تخریب بی‌نشان‌ها در اصفهان

خانه‌ای قاجاری در منطقه‌ی ۳ شهرداری اصفهان، ابتدای خیابان ابن‌ سینا، نزدیک فلکه‌ی شهدا در معرض تخریب قرار گرفته، اما معلوم نیست چه کسی متولی حفظ و مرمت این بنای تاریخی است. یک فعال حوزه‌ی میراث فرهنگی در اصفهان درباره‌ی وضعیت این خانه‌ گفت: به‌دلیل ثبت نبودن این اثر در فهرست آثار ملی، اطلاعات دقیقی از پیشینه‌ی آن نداریم، فقط با توجه به معماری و شاخصه‌های خانه، قاجاری بودن آن مشخص است.

شاهین سپنتا اظهار کرد: چندی پیش سازمان طراحی مهندسی شهرداری اصفهان در نظر داشت که طرحی با هدف مرمت این بنا توسط سازمان نوسازی و به‌سازی تهیه کند، ولی به دلایلی، این طرح تا کنون اجرایی نشده و با گذشت مدتی طولانی از رسیدگی نکردن به این خانه‌ی قاجاری، بخش‌هایی از خانه تخریب شد و حتا براساس شواهد موجود به نظر می‌رسد که بخش‌هایی از این خانه با استفاده از ماشین‌آلات سنگین صاف شده‌، ولی شهرداری منطقه از این موضوع اظهار بی‌اطلاعی کرده است.

وی ادامه داد: با وجود تخریب بخش‌هایی از خانه، کارشناسان شهرداری امیدوارند که بتوان با حصارکشی، بخش‌های تخریب‌شده را از بخش‌های سالم جدا کرد، اتفاقی که متأسفانه توسط متولیان میراث فرهنگی در این شهر معمولا رخ می‌دهد.

او با بیان این‌که این مجموعه‌ی مسکونی تاریخی در کنار یک باغ قدیمی به نام «عنایت» قرار گرفته است، بیان کرد: براساس طرحی که برای این باغ پیش‌بینی شده، قرار بود این خانه حفظ شود؛ ولی به نظر می‌رسد عوامل ناشناخته قصد تخریب این محوطه‌ی تاریخی را دارند تا با افزودن آن به فضای سبز، مساحت باغ «عنایت» را افزایش دهند.

وی گفت: با توجه به وضعیت کنونی این خانه‌ی تاریخی، این پرسش مطرح می‌شود که تغییرات و تخریب‌های انجام‌شده در این محوطه توسط چه کسی و چه زمانی انجام شده است؟ چرا هیچ اقدام مرمتی در این سال‌ها روی آن انجام نشده است؟

او ادامه داد: براساس شواهدی که درباره‌ی این خانه وجود دارد، آن‌گونه که مشخص است قصد دارند با کم کردن وسعت خانه، به وسعت باغ اضافه و آن را احیا کنند، ولی انگیزه‌ی این کار مشخص نیست، چون حفظ این مجموعه‌ی مسکونی تاریخی می‌تواند نقش مهمی در احیای باغ براساس طرح اصلی این محوطه داشته باشد.

سپنتا در ادامه، وضعیت این خانه‌ی تاریخی را نشان‌دهنده‌ی مبهم بودن وضعیت خانه‌های تاریخی در اصفهان دانست و اظهار کرد: خانه‌های ثبتی و غیرثبتی زیادی داریم که به دلایل مختلف در حال تخریب هستند. این خانه‌‎های تاریخی معمولا مالکان شخصی دارند. بنابراین راحت‌تر تخریب می‌شوند چون معمولا سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نمی‌تواند برای حفاظت از آن‌ها، فشار کارسازی به مالکان وارد کند.

او افزود: متأسفانه شهرداری اصفهان با نشان دادن چراغ سبز به مالکان خانه‌های تاریخی، این امکان را که با نام نوسازی و به‌سازی بافت‌های فرسوده، این خانه‌ها تخریب شوند فراهم می‌کند و در این میان، اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان سکوت یا منفعل عمل می‌کند.

وی با تأکید بر این‌که سازمان میراث فرهنگی فقط متولی آثاری که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند، نیست گفت: بسیاری از این آثار به دلایل مختلف ثبت نشده‌اند؛ ولی معتقدم اگر یک کارشناس شهرداری با این‌گونه آثار مواجه می‌شود، خود باید نسبت به صادر نکردن مجوز تخریب و نوسازی احساس مسوولیت کند و در نخستین قدم و پیش از هر تصمیمی، مسوولانه از سازمان میراث فرهنگی استعلام کند.

او ادامه داد: فقط ثبت شدن یک اثر نمی‌تواند باعث نجات آن شود. در سال‌های گذشته، بسیاری از بناهای تاریخی ثبت‌شده تخریب شدند. باید همه‌ی نهادها و مردم نسبت به وضعیت این آثار حساسیت داشته باشند و اگر اثری تاریخی را روبه تخریب می‌بینند، بدانند که با تخریب آن، بخشی از هویت یک ملت نابود می‌شود.

سپنتا اضافه کرد: متأسفانه پیش‌تر نیز شاهد تخریب غیرمجاز خانه‌های تاریخی در این منطقه‌ی شهری در اصفهان که بافت تاریخی ارزشمندی نیز دارد، بوده‌ایم؛ ولی متأسفانه هیچ عکس‌العمل بازدارنده‌ای در این زمینه از سوی متولیان انجام نشده است.