پایان نامه طراحی مرکز محله پایدار (نمونه موردی: منطقه ۵ تهران)

نویسنده:  سیده روناک حسینی
استاد راهنما: دکتر محمد تقی زاده
استاد مشاور: دکتر علیرضا عندلیب
تاریخ شروع: ۱۳۸۹/۱۰/۱۲
دانشگاه: آزاد- علوم تحقیقات
مقطع: کارشناسی ارشد
رشته تحصیلی: معماری

این پایان نامه مورد حمایت مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران قرار گرفته است.

چکیده
منطقه ۵ شهرداری، در شمال غربی شهر تهران واقع گردیده است. پیش از شکل گیری منطقه ۲۲ شهر تهران منطقه ۵ به عنوان غربی ترین حد شهر تهران به حساب می آمده است.این منطقه در میان سایر مناطق شهر تهران منطقه ای به نسبت جوان و نوساز به حساب می آید و مورد هجوم ساخت و سازهای بی رویه در سطح منطقه و حتی بدون توجه به حرایم مختلف از جمله رودخانه ، گسل و …..قرار گرفته است.
جمعیت منتج از آهنگ جذب مهاجر در منطقه ۵ و همچنین اشباع بودن اکثر مناطق شهر تهران از نظر ساخت و ساز ،این منطقه را در دیدی کلی به منطقه ای خوابگاهی تبدیل نموده است که هر چند بر بستر های مختلف و مناسب محیطی استقرار یافته است، به دلیل عدم استفاده از این مزایا بدون تعریف یک هویت پویا و زنده در ساکنان خود احساس عدم تعلق را تقویت می نماید.
سازمان فضایی این منطقه از دو عنصر اصلی بافت مسکونی و شبکه های ارتباطی تشکیل شده که بافت مسکونی در قسمت های وسیعی توسط این شبکه ها به چند پاره تقسیم شده و باعث جدایی ساکنان یک محله از یکدیگر (با توجه به تقسیم بندی موجود محلات) گردیده است. اما جزیی که کمتر به آن پرداخته شده است، تعریف مرکز محله برای محلات سطح منطقه است. در این تحقیق سعی ما بر این است که با بررسی و مطالعه همه جانبه در رابطه با محلات و مراکز محله و در نهایت طراحی یک نمونه مرکز محله در سطح محدوده منطقه ۵ ،الگویی جهت رفع این مشکل ارائه گردد که تا حد امکان مطالعات و طراحی صورت پذیرفته مطابق و در جهت اصول پایداری باشد. البته تا حدی که خود مسأله پایداری سبب ایجاد حس ملال آوری فضا برای ساکنین محله نشود.
تحقیق حاضر(همانگونه که بیان گردید) از نظر ساختاری از دو بخش اصلی تشکیل شده است: بخش نخست که به مطالعه نظری موضوع می پردازد از چهار فصل تشکیل شده است و شامل مباحثی چون مروری بر ادبیات موضوع، بررسی تاریخچه محلات در ایران و تجارب بین المللی در این زمینه ، معرفی و تبیین شاخصه های طراحی پایدار در سطح محلات و کیفیت فضای مطلوب جهت طراحی محلات و مراکز محله می پردازد.بخش دوم نیز که شامل دو فصل است به مطالعات و تجزیه و تحلیل های مربوط به بستر طرح ، ارائه استاندارد های طراحی مرکز محله و در نهایت طراحی یک نمونه مرکز محله در سطح محدوده منطقه۵ می پردازد.

خلاصه پروژه:

منطقه ۵ شهرداری، در شمال غربی شهر تهران واقع گردیده است. پیش از شکل گیری منطقه ۲۲ شهر تهران منطقه ۵ به عنوان غربی ترین حد شهر تهران به حساب می آمده است.این منطقه در میان سایر مناطق شهر تهران منطقه ای به نسبت جوان و نوساز به حساب می آید و مورد هجوم ساخت و سازهای بی رویه در سطح منطقه و حتی بدون توجه به حرایم مختلف از جمله رودخانه ، گسل و …..قرار گرفته است.

جمعیت منتج از آهنگ جذب مهاجر در منطقه ۵ و همچنین اشباع بودن اکثر مناطق شهر تهران از نظر ساخت و ساز ،این منطقه را در دیدی کلی به منطقه ای خوابگاهی تبدیل نموده است که هر چند بر بستر های مختلف و مناسب محیطی استقرار یافته است، به دلیل عدم استفاده از این مزایا بدون تعریف یک هویت پویا و زنده در ساکنان خود احساس عدم تعلق را تقویت می نماید.

سازمان فضایی این منطقه از دو عنصر اصلی بافت مسکونی و شبکه های ارتباطی تشکیل شده که بافت مسکونی در قسمت های وسیعی توسط این شبکه ها به چند پاره تقسیم شده و باعث جدایی ساکنان یک محله از یکدیگر (با توجه به تقسیم بندی موجود محلات) گردیده است. اما جزیی که کمتر به آن پرداخته شده است، تعریف مرکز محله برای محلات سطح منطقه است. در این تحقیق سعی ما بر این است که با بررسی و مطالعه همه جانبه در رابطه با محلات و مراکز محله و در نهایت طراحی یک نمونه مرکز محله در سطح محدوده منطقه ۵ ،الگویی جهت رفع این مشکل ارائه گردد که تا حد امکان مطالعات و طراحی صورت پذیرفته مطابق و در جهت اصول پایداری باشد. البته تا حدی که خود مسأله پایداری سبب ایجاد حس ملال آوری فضا برای ساکنین محله نشود.

تحقیق حاضر(همانگونه که بیان گردید) از نظر ساختاری از دو بخش اصلی تشکیل شده است: بخش نخست که به مطالعه نظری موضوع می پردازد از چهار فصل تشکیل شده است و شامل مباحثی چون مروری بر ادبیات موضوع، بررسی تاریخچه محلات در ایران و تجارب بین المللی در این زمینه ، معرفی و تبیین شاخصه های طراحی پایدار در سطح محلات و کیفیت فضای مطلوب جهت طراحی محلات و مراکز محله می پردازد.بخش دوم نیز که شامل دو فصل است به مطالعات و تجزیه و تحلیل های مربوط به بستر طرح ، ارائه استاندارد های طراحی مرکز محله و در نهایت طراحی یک نمونه مرکز محله در سطح محدوده منطقه۵ می پردازد.

اهداف
هدف از ارائه این موضوع تحقیق ارائه الگویی جهت ارتقای کیفیت کالبدی و هویت بخشی به محلات منطقه ۵ تهران است تا علاوه بر اینکه موجب ایجاد حس تعلق به مکان در ساکنین می شود، با ارتقای کیفیت فضای سکونت در منطقه سبب اقبال افراد غیر ساکن به منطقه جهت سکونت در آنجا شده که این خود باعث افزایش بهای املاک می شود وبا توجه به موقعیت خاص منطقه و وسعت و موقعیت خاص اداری-تجاری و قرار گرفتن در جوار عناصر شهری همچون ورزشگاه آزادی و میدان آزادی در صورتیکه که تدابیر درستی از این دست اندیشیده شود ،زمینه های کسب منابع درآمد پایدار در سطح منطقه فراهم شود. علاوه بر این سعی خواهد شد تا بر نقش عوامل زیر نیز تأکید گردد:

طراحی یک نمونه مرکز محله در محدوده منطقه ۵ تهران با بهره گیری از اصول پایداری با   تمرکز بر مناسب سازی فضاها برای معلولین و سالمندان.

o        رعایت مقیاس انسانی در طراحی

o        طراحی متناسب با شرایط محیطی و اقلیمی

o        بازگردانیدن پویایی و سرزندگی به سطح محلات

o        استفاده از انرژی های تجدید پذیر به جای انرژی های تجدیدناپذیر

o        مناسب سازی فضاها برای معلولین و سالمندان

o        استفاده بهینه از فضاهای سبز و طراحی مناسب و بهینه آنها

o        تأکید بر روابط اجتماعی و فرهنگی و تأمین عرصه مبادلات اجتماعی و فرهنگی.

ارائه پیشنهادات طراحی :

o        ارتباط مستقیم تجاری محله ای با مجتمع های مسکونی

o        جهت گیری رو به قبله مسجد و استقرار در جبهه جنوبی برای دسترسی بیشتر اهالی و در جوار ورودی اصلی برای تقویت احساس خضوع

o        تبعیت از توپوگرافی زمین

o     استقرار مرکز محله در قسمت پایین شیب جهت حفظ محرمیت و در امان ماندن از دید و آلودگی های ناشی از عبور و مرور خودرو های در حال عبور سیمون بولیوار

o     کاشت درخت در جبهه شمالی سایت که مانع دید و نیز سبب دفع آلودگی صوتی و بصری خودرو های در حال عبور شده و دسترسی بیشتر حوزه های مسکونی اطراف سایت می شود.

o     احیای باغ های از بین رفته داخل سایت بوسیله کاشت درختان برگ ریز در جبهه شمالی که امکان نشستن در زیر آنها را برای افراد ایجاد می کند و فرصت دیدن و دیده نشدن را برای ایشان ایجاد می کند.

o        فراهم آمدن امکان صعود افراد به ارتفاعات بالای سایت و ایجاد فرصت دیدن محله و مرکز محله و ایجاد غنای حسی و ایجاد هویت محله ای برای افراد

o        پیش بینی فضاهای باز، نیمه باز همگانی برای تجمع ، گفتگو و اجرای مراسم

o        سازماندهی کاربری های هم سنخ و مکمل در کنار یکدیگر

o        پاسخگویی به نیازهای کاربردی (تعریف دسترسی سواره و پیاده، پیش بینی پارکینگ، تسهیلات برای معلولین)

o        ایجاد کمترین ارتباط بین مرکز درمانی با سایر قسمت های مجموعه

o        تفکیک فضاهای پویا و ساکن و فضاهای نیمه پویا برای

o        عدم تعریف کامل و تمام سایت جهت امکان استقرار فعالیت های فصلی منطبق با نیازهای کوتاه مدت

o     ارتباط مستقیم بین فضاهای آموزشی (مهدکودک و دبستان) با فضای بازی کودکان و همچنین تعریف فضاهایی برای والدین بصورتیکه امکان نظارت و کنترل آنها وجود داشته باشد.

o        استقرار فضاهای خدماتی (بانک و دفتر پست) بصورتیکه برای ساکنین محله در دسترس باشد.

o        مناسب سازی مجموعه برای استفاده معلولین و سالمندان

o        منتهی شدن مسیر رمپ های جبهه غربی به فرهنگسرا و کتابخانه جهت دسترسی اهالی به این فضاها و تأکید بر فرهنگ کتابخوانی

o        در نظر گرفتن چندین ورودی برای تأمین نفوذ پذیری هر چه بیشتر مجموعه

o        امکان ورود افراد از اختلاف سطح های جبهه شمالی سایت به طوری که از دید افراد غریبه در امان باشد.

o         استقرار پارکینگ در جبهه شرقی سایت برای جلوگیری از آلوده و گرم نمودن بادهای غربی و شمالی

o        تلطیف بادهای شمالی بوسیله کاشت درختان در جبهه شمالی سایت و نیز ایجاد صدای مناسب در نتیجه وزیدن باد در میان درختان

دریافت فایل کامل پروژه