ساماندهی میدان امیرچخماق یزد

نگینی که دارای ابعاد فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در مرکز شهر یزد است و از این رو حفاظت و بازگرداندن هویت اصلی آن به دغدغه مسئولان شهر تبدیل شده است.
مهدی قاضی‌نسب، مدیر طرح جامع ساماندهی مجموعه امیرچخماق یزد درباره چگونگی اجرای طرح ساماندهی این مجموعه تاریخی توضیح داد: این طرح از دیرباز مورد توجه مردم و مسئوولان استان و کشور بوده و بعد از انقلاب اسلامی نیز طرح‌های متعددی در مقاطع مختلف تاریخی به صورت موضعی برای این مجموعه، طراحی و اجرا شده است که دستگاه‌های زیادی از جمله شهرداری، میراث فرهنگی و بخش‌های خصوصی و نیمه دولتی در اجرای آن تعامل داشته‌اند.

وی ادامه داد: البته اجرای طرح جامع برای ساماندهی این مجموعه تاریخی در مقطعی از سوی میراث فرهنگی یزد کلید خورد ولی پیشرفت کند آن، مسئولان را به این نتیجه رساند که با در نظر گرفتن نقش فعال مدیریت شهری می‌توان طرح را بهتر پیش برد. در همین راستا نیز کارهای مقطعی زیادی از جمله کف‌سازی، تامین‌ روشنایی، ساماندهی بافت پیرامون برای جلوگیری از تخریب بنا، ساماندهی محلات اطراف و بازارهای منتهی به مجموعه از سوی شهرداری یزد و بعضاً با مشرکت میراث فرهنگی اجرا شد.

به گفته قاضی‌نسب، با تاکید مسوولان استان به ویژه شورای اسلامی شهر و کمیسیون عمران شورا در سال ۱۳۹۰، تهیه طرح جامع مجموعه امیرچخماق از سوی شهرداری یزد بیش از پیش ضرورت یافت که براساس دیدگاه‌های کلان از جمله توجه به ابعاد شهرسازی، طراحی شهری، برنامه‌ریزی شهری، ترافیک و مرمت شهری و عنایت خاص به ابعاد معماری تدوین شود و لذا تیمی متشکل از متخصصین مختلف در حوزه معاونت معماری و شهرسازی شهرداری یزد، شرح خدمات جامعی را برای تهیه طرح با استفاده از تجربیات مشابه در کشور و جهان تدوین کردند.
وی اظهار کرد: تهیه طرح نیاز به انتخاب مشاور قوی با نگاه جامع‌نگر به طرح داشت، بنابراین در مهرماه سال ۱۳۹۰، فراخوان سراسری برای انتخاب مشاور به منظور تهیه طرح جامع با هدف احیای مجموعه ارزشمند امیرچخماق در بافت تاریخی یزد در روزنامه‌های سراسری منتشر شد و از جمله ملاک‌های انتخاب مشاور ساماندهی این مجموعه در بعد کلان، برخورداری از تجربه مشابه در طراحی شهری و شهرسازی بود.
قاضی‌نسب اضافه کرد: پس از بررسی فنی و کارشناسی مشاوران و امتیازبندی آنها در نهایت و براساس کیفیت کار و توانمندی، کنسرسیومی متشکل از دو مشاور انتخاب شد و قرارداد مربوطه نیز در زمستان همان سال منعقد شد. طرح جامع امیرچقماق یزد در سه حوزه مطالعاتی، حوزه نفوذ مستقیم و حوزه اجرایی تعریف شده است. در حوزه مطالعاتی کل شهر و مجموعه بافت تاریخی یزد را شامل می‌شود و در حوزه بررسی نیز حدود ۱۰ هکتار از اراضی بافت تاریخی را در بر می‌گیرد. حوزه اجرایی نیز مشتمل بر خیابان‌های منتهی به مجموعه امیرچقماق شامل خیابان امام، سلمان و قیام است و افق ۱۰ ساله‌ای در ابعاد کلان طرح پیش بینی شده است.
این کارشناس ارشد معماری، یکی از نکات شاخص طرح را به‌کارگیری نظارت سه نفر از بهترین معماران و شهرسازان کشور به منظور نظارت جامع و علمی بر اجرای طرح، اعلام و تصریح کرد: در بازه زمانی سال ۱۳۹۰ تا شهریور سال گذشته، ۱۵ جلسه تخصصی با حضور کارشناسان دستگاه‌های ذیربط با محوریت شهرداری یزد برگزار شده است که در آن به بررسی همه‌جانبه طرح پرداخته شده و سرانجام این طرح با دفاع در کمیسیون عمران و سپس ارائه در شورای اسلامی شهر یزد در شهریور سال گذشته به تصویب رسید.
وی با اشاره به اجرای این طرح در قالب ۹۵ طرح تعریف شده که قرار است در بازه زمانی حدوداً ۲۰ سال اجرایی‌شود، تاکید کرد: یکی از ملزومات ساماندهی مجموعه امیرچخماق یزد، ارزیابی و بررسی شناخت ابنیه و تعیین نوع مداخله اعم از بازسازی، به‌سازی، تخریب و نوسازی است. شعاع طرح ساماندهی این مجموعه تاریخی از طرف جنوب، خیابان سلمان فارسی تا بیمارستان گودرز، در ضلع شمال نیز تا مسجد حظیره و در ضلع غربی نیز تا مصلی را در بر می‌گیرد.
قاضی‌نسب افزود: قرار است که یک سری فضاهای جدید شامل مراکز آموزشی، تجاری، فرهنگی و خدمات شهری و مسکونی و گردشگری و نیز ساخت پارکینگ‌های درون محله‌ای در این طرح ایجاد شود.

به گفته وی، با اجرای این طرح، فضای شهری مجموعه امیرچخماق توسعه می‌یابد و دسترسی سواره به صورت رفت و برگشت از خیابان سلمان به چهارراه شهدا به دسترسی پیاده محدود خواهد شد و پیشنهاداتی نیز در زمینه تمرکز و استقرار فضاهای عمومی شهر از جمله شورای شهر در مجموعه تاریخی امیرچقماق ارائه شده است تا میدان به جای میدان ترافیکی با آلودگی‌ به میدان تعاملات اجتماعی تغییر کاربری یابد.

قاضی نسب بیان کرد: با توجه به جامع بودن، طرح به صورت فاز به فاز با تخصیص اعتبارات لازم اجرایی می‌شود به نحوی که فاز نخست در قالب کف‌سازی و بدنه‌سازی میدانچه جلوی تکیه و همچنین بدنه‌سازی خیابان قیام در حال حاضر مراحل اجرایی خود را شروع کرده است. وی تصریح کرد: کف‌سازی و بدنه‌سازی میدانچه جلوی تکیه امیرچخماق با حذف کلیه عناصر موجود با اعتبار پنج میلیارد ریال برای ایجاد یک میدان‎گاه بزرگ برای اجرای مراسم‌های عمومی شهر با مصالح سنگ و مقاوم‌سازی بالا عملیاتی می‌شود.

مدیر طرح جامع امیرچخماق، اعتبار مورد نظر برای اجرای بدنه‌سازی خیابان قیام را پنج میلیارد ریال از منابع مالی شهرداری یزد اعلام کرد.