تهیه نقشه پهنه بندی ژئوتکنیکی پایتخت

رئیس مرکز مطالعات ژئوتکنیک و مقاومت مصالح سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران، ضمن بیان این مطلب افزود: وجود پیشینه مطالعات ژئوتکنیک در نقاطی که پروژه های عمرانی پایتخت طی سال های گذشته در آنها اجرا شده است، این مرکز را بر آن داشت تا با بهره گیری از اطلاعات موجود در شهرداری تهران، نسبت به اجرای مرحله آزمایشی طرح تولید نقشه های پهنه بندی ژئوتکنیک اقدام کند.

مهندس یحیی رضایت با بیان آنکه تا سال ۱۳۹۱ بیش از ۲۶۰۰ گمانه و چاهک برای انجام آزمایش های ژئوتکنیک و مکانیک خاک با هدف مطالعات پیش از اجرای پروژه های عمرانی شهرداری تهران در نقاط مختلف پایتخت حفر شده و اطلاعاتی از شرایط زمین شناسی و ژئوتکنیکی در لایه های زیرسطحی زمین تا عمق ۵۰ متر به دست آمده است، گفت: نقشه پراکندگی این گمانه ها تولید شده و در گام نخست، منطقه ۱۰ که به واسطه اجرای پروژه های عمرانی و ساختمانی گوناگون دارای ۸۸ گمانه و چاه دستی بوده است، به عنوان مطالعه موردی و پایلوت طرح تولید نقشه های پهنه بندی ژئوتکنیکی انتخاب شد.

وی مطالعات موردی صورت گرفته را شامل مواردی همچون ایجاد بانک اطلاعات جامع ژئوتکنیک به منظور تسهیل در امر مدیریت و نظارت بر اکتشافات ژئوتکنیکی و عوارض زیرسطحی شهر تهران و همچنین امکان دسترسی سریع کاربران به بانک اطلاعات دانست و افزود: تولید نقشه‌های پهنه‌ بندی ضخامت خاک دستی، توزیع انواع خاک، ضریب نفوذ استاندارد خاک (SPT)، چگالی خاک و تراز آب های زیرسطحی و… از دستاوردهای این مطالعات می باشد. همچنین برای تعیین نوع کاربری‌ ها، با توجه به ساختار زمین‌شناسی مهندسی منطقه و تعیین میزان و نوع عملیات ژئوتکنیکی مورد نیاز جهت مطالعات دقیق‌تر ساختگاه پروژه ها، این نتایج قابل استفاده می باشند.

رییس مرکز مطالعات ژئوتکنیک و مقاومت مصالح با اشاره به برگزاری جلسات مشترک با مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، گفت: اجرای پروژه تهیه نقشه های پهنه بندی ژئوتکنیکی بدون گردآوری اطلاعات تمام گمانه ها و چاهک های حفر شده در تهران، طی دوره کوتاه مدت ممکن نیست و به همین خاطر از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی درخواست کرده ایم که اطلاعات خود را در اختیار شهرداری نیز قرار دهد.

به گفته وی، تعامل موثر مرکز مطالعات ژئوتکنیک و مقاومت مصالح با مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، تمام مشکلات پیش روی تهیه نقشه های پهنه بندی ژئوتکنیکی را حل نمی کند. تهیه نقشه های مذکور نیازمند نقشه های زمین شناسی بزرگ مقیاس از کل سطح شهر تهران است؛ نقشه هایی که هم اکنون در سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور وجود ندارد چراکه این سازمان تاکنون تنها نقشه های کوچک مقیاس و متوسط مقیاس زمین شناسی تهران را تهیه کرده است.

مهندس رضایت با اشاره به اینکه سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور توانایی تولید نقشه های بزرگ مقیاس زمین شناسی از شهر تهران را دارد و پیش از این برای برخی دیگر از شهرهای کشور این قبیل نقشه ها را تولید کرده است، اظهار داشت: پهنه بندی های ژئوتکنیکی باید به عنون لایه های اطلاعاتی، روی نقشه های زمین شناسی حداقل با مقیاس ۲۵۰۰۰/۱ بارگذاری شود. تهیه چنین نقشه هایی نیازمند همکاری سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور بوده و در این زمینه تاکنون جلساتی با مسوولان این سازمان برگزار شده است.

گفتنی است نقشه های پهنه بندی ژئوتکنیکی با فراهم کردن اطلاعات تفصیلی از مشخصات فیزیکی و مکانیکی بستر زیرسطحی شهر تهران، علاوه بر اینکه نوعی هشدار و پیش آگاهی در خصوص شرایط پهنه های مختلف شهر در هنگام وقوع بحران ارائه خواهد کرد، می تواند دورنمایی از نقاط مستعد پایتخت برای اجرای پروژه های بزرگ ساختمانی نیز ارائه کند. در واقع می توان به مدد بهره مندی از این تقشه ها، شرایط انواع ساخت و سازهای شهری در نقاط مختلف پایتخت را سنجید و با توجه به وضعیت خاک لایه های زیرسطحی، بهترین و مطمئن ترین شکل توسعه شهری را محقق ساخت.