است ولی به دلیل عدم اتکا سیستم برنامه ریزی کشور به تفکر بومی و دانش ملی متاسفانه تاکنون برنامه ریزی موفقی تجربه نشده است .
به نظر می رسد ضروری باشد در حال حاضر قبل از هرگونه برنامه ریزی آسیب شناسی جامعی از سیستم برنامه ریزی و تفکرات و سازمان حاکم بر آن صورت گیرد و با تحلیل نقاط ضعف و قوت به ارائه سیستم برنامه ریزی مبتنی بر شرایط بومی اقدام گردد .
متاسفانه نظام برنامه ریزی ما سلیقه ای و متکی به فرد یا گروه خاص است . در این نظام با توجه به وجود برداشت های متفاوت از فرایند توسعه ، نوع خاصی از برنامه ریزی مد نظر قرار می گیرد که عمدتا جهت نشان دادن کارایی نظام حاکم در مدت زمان کوتاه است . در این نوع نگرش به برنامه ریزی بازدهی بسیار سریع و بردن سیاستها به سمت اقدامات اجرایی کوتاه مدت هدف اصلی برنامه ریزی است .
از طرفی دیگر متاسفانه در بسیاری از موارد برنامه ریزی با چانه زنی و نفوذ در لایه های قدرت قابل انعطاف است . همین عامل هم نقش تاثیر گذار در میزان توسعه مناطق داشته است به عبارت دیگر درجه توسعه یک منطقه رابطه مستقیمی با میزان نفوذ چهره های قدرتمند منطقه در لایه های سیاسی و اقتصادی منطقه دارد .
در کشورهایی مثل آمریکا و برخی کشورهای اروپایی چارچوبهای کلی برنامه ریزی ، تویعه و سیاستهای مرتبط با آن در مقاطع زمانی ۵۰ تا ۱۰۰ ساله طراحی می شود و برنامه ریزی میان مدت و بلندمدت نیز در آن چارچوب تدوین می شود و تغییر نظام دلیلی بر تغییر روش برنامه ریزی نیست .
در حال حاضر نگاه ما به برنامه ریزی نگاه عالمانه ای است ولی دوام این نگاه به دوام تیم مدیریتی حاکم بر این موضوع منوط است . مادامی که فرهنگ توسعه خواهی عمومی – نه متعصبانه محلی – بر مردم و مدیران حاکم نگردد انتظار تعادل منطقه ای در توسعه را نباید داشته باشیم .
توسعه زیر بنای فرهنگی می طلبد توسعه نیازمند زمینه های مساعد سیاسی است توسعه متکی بر اقتصاد پویا و درون زا ست و توسعه نیازمند برنامه ریزی عالمانه ، همه جانبه و مبتنی بر شرایط بومی است
قبل از اینکه به فکر توسعه باشیم به فکر ابزارهای طی مسیر توسعه که برنامه ریزی صحیح است باشیم.