رشد بی‌رویه خانه‌باغ‌ها در همدان

در محدوده شهری همدان ساخت خانه‌باغ‌ها رشد قارچ‌گونه‌‌ای پیدا کرده، به طوری که زمین‌های زراعی و باغات به قطعات بسیار کوچک تفکیک شده و در آنها نسبت به احداث ساختمان اقدام می‌شود که این مسئله در درازمدت بحران‌ساز می‌شود.

بر اساس قوانین و مقررات موجود اراضی زراعی و باغات نباید به کاربری‌های صنعتی تفریحی و یا سایر کاربری‌های فاقد کاربرد زراعی و باغی اختصاص داده شود. از سوی دیگر تعریف باغ یا اراضی زراعی طبق قانون باید بر اساس محدوده و مساحت مشخصی باشد که طبق آن نباید در محدوده باغات زراعی و باغی خانه‌باغ‌های بزرگ ساخته شود یا تغییر کاربری صورت گیرد.

با این وجود شاهد هستیم که در محدوده شهری همدان خانه‌باغ‌ها رشد قارچ‌گونه‌ داشته و زمین‌های زراعی و باغات به قطعات بسیار کوچک هزار متر، ۵۰۰ متر و حتی ۳۰۰ و ۲۰۰ متری تفکیک شده و در آنها ساختمان نیز احداث شده است.

این موضوع روندی است که مغایر قانون بوده، بر همین مبنا با عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سازمان جهاد کشاورزی همدان به گفت‌وگو نشستیم. قاسم اسدیان در این زمینه ضمن تایید بحث فوق با بیان اینکه قطعات باغات نباید از یک حد مشخصی کمتر یا کوچکتر باشد و این باغات نباید دیوار و یا دارای ساختمان باشند، اظهار داشت: در این اراضی نباید تأسیسات ساختمانی و یا تفریحی ساخته شود، چون به مرور این شیوه باب شده و بعد از مدتی هیچ باغی نخواهیم داشت.

وی با اشاره به پیگیری مرکز تحقیقات کشاورزی در زمینه حفظ کاربری زراعی و باغی زمین‌های موجود، گفت: هدف بر این است که اراضی خرد نشوند و کاربری آنها از کاربرد زراعی و باغی خارج نشود، از سوی دیگر بحث تولید محصولات نیز مستمر باشد، چرا که این اراضی عموماً در مکان‌هایی است که زمین توانایی تولید محصول را دارد.

تغییرات کاربری اراضی در همدان روند خوبی نیست

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سازمان جهاد کشاورزی همدان با تاکید بر اینکه برای کاربری‌هایی چون صنعت و یا تفرجگاه‌ها می‌توان مکان‌های دیگری را در نظر گرفت، گفت: اراضی زراعی و باغی در حاشیه شهرها قرار دارند و در حال حاضر در سطوح مختلف هکتاری تغییرات کاربری اراضی را شاهد هستیم که روند خوبی نیست.

وی اضافه کرد: اگر به اراضی زراعی اطراف شهر همدان نگریسته شود، بحث تغییر کاربری‌ها و چندپارچه کردن زمین‌های زراعی کاملاً مشهود است که این تغییر کاربری‌ها شدید بوده و درست نیست. اسدیان ابراز داشت: در حال حاضر سودجویان و دلالانی که زمین‌های زراعی را خریداری کرده و به قطعات کوچکتر تقسیم کرده‌اند، این قطعات خرد شده را به چندین خریدار می‌فروشند که این کار بدون مجوز قانونی صورت می‌گیرد و این کار عملاً غیرمجاز است.

وی ادامه داد: این دلالان از خلأهای قانونی، ندیده شدن و یا قسمت‌هایی که از دید مسئولان، کارمندان و کارشناسان ذیربط پنهان است سوءاستفاده کرده و شروع به ساخت و سازهایی می‌کنند که بعداً به معضل تبدیل می‌شود.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سازمان جهاد کشاورزی همدان با بیان اینکه در حال حاضر بیشترین مشکل ما بحث خانه‌باغ‌ها یا خرد شدن برخی اراضی است که توجیه قانونی ندارند، گفت: در همدان اراضی وسیعی را داریم که به زراعت مشغول است، اما پس از فوت صاحب زمین اراضی وی بین وراث تقسیم می‌شود و مشکل‌ساز می‌شود در حالی که ما به دنبال یکپارچه کردن اراضی هستیم.

خانه‌باغ‌ها و سالن‌باغ‌ها بیشترین ضربه را به اراضی باغی و زراعی می‌زنند

وی با بیان اینکه خانه‌باغ‌ها و سالن‌باغ‌هایی که برای مراسم‌های مختلف اجاره داده می‌شود را طی ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر شاهد هستیم و قبلاً چنین چیزی نبود، عنوان کرد: این خانه‌باغ‌ها با تغییر کاربری‌هایی چون ایجاد استخر و مکان‌های تفریحی بیشترین ضربه را به اراضی باغی و زراعی می‌زنند.

در همین راستا با مدیر امور اراضی استان همدان نیز به گفت‌وگو نشستیم.

رحیم برقی در این زمینه ضمن تایید معضل خرد شدن قطعات اراضی باغی و زراعی در همدان به فارس گفت: قبل از سال ۷۴ قانونی برای جلوگیری از تغییر کاربری زمین‌های زراعی و باغ‌ها وجود نداشت و در این زمینه تنها تبصره ۲ ماده ۱۹ قانون اصلاحات ارضی بود. وی گفت: در این تبصره پیش‌بینی شده بود که اگر کسی می‌خواهد زمین را تغییر کاربری بدهد و از حالت زراعی و باغ‌ها خارج کند باید مجوز بگیرد اما در این زمینه که اگر مجوز نگرفت چه اتفاقی می‌افتد؟ قانون ساکت بود.

مدیر امور اراضی استان همدان یادآور شد: سال ۷۴ هیئت وزیران به این نتیجه رسید که اراضی در حال تغییر کاربری است و این روند نیاز به جلوگیری دارد. وی در تشریح این مطلب گفت: در صورت ادامه این روند در چند سال آینده اراضی زراعی و باغات از بین می‌رفت، به ویژه در مکان‌هایی که اراضی داخل محدوده شهری است و اراضی ارزش افزوده پیدا کرده، این مشکل بیشتر مشاهده می‌شد.

برقی با بیان اینکه در سال ۷۴ قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغات تصویب شد، افزود: به استناد تبصره یک ماده یک این قانون، هر کس بخواهد فعالیتی بر زمین زراعی و باغات انجام دهد که منجر به تغییر کاربری آن شود باید مجوز بگیرد در غیر این صورت به مراجع قضایی معرفی می‌شود. به گفته وی معرفی‌شدگان به مراجع قضایی، یک تا سه برابر ارزش زمین به قیمت روز جریمه خواهند شد که این قانون تا سال ۸۵ به اجرا درآمد.

مدیر امور اراضی استان همدان بیان کرد: در فاصله زمانی ۷۴ تا ۸۵ نیز عده‌ای سودجو نه تنها زمین‌های زراعی و باغات را تغییر کاربری می‌دادند که مجوز هم نمی‌گرفتند. وی در ادامه سخنانش گفت: این افراد با این تصور که تنها جریمه پرداخت می‌کنند، دنبال اخذ مجوز نبودند.

برقی با بیان اینکه در سال ۸۵ این قانون اصلاح شد، ادامه داد: بر این مبنا مقرر شد هر کس زمین زراعی و باغی را بدون مجوز تغییر کاربری دهد علاوه بر جریمه سابق یک تا سه برابر ارزش ریالی زمین به قلع و قمع نیز محکوم شود. وی ادامه داد: همچنین باید بناهای احداثی را تخریب کرده و زمین را به حالت اولیه بازگرداند که در صورت تکرار این جرم متخلف زندانی تا ۶ ماه نیز دارد.

تغییر کاربری در سطح وسیع را در همدان نداریم

مدیر امور اراضی استان همدان با بیان اینکه در حال حاضر تغییر کاربری در سطح وسیع را در استان نداریم، اظهار داشت: سرمایه‌گذار یا کارخانه‌دار بدون مجوز اقدام به احداث ساختمان در زمین مورد نظر را نمی‌کند. وی ابراز داشت: مشکل اساسی و عمده‌ای که در حال حاضر گریبانگیر استان همدان و کل کشور شده تغییر کاربری‌های ریزدانه در اطراف شهرهاست، چرا که زمین‌های حریم اطراف شهر ارزش افزوده پیدا کرده‌اند. برقی ادامه داد: تغییر کاربری اراضی در اطراف شهر دوگانه است یا به محل سکونت و یا تفریح‌گاه تبدیل شده که همگی بدون اخذ مجوز صورت گرفته است.

تفکیک اراضی زراعی و باغی به قطعات کوچکتر کاملاً غیرقانونی است

وی بیان داشت: عده‌ای افراد سودجو در همدان با خریداری باغ‌های بزرگ و تبدیل آنها به قطعات هزار متر، ۲ هزار متر و کمتر، ایجاد مشکل کرده‌اند. مدیر امور اراضی استان همدان با بیان اینکه این تفکیک‌ها کاملاً غیرقانونی است، ادام داد: این کار از مجاری قانونی صورت نمی‌گیرد چرا که تفکیک اراضی حد نصاب دارد.

وی با بیان اینکه هر تفکیکی که زیر حد نصاب مقرر در قانون باشد، غیر مجاز است، عنوان کرد: در استان همدان باغ آبی پنج هکتار، باغ دیم ۱۰ هکتار و اراضی زراعی آبی ۷٫۵ هکتار و دیمی نیز ۲۰ هکتار تعریف شده که قطعات زیر این ارقام حق تفکیک ندارند. برقی بیان داشت: در حال حاضر در استان، افراد سودجو با خریداری اراضی یکپارچه، تبدیل به قطعات کوچکتر آن را به قیمت‌های بسیار بالایی به فروش می‌رسانند و افراد بی‌اطلاع از قانون نیز این قطعات را خریداری کرده و گرفتار می‌شوند.

باغات همدان در قطعات کوچک تبدیل به سکونتگاه‌های غیررسمی شده‌اند

وی اظهار داشت: بیشترین تغییر کاربری استان در سطح باغات است که دلالان و سودجویان باغات را به هر هزار متر، ۵۰۰ متر و حتی ۲۰۰ متر تفکیک و با ایجاد ساختمان‌های بزرگ به سکونتگاه‌های غیر رسمی تبدیل می‌کنند. مدیر امور اراضی استان همدان ابراز داشت: باغات سیاه گونج به صورت خودجوش به سکونتگاه‌های غیر رسمی تبدیل شده، به نحوی که به مرور زمان این مکان تبدیل به شهری با سکونتگاه‌های غیررسمی خواهد شد.

وی گفت: با وجودی که همه این سکونتگاه‌های بدون مجوز شناسایی شده و ۵۰ پرونده در مراجع قضایی علیه این افراد داریم اما هر روز این سکونتگاه‌ها مانند قارچ در حال رشد است. برقی با بیان اینکه سازمان جهاد کشاورزی به تنهایی نمی‌تواند جلوی تغییر کاربری اراضی را در استان بگیرد، افزود: وسعت تغییر کاربری‌ اراضی در استان همدان بسیار زیاد و نیروی سازمانی بسیار کم است، پس نمی‌توان این وضعیت را کنترل کرد.

وی ادامه داد: انتظار بر این است که شهرداری‌ها، راه و شهرسازی، بخشداری‌ها و دهداری‌ها به ما کمک کنند و تغییر کاربری‌ها را به ما اطلاع دهند اما متأسفانه خبری از این همکاری نیست. مدیر امور اراضی استان همدان با بیان اینکه «باغ» در قانون تعریف و مساحت دارد و به هر مکان «باغ» گفته نمی‌شود، گفت: ساخت و ساز در مساحت باغات نیز باید بر اساس قانون باشد.

وی گفت: یکی دیگر از مشکلات در استان این است که شرکت‌های خدمات‌رسان در اکثر شهرستان‌ها، با وجود انجام مکاتبات با مدیران و روسای سازمانی آنها، متاسفانه بدون استعلام از جهاد کشاورزی اقدام به ارائه خدمات به اینگونه زمین‌ها می‌کنند که این موارد نیز خلاف قانون است.

برقی با بیان اینکه بیشترین مشکلی که در استان مربوط به اطراف حریم شهر همدان به خاطر ارزش افزوده بالای آن است، گفت: در مرحله بعد در شهر ملایر و تاحدودی در نهاوند درگیری داریم. وی با بیان اینکه مساحت تغییر کاربری‌ها در استان همدان ریزدانه است، اذعان داشت: همه این موارد به سکونت‌گاه‌های غیرمجاز و خانه باغ‌های بدون مجوز تبدیل شده‌اند.

مدیر امور اراضی استان همدان سیاه‌گونج، ابرو و سنگستان را نقاط بحرانی شهر همدان از نظر تغییر کاربری اراضی عنوان کرد و افزود: این مکان‌ها با برخورداری از نقاط خوش آب و هوای همدان و برخوردار از باغات مرغوب، متاسفانه در حال تفکیک آنها هستند.

ادامه روند تغییر کاربری اراضی در همدان یک بحران است

برقی متذکر شد: در صورت ادامه روند کنونی در استان، طی چند سال آینده باغی نخواهیم داشت و با پدیده سکونتگاه‌ها و خانه‌باغ‌های بدون مجوز روبرو خواهیم شد. وی با اشاره به ساخت‌ و سازها و دیوارکشی‌هایی که طی چند سال اخیر دور باغات بلوار ارم همدان رخ داده، گفت: در این بلوار چیزی جز دیوار مشاهده نمی‌شود و ما درصدد هستیم این فاجعه برای نقاط دیگر همدان رخ ندهد.

در پایان با توجه به معضل روبه رشد ایجاد خانه‌باغ‌های بدون مجوز و عامل تخریب اراضی باغی و زراعی در هر نقطه خوش‌اقلیم، نباید از نظر دور داشت که زمین‌های زراعی و باغات باید برای نسل‌های آینده نیز حفظ شود. با روند تفکیکی که در حال حاضر در این زمینه شاهد آن هستیم عملاً باغ و یا زمین زراعی برای فرزندان و نسل‌های آینده این مرز و بوم باقی نخواهد ماند.