آرمان‌شهر شیعی افق طرح تفصیلی قم

طرح تفصیلی جدید شهر قم در سال‌های اخیر توسط مسئولان مطرح شده و آن را به عنوان طرح سند توسعه شهری قم نام برده‌اند که چشم‌انداز ۱۰ ساله قم را پیش‌بینی کرده است.

اما برای شهروندان قمی این سئوال به وجود آمده که جزئیات این سند جدید توسعه شهری چیست و چه تحولاتی در قم به وجود خواهد آورد و در ۱۰ سال آینده قم چه نوع شهری خواهد شد. ‌در همین راستا برای اطلاع بیشتر گفت‌وگویی با مسیح‌الله معصومی معاون شهرسازی و معماری شهرداری استان قم داشته‌ایم.

سوال: طرح تفصیلی جدید شهر قم چه زمانی مطرح شد؟

هر کلانشهر دارای یک طرح جامع بوده که این طرح جامع نیاز به یک طرح تفصیلی دارد، مبنا و هدف کار این طرح براساس برآوردهایی است که در طرح جامع توسعه شهری پیش‌بینی شده و همانند افق جمعیت ۱۰ سال آینده شهر، برآورد خدمات و نیازهای یک مجموعه شهری با لکه گذاری بر فضاهای شهری قدم‌های اجرایی آن تهیه می‌شود. سه سال طرح تفصیلی مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت ۳۰ مهرماه امسال به تائید اولیه کمیسیون ماده ۵ رسیده و برای اجرایی شدن به مناطق ابلاغ شد.

در طرح تفصیلی به چند حوزه توجه شده است، نخستین بحث شبکه معابر بود که تعریف می‌کند کوچه‌ها و خیابان‌ها با چه عرض و طول و شرایطی در معابر اصلی شهر که نقش ارتباطی و یا خدماتی دارند قرار گیرند، بخش دوم بحث خدمات و کاربری‌هایی است که در مجموعه شهری باید گنجانده می‌شد و در کاربری‌ها تلاش شده کمبودها و خلاهایی که در شهر قم در زمینه فضای سبز، اداری، ‌آموزشی، فرهنگی، ورزشی و تاسیسات شهری وجود داشته در طرح تفصیلی جدید آنها را رفع کنیم و در همین راستا تصویب شد در بعضی از نقاط شهر فضاهایی با عنوان کاربری‌های شناور احداث شود که هنوز نقطه دقیق این فضاها مشخص نشده است. بحث سومی که در این طرح مطرح شد ضوابط اجرایی بود، ضوابطی که در ساخت فضاها اعم از ضوابط پارکینگ‌ها،‌ بالکن‌ها،‌ طبقات ساختمانی، نوع تراکم‌ها و … کاملا مشخص شده است.

این سه حوزه با هم جمع‌بندی شده و طرح تفصیلی را مصوب می‌کند و توسط چند تن از مشاورین طراحی و برنامه‌ریزی شهری و یک مشاور با عنوان مشاور هماهنگ‌کننده مورد بررسی قرار گرفت. به دلیل اینکه هر منطقه‌ای از قم توسط عده‌ای از مشاوران بررسی می‌شود برای هماهنگی بین این مناطق و طرح‌های ارائه شده از مشاور هماهنگ‌کننده استفاده شد تا در نهایت در کمیسیون ماده ۵ مطرح و بعد از تصویب به مناطق ابلاغ شود.

سوال: طرح تفصیلی به تائید نهایی رسیده است؟

طرح تفصیلی بعد از اینکه کمیسیون ماده ۵ مصوب کرد باید توسط شورای عالی معماری و شهرسازی تائید نهایی شود که در حال حاضر کمیسیون ماده ۵ مصوب و به شورای عالی معماری و شهرسازی فرستاده که تایید نهایی آن ۶ ماه تا یک سال طول خواهد کشید. البته بعد از مصوبه کمیسیون ماده ۵ طرح تفصیلی به مناطق ابلاغ و در حال اجراست.

سوال: یعنی این طرح به مرحله اجرا رسیده است؟

بله، ‌از ۳۰ مهرماه طرح تفصیلی جدید اجرا شده است.

سوال: بیشترین تاثیر و کارکرد طرح تفصیلی در کدام قسمت‌ها است؟

بیشترین تاثیر طرح تفصیلی در حوزه خدمات شهری و کمبود سرانه‌های شهری از جمله فضای سبز، ورزشی و آموزشی بوده است و تلاش کرده‌ایم سرانه‌های شهری قم را به سرانه استاندارد شهری ایران برسانیم.

سوال: چه مزایای برجسته‌ای این طرح نسبت به طرح قبلی داشته است؟

طرح قبلی طرحی تصویب شده و غیر قابل انعطاف بود ولی در طرح تفصیلی جدید با ایجاد بعضی از کاربری‌های شناور تلاش شده است اختیارات مدیران شهری براساس شرایط، مقتضیات مکانی و زمانی انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشد. یکی از تفاوت‌های اصلی طرح تفصیلی جدید با قبلی تلاش بر تعدیل کردن تراکم‌ها است،‌ یعنی براساس نیازهای واقعی مردم تراکم‌های سطح شهر را متعادل‌تر کرده‌ایم. علاوه بر این ایجاد و توزیع تعدادی محورها در سطح شهر با عنوان محورهای مجهز است که بر اساس خدمات شهری به جای متمرکز و انباشته شدن در مرکز شهر در سطح شهر توزیع می‌شود و همین موجب برداشته شدن بار ترافیکی زیاد از مرکز شهر خواهد شد. این محورهای مجهز در مناطق هشت‌گانه راه‌اندازی خواهد شد تا پاسخ نیازهای مردم بدون مراجعه به مرکز شهر در محله‌ها و مناطق خود داده شود، ضمنا مرکز شهر در طرح تفصیلی جدید بیشتر به عنوان حوزه زیارتی، ‌فرهنگی و مذهبی دیده شده است یعنی خدماتی از جمله خدمات تجاری و … به صورت متوازن در سطح شهر توزیع خواهد شد.

سوال: بُعد فرهنگی شهر در این طرح گنجانده شده است؟

به لحاظ فرهنگی خوشبختانه شهر قم سرانه خوبی دارد و به همین دلیل تلاش کرده‌ایم شهر قم را به عنوان یک شهر فرهنگی و مذهبی که زائرپذیر است معرفی کنیم و به همین خاطر مرکز شهر به عنوان یک مرکز زیارتی و مذهبی در طرح دیده شده است.

سوال: با اجرای کامل طرح تفصیلی، شهر قم چه جایگاهی در ایران و دنیا خواهد داشت؟

الگو و ایده آل ما مطرح شدن شهر قم به عنوان یک کلانشهر نمونه مذهبی با معماری اسلامی و تکیه بر اعتقادات ملی مذهبی است و ما می‌خواهیم به آرمان شهر شیعی برسیم. اگر طرح تفصیلی که همراهی مردم و ادارات را می‌طلبد به طور کامل اجرا شود می‌توانیم ادعا کنیم در افق طرح تفصیلی که ۱۰ آینده است یک آرمان‌شهر شیعی خواهیم داشت.