شهروند عنصر اصلی جامعه مدرن

وزیر راه وشهرسازی با تاکید بر اینکه دنیای مدرن شهروند را به عنوان عنصر اصلی جامعه به رسمیت شناخته است، بر باز تعریفی از مفاهیم اخلاق، عدالت، آزادی پرداخت و گفت: اگر اصالت را با شهروند بدانیم موتور اصلی جامعه شهروند است و اخلاق محصول اوست.

عباس آخوندی که امروز در همایش مدیریت اخلاق و اخلاق مدیریت سخن می گفت، اظهار داشت: در جامعه به کرات در مورد اخلاق صحبت شده است اما اینکه اخلاق به خصوص در نیای مدرن چیست؟ سوالی بنیادی است که در جامعه و حتی در دانشگاه ها کمتر در مورد آن کمتر صحبت می شود و اجمالی در مورد آن نیست.
وزیر راه و شهرسازی در تعریف اخلاق یادآور شد: اخلاق مجموعه ای از اصول و ارزشها است که در جامعه می تواند تعادل و سازگاری رفتاری ایجاد کند.
وی افزود: اخلاق را برخی در جنبه های فردی و شخصی می دانند و آن را معادل «با ادب» می پندارند و کسی که مراعات ادب می کند یعنی از الفاظ رکیک استفاده نمی کند و جلوی دیگران بلند می شود را اخلاق می گویند و در برخی مواقع دیگر از خود گذشتگی و بخشش را درحوزه اخلاق قرار می دهیم.
آخوندی ادامه داد: اگر با عینک دنیای مدرن نگاه کنیم اینها جزو اخلاق طبقه بندی نمی شود و در زیر مجموعه دو واژه جدا قرار می گیرد. همچنین با ورود به دنیای مدرن مفهوم اخلاق را باز تعریف نکرده ایم زیرا در این دنیا مفهومی بنیان برافکن به نام شهروند به وجود آمده که آثارش در تمام رفتار روزمره و زندگی اجتماعی، اقتصادی و جنبه های دیگر زندگی وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه ظاهر پدیده «شهروند» ساده است اما بنیادش بسیاری از رفتارهای قدیمی، عادتها و باورها را دچار تغییر می کند بیان کرد: خیلی ساده از کنار اخلاق عبور می کنیم و هنوز اخلاق را وارد سپهر عمومی نکرده ایم.
وزیر راه و شهرسازی اظهار داشت: در سپهر عمومی در دنیای مدرن چند مفهوم است که بسیار مهم هستند و در ایران عمدتا در حوزه سیاست به کار برده شده است و در زندگی حرفه ای به کار نبرده ایم. این مفاهیم شامل آزادی،‌عدالت و استقلال است که از شدت تکرار آنها حالت تهوع به انسان دست می دهد اما می خواهیم از این مفاهیم در زندگی حرفه ای صحبت کنم.
وی با تاکید بر اینکه متاسفانه با کمال افتخار مرتکب اعمال کاملا غیر اخلاقی می شویم به ذکر جزئیات بازسازی واحدهای مسکونی در زلزله رودبار و منجیل درسال ۱۳۶۹ پرداخت و گفت: ۲۲۰ هزار واحد مسکونی در زلزله با شدتهای مختلف آسیب دیدند و گروه ها و نهادهای مختلف که می خواستند مشارکت کنند و نیت خیر داشتند بحثشان این بود که ساختمانهایی پیش ساخته حتی به صورت رایگان که بهتر از خانه های قبلی آنها باشد برای زلزله زدگان بسازیم.
آخوندی با طرح این سوال از حاضران، که آیا ساخت خانه منافاتی با مفاهیم مورد بحث دارد؟ آنها را در بحث خود مشارکت داد و در جمع بندی خود نسبت به این موضوع گفت: اصلی ترین بحث در موضوع بازسازی و ساخت خانه های پیش ساخته به آزادی بر می گردد و اینکه ما اولویت های مهندسی را به آزادی افراد در حوزه شهروندی ترجیح می دهیم.
وی تاکید کرد: پذیرش آزادی بحثی پیچیده است که در حوزه مهندسی به شکل ظریفی افراد را محدود می کنیم و افراد به سمتی گرایش می دهیم که حق انتخاب آنها به صفر برسد یا خیلی محدود شود.
آخوندی با اشاره به مفهوم استقلال و رابطه آن با آزادی تصریح کرد: آیا می توانیم استقلال را به ازای به دست آوردن آزادی از دست دهیم و یا بالعکس که سوال مهمی است. در کارهای مهندسی موضوعی را فدای موضوع دیگر می کنیم و حفظ جان را بر حفظ مال ترجیح می دهیم و یکی از کارهایی که ما می کنیم و ظاهرا خیلی اخلاقی است ترجیحات خودمان را به نام جامعه توجیه می کنیم و اسمش را ارتقای مهندسی و دانش و توسعه می گذاریم.
وی بیان داشت: در مقررات ملی از اصطلاح «حداقل الزامات» سخن گفته می شود چرا از «حداکثر الزامات» استفاده نشده است زیرا باید نقطه ای که آزادی و استقلال فردی و ناظر بر مواردی باشد که رفتار ما به حقوق دیگران لطمه نزند.
آخوندی گفت: در حوزه «عدالت » بحث پیچیده ای وجود دارد مخصوصا وقتی با اخلاق مواجه می شود و در تعارض با آن قرار می گیرد که تضادی کلاسیک است. مثلا خسارت تصادف با وسایل گذاشته در خیابان که مربوط به کارگاه ساختمانی است به عهده چه کسی است ؟ حال اگر بیمه بدنه خسارت ماشین و هزینه درمان کارگر ساختمانی را بدهد شما را تقبیح نمی کنند و حتی تشویق می کنند، در حالی که هزینه کس دیگری را که مقصر حادثه بوده را بیمه گذاران پرداخت می کنند.
وزیر راه و شهرسازی ابراز داشت: در این مثال شما با مجموعه ای از مفاهیم اخلاق ، عدالت و حقوق مواجه می شوید و عدالت این است که اگر شما مقصر نیستید به هیچ وجه نباید خود را مقصر جلوه دهید.
وی تاکید کرد: ما نیاز داریم که یکبار دیگر در مورد اخلاق حرفه ای صحبت کنیم و سپهر عمومی اخلاق را باید از سپهر خصوصی تفکیک کنیم و به نام یکی وارد حوزه دیگری شدن کاملا غیر اخلاقی است و ما در حوزه ا خلاق دچار تناقض شده ایم.
وزیر راه و شهرسازی توضیح داد: باید رابطه اخلاق با دولت را نیز بررسی کنیم و اگر مفهوم مدیریت اخلاق را به اینکه مدیر اخلاق دولت است تقلیل دهیم به این نتیجه می رسیم که دولت مجری اخلاق است. در حالی که تنها کارش گسترش روابط عادلانه است و دولت نباید زمینه رفتارهای متناقض را ایجاد کند.
وی تصریح کرد: حال اگر بتوانیم اخلاق را به مفهوم پاسداری از ارزشهای بنیادی و به کارگیری آنها در زندگی حرفه ای و آزادی شامل خودمان، کارمندان و مشتریان و به کارگیری بحث عدالت و اخلاق در چارچوب عملی در نظر گر فته شود در نهایت به امید اجتماعی منجر خواهد شد.
آخوندی بیان کرد: نقطه تعادل در مفاهیم امید اجتماعی است که محصول رعایت اخلاق است و بزرگترین دستارود اخلاق راه انداختن موتور توسعه اجتماعی است که بیش از هر چیزی به آن نیاز داریم.
وی تاکید کرد: امید تخیل و توهم نیست و امید باید در چارچوب اطمینان بخشی از یکسری از ارزشهای بنیادین باشد و امید اجتماعی محصول رعایت آزادی ، استقلال و عدالت در زندگی اجتماعی است.