بنیامین وارد ریچاردسون-سیر اندیشه های شهرسازی

بنیامین وارد ریچاردسون       Sir Benjamin Ward Richardson 

آقای بنیامین وراد ریچاردسون (متولد اکتبر ۱۸۲۸- فوت ۲۱ نوامبر ۱۸۹۶) یک پزشک انگلیسی برجسته ، متخصص بیهوشی، فیزیولوژیست، کارشناس امور بهداشتی و نویسنده ای قوی در تاریخ علم طب بوده و به ازاء پژوهش های فراوان خود، تقدیرها و جوایز فراوانی را دریافت کرده است. او یکی از قدرتمندترین نویسنده های نسل خود بوده است که علاوه بر کارهای انجام شده در زمینه علمی خود در زمینه های زیست شناسی، نمایشنامه، ادبیات، شعر و ترانه نیز آثار نوشته شده ای دارد. او یک سری کامل از تحقیقات بنیادین و آغازین را در زمینه های علمی، هنری، ادبیات و علم طب به رشته تحریردر آورده است.

او در سال ۱۸۶۸ به عنوان رئیس جامعه پزشکی در لندن و در چندین مناسبت به عنوان رئیس بخش سلامتی اتحادیه جامعه .علوم اجتماعی انتخاب شد

آقای ریچاردسون درسال ۱۸۷۵  سخنرانی ای در مورد شهری با نام “هیژیا” یا “شهر سلامتی” ایراد کرد. این مطلب در ابتدا گفتاری بود برای گردهمایی موسسه علوم اجتماعی و گزارشی در مورد آمار مرگ و میر در شهرها، اما او ترجیح داد در مورد ابزاری برای مبارزه با وضع بهداشتی اسف انگیز شهرهای بزرگ بحث کند. “هیژیا” توصیف شهری است که در آن علم بهداشت در سطحی پیشرفته و درست اجرا شده باشد. نا کجا آباد او از نا کجا آباد توماس مور الهام گرفته است. هیژیا بلافاصله انتشاری جهانی یافت.

آمار مرگ و میر:

در سال ۱۷۸۰ در انگلیس آمار مرگ و میر به ازاء هر چهار نفر یک نفر بوده است. در فرانسه از بین هر ۱۰۰ کودک تازه متولد شده ۵۰% آنها در دو سال اول میمردند. و فقط ۱۵% از مردم بالا ۶۰ سال عمر میکردند. آقای ریچاردسون با طراحی شهر هیژیا به دنبال رسیدن به عدد پنج مرگ به ازاء هر هزار نفر بوده است و به گفته خود ایشان چنین شهری در آن زمان وجود نداشته ولی تحت نظارت و هدایت دانش پژشکی روز می توان به این استانداردها نزدیک شد.

در جامعه صنعتی افزایش جمعیت شهری به دلیل مهاجرت های گسترده از روستا به شهر، افزایش تراکم و انبوهی را به دنبال داشته، از طرفی تغییرات گسترده در ساختار شهر دوره صنعتی، باعث بروز مشکلات و مسائل فراوان در شهر های صنعتی شده بود.

بنابراین برای پاسخ دهی به مسائل و بهبود وضع موجود شهرهای دوران صنعتی، متفکرین مختلف با عقاید،  تجارب و زمینه های علمی مختلف هریک نظرات و الگوهایی را در مورد شهر پیشنهادی خود دارند.

                             بنیامین وارد ریچاردسون                 ترقی گرا                      پیش شهرسازی

ویژگی های الگوی ترقی گرا :

• یک  درک مشترک از انسان، فردی که از لحاظ فیزیولوژی کاملاً شناخته شده، فارغ از زمان و مکان در همه جای دنیا یکجور است و نیازهای مشخصی دارد(نیازهای مادی).
• طبقه بندی عملکردهای شهری بر مبنای عملکردهای انسانی.
• علم و فن تنها اموری که به این انسان کمک می کنند.
• این شهر پر از فضاهای سبز و باز است تا نور فراوان و گذرهوا داشته باشد (امور بهداشتی).
• عاری از هرگونه قیود طبیعی، هندسه ساده اقلیدسی.
• قاطعیت در همه امور حتی در جزئیات ساختمانها و …
• نمونه سازی از هر چیز و تولید آن در مقیاس گسترده
• شهر پراکنده در دل طبیعت
• گسترش شهر در بینهایت
• رو به آینده و مقهور عقیده ترقی

   هیژیا                                                                          , THE CITY OF HEALTH HYGEIA                                         

 برای توصیف هیژیا ، انتخاب یک شهر کوچک یا یک روستا بهتر بوده است، ولی به علت مسئله دار بودن و بالا بودن آمار مرگ و میر در شهرهای بزرگ، در صورت تغییر در ساختار شهرها  این طرح را می توان در آنجا هم پیاده کرد.

شهر هیژیا بنیان جدیدی دارد ولی شهرهای بزرگ می توانند در مقیاس بزرگ از الگوی آن استفاده کنند.

جمعیت شهر می تواند بالغ بر ۱۰۰،۰۰۰ نفر باشد که در ۲۰۰۰۰ خانه زندگی می کنند، خانه هایی که بر حدود ۱۶۰۰ هکتار زمین بنا شده است تا تراکم متوسط ۶۰ نفر در هکتار را سبب شود. از آجا که این تراکم در حد نهایت (سقف جمعیت) خود دیده نشده، هنوز ارقام را می توان افزایش داد.

۱- بهداشت و قواره بندی زمین:

به دلیل گونه خانه های انتخاب شده که امکان توزیع همگن جمعیت را میسر می سازد، بهداشت مردم علیه خطرات تراکم زیاد تضمین می شود . مجاز نبودن ساختن خانه های بلند و سایه انداز(گذر از ارتفاع ۶۰ پا یا ۱۸ متر یا ۴ طبقه)

مجاز نبودن ساختن خانه هایی با تنها یک در ورودی

استقرار دو خیابان عریض اصلی یا بولوار شرقی-غربی و در زیر هر یک ازآنها مسیر راه آهن جهت پاسخ دهی به عبور و مرور های سنگین. حرکت تراموا در هیچ جا مجاز نیست بلکه راه آهن زیر زمینی به طور کاملاً کارا برای همه اهداف موجود می باشد. خیابانهای شمالی-جنوبی عمود بر خیابانهای اصلی و موازی با یکدیگر و به علت ارتفاع کم ساختمانها کاملاً نورگیر و باد گیر.

تمامی خیابانهای شهر با یک نوع ماده کف سازی شده اند (آسفالت به دلیل کیفیت بالا،دوام طولانی تر، تمیزی بیشتر و کم صداتر بودن). خیابانها از وسط به سمت کناره ها شیب ملایمی دارند. در دو سوی خیابان مسیرهای پیاده قرار دارند و در کنار آنها بوته های گل و گیاهان همیشه سبز جانمایی می شوند. برای سنگفرش کردن مسیرهای پیاده از مواد روشن استفاده می شود.

برای تمیز کردن خیابانها هیچ مشکلی وجود ندارد (مثل مشکلاتی که در پاریس وجود داشت!). کثافت و آلودگی خیابانها هر روز شسته شده وبا باز شدن دریچه های جانبی خیابان به مسیرهای زیر زمینی هدایت می شود و با سیستم فاضلاب به خارج از شهر هدایت می شود.

 فضای میانی بین نماهای پشتی خانه ها را باغ ها تشکیل می دهد. ساختمانهای عمومی و خصوصی شهر با باغ ها محصور شده که علاوه بر زیبایی در تمیزی شهر نیز نقش دارند.

۲- خانه نمونه:

آجرها لعاب داده شده و کاملاً عایق در برابر آب هستند. در ساخت خانه تا جای ممکن از ملات ها و مواد خشک استفاده می شود.

آجر ها سوراخ دار بوده و در انتهای هر یک از آنها روزنه ای وجود دارد که با ملات پرنمی شود. با کنار هم قرار گرفتن این آجر ها روزنه ها در ارتباط با هم قرار می گیرند(طرح لانه زنبوری). این باعث می شود همیشه دیوارها بخش بزرگی از هوا را در خود نگاه دارند که در صورت تمایل می توان با باز کردن دیوارهای خارجی هوا را عوض کرد و در صورت نیاز توسط بخاری های خانه آن را گرم کرد. آجرهای دیوارهای درونی با رنگهای گونگون لعاب داده می شوند.

گرمایش خانه: هر اتاق بخاری خود را دارد. در پشت بخاری مرکزی خانه یک مخزن آهنی وجود دارد که دارای دو دریچه هوا به بیرون و درون ساختمان می باشد. با گرم شدن مخزن آهنی، هوای بیرون وارد آن شده و پش از گرم شدن توسط لوله های آهنی در داخل خانه پخش می شود.

کف فضای مسکونی از چوب بوده و بروی آن فرشی اندخته نمی شود.

در خانه های کوچک اتاق خوابها و حال در طبقه همکف قرار دارند ولی در خانهای بزرگتر اتاق خواب ها به طبقه بالا منتقل می شوند.

خانه ها بر روی راههای زیر زمینی ساخته می شوند بدین ترتیب امکانات فراوانی جهت هدایت آب و گاز داخل خانه و تخلیه فاضلاب وجود دارد. لوله ها از راههای زیر زمینی به هر خانه متصل اند، بنابراین کنترل خرابی ها بسیار ساده است.

مجرای فاضلاب هرروز با فشار آب شسته میشوند و به وسیله موتورهای قوی و هوای پمپ شده پر فشار تهوبه می شوند.

۲-۱-بام- مهتابی:

دگرگونی بسیار در خانه ها در دودکشها، بامها، آشپزخانه ها و تبعات آن:

دودکش ها به دودکش مرکزی متصل شده و دود پس از بیرنگ و تصفیه شدن به هوا پرتاب می شود.

بام های خانه ها با شیب بسیار ملایم، آسفالت اندود شده(به علت دوام و تسهیلات تعمیرات)، محاط شده با نرده های آهنی رنگی، به وجود آورنده فضای بسیار خوب و گسترده برای خانه ها می باشد که قابلیت آراسته شدن با گلها و درختان را داشته و می تواند وسایل بازی کودکان را در خود جای دهد.

۲-۲-آشپزخانه-مکان آماده سازی: 

در این شهر هیچ سرداب، آشپزخانه و یا اتاقی در زیر زمین وجود ندارد. فضاهای زندگی هر خانه باید در سطح هم تراز خیابان واقع شود. آشپزخانه ها همه در زیر بام-مهتابی ها و در طبقه بالا، مطابق با دیدگاههای بهداشتی و اقتصادی جای دارند. بنابراین آشپزخانه ها نورگیر هستند.

آب گرم آشپزخانه به راحتی در سطوح پایینی توزیع می شود.

فضاهای جنبی آشپزخانه (ظرف شویی و رختشویی) در کنار آن قرار دارند.

دودکش و مجرای دفع زباله در دیوار فضای جنبی آشپزخانه قرار داشته و هر یک از طریق بام با فضای باز در ارتباط اند.

برای آسان کردن ارتباط آشپزخانه و راهروی ورودی همچنین بردن مواد اولیه به آشپزخنه از یک بالابر در فضای پشتی خانه استفاده می شود. برای خانه های دو طبقه وجود بالابر ضروری یست و یک پلکان خارجی هم می تواند کار آن را انجام دهد.

۳- منطقه بندی: 

هر بلوک تحت مسئولیت یک مدیر و مراقبت مقامات بهداشتی قرار می گیرد.

در شهر یک مأمور بهداشتی با حق انحصاری از سمت شهرداری مشخص می شود که وظیفه نظارت بر خدمات بهداشتی اماکن مختلف را دارد.

برای افرادی که برای خود کار می کنند، هر فرد با پرداخت مبلغ اندکی، فضایی متوسط در اختیار می گیرد و می توانند در آنجا به طور آزاد کار کند ولی مجاز نیست این فضا را به یک فضای مسکونی تبدیل کند.

مخزن آب اصلی شهرکه از آب رودخانه پر می شود بدون هیچ گونه آلودگی می باشد. آب به دقت از فیلترهای تصفیه میگذرد و دو بار در روز تست می شود. آب مخزن توسط لوله های آهنی و نه مسی به شهر منتقل می شود.

کشتارخانه های شهر تماماً عمومی بوده و در فاصله یک چهارم مایل از شهر قرار دارند. اینها ساختمانهای بزرگی هستند که به راحتی از میان برداشته می شوند. حیواناتی که مخصوص کشتارگاه هستند مورد آزمایش قرار می گیرند. آب و غذای حیوانات کشتار گاه همانند آب و غذای انسانهای شهر بوده و تحت نظارت مأمورین بهداشتی می باشد.

دیگر گزینه باقی مانده مدل و روش از بین بردن اجساد مردگان است. به دلایل متعدد دفن کردن اجساد پیشنهاد می شود ولی در صورت اصلاح روش، گروه های خاص میتوانند اجساد را بسوزانند.

۴-رختشوی خانه:

با ایجاد رختشوی خانه های تحت نظارت شهرداری از خطر مبتلا شدن مردم به بیماری های مسری جلوگیری می شود. رختشوی خانه های خصوصی که تحت نظارت بازرسی بهداشتی نمی باشند غیر قانونی محسوب می شوند. رختشوی خانه ها در یک مکان مناسب از لحاظ دسترسی و یک مقدار خارج از شهر قرار دارند. در این رختشوی خانه ها لباسهای افراد مختلف در مکانهای مختلف شسته شده و پس ازعبور از اتاق های مخصوص ضد عفونی می شوند.

۵- بیمارستان:

حدود بیست نقطه با فواصل متساوی در سطح شهر به بیمارستانها، فضاهایی محاط شده در درون محوطه های خاص، اختصاص داده شده است.

هر بیمارستان برای سرویس دهی به ۵۰۰۰ نفراست.

مثل بقیه ساختمانها روی راههای زیر زمینی احداث می شود.

دارای یک در اصلی و بزرگ جهت ورود مستقیم آمبولانس و تاکسی و …

خانه های افراد شاغل در بیمارستان در اطراف در اصلی آن قرار دارند.

بیمارستانها کوچک و قابل جابه جایی می باشند و در احداث آن از هیچ هزینه ای کوتاهی نشده است.

درون بیمارستان راهرم هایی با ۱۲ پا عرض و ۲۰ پا ارتفاع وجود دارند. سقف آنها شیشه ای بوده و در ساخت دیوار ها از همان آجر های لعاب داده شده استفاده می شود.

بیمارستان به شش بخش اصلی تقسیم شده و در هر بخش اصلی امکانات و تسهیلات جدا وجود دارد و بخش های کوچکی که به منظور جلوگیری از انتقال بیماری های عفونی قابل حذف شدن هستند.

داخل بیمارستان با استفاده از موتورهای قوی و بخار بسیار دغ ضد عفونی می شود.

بیمارستان به وسیله سیمهای الکترونیکی با آتش نشانی، کارخانجات، آسیابها، تآترها و مکان های عمومی دیگر در ارتباط است و آمبولانس ها همیشه آماده انتقال مصدومین و مجروحین احتمالی در همه جا.

افراد کمی که اختلالات روانی دارند در تیمارستانهایی که در ظاهر تفاوتی با خانه های دیگر ندارند، تحت نظارت دقیق، نگهداری می شوند.

۶- پرورش تن:

البته، شهر نمونه ما آکنده از حمام ها، استخرها، زمینهای تمرین و نرمش، کتابخانه، مدارس ابتدائی، مدارس هنری، تالار های گردهمایی و مکانهای مختص سرگرمی های پرورشی است. در همه مدارس ابتدایی، تمرینات بدنی بخشی از برنامه اند.

———————————————————————————–

منابع:

۱-    شهرسازی تخیلات و واقعیات، شوای،فرنسوا، دکتر سید م-سن حبیبی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم

۲-    اینترنت، www.fullbooks.com/Hygeia-a-City-of-Health.html  تاریخ : ۲۰۰۷/۲۸/۹

۳-    اینترنت، en.wikipedia.org/wiki/Benjamin_Ward_Richardson www.تاریخ : ۲۰۰۷/۲۸/۹