پایان نامه مهاجرت، شهرنشینی و اسکان غیر رسمی در حاشیه جنوبی کلانشهر تهران

نویسنده:  بهمن کارگر
استاد راهنما: دکتر مصطفی مومنی – دکتر صرافی
استاد مشاور: دکتر سید حسین هاشمی
تاریخ شروع: ۱۳۸۹/۱۰/۱۲
دانشگاه: تربیت مدرس
مقطع: دکتری
رشته تحصیلی: جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری

«مهاجرت، شهرنشینی و اسکان غیر رسمی در حاشیه جنوبی کلانشهر تهران»

تشریح وضعیت :

نهادینه نشدن روابط نظام سرمایه‌داری در ایران به دلیل موانع ساختاری، افزایش بهای نفت در دهه ۴۰ و ۵۰ و اصلاحات ارضی ،استقرار صنایع و کارخانجات در محدوده بلافصل شهرها و عمدتاً کلانشهرها و رواج روابط سرمایه‌داری سوداگر و وابسته از یک سو و بی‌نیاز شدن شهرها از مازاد تولید روستاها و قطع ارتباط تاریخی شهرها با روستاها و تقویت نقش و جایگاه شهرها و تخریب بنیان‌های زیستی و معیشتی روستاییان که از اصلاحات ارضی ناشی بود از سوی دیگر، نامعادلاتی را شکل داد که حاصل آن مهاجرت گسترده روستاییان به شهرهایی بود که بنیان‌های تولیدی‌شان به درجه‌ای از کمال نرسیده بود که قدرت جذب انبوه مهاجران را داشته باشدکه در سال‌های دهه پنجاه و شصت با عناوینی چون حاشیه‌نشینی، آلونک‌نشینی و زاغه‌نشینی شناخته شدند. این شکل اسکان از دهه پنجاه به بعد در حاشیه جنوبی کلانشهر تهران به لحاظ سیاست تمرکز‌زدایی از تهران ( در نبود نگرش راهبردی ـ منطقه‌ای و آمایشی به سکونتگاه‌های پیرامون تهران) توسعه و گسترش صنایع با اشتغال­زایی بالا، گسترش فعالیت‌های ساخت و ساز، ماهیت برنامه‌های توسعه شهری، زمین و مسکن مبتنی بر شهروندزدایی و فراموشی فقرا، سهولت تصرف زمین و ارزان بودن هزینه‌های ساخت در حاشیه، ابعاد بسیار وسیعی پیدا کرده است.

در این میان حوزه شهری اسلامشهر ـ رباط کریم (حاشیه‌نشین‌های مسیر جاده ساوه) بهترین شرایط را برای جذب مهاجران تازه‌وارد و فقرای شهری داشت که توانست در عرض چند دهه از دهه ۵۰ تاکنون به ‌عنوان یکی از بزرگترین مناطق اسکان غیررسمی کشور شناخته شود.

حدود ۳۰-۲۰ درصد از جمعیت کل استان تهران در این قبیل سکونتگاه‌ها زندگی می‌کنند و این نسبت با توجه به وضعیت ساختارها و روند رشد جمعیت و مهاجرت قطعاً افزایش چشمگیری نیز خواهد یافت. مسائل متعدد در سطوح ملی، منطقه­ای و شهری (به ترتیب کلان، میانه و فرد) زمینه­ساز بروز معضلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در این سکونتگاه‌ها شده است که ناهنجاری‌های اجتماعی، رفتارهای خلاف قانون، ناامنی اجتماعی، بالا بودن آسیب‌پذیری اجتماعی و بالاخره پایین بودن درجه احساس امنیت تنها بخشی از معضلات جامعه­شناختی دراین فضاها می‌باشد.

خلاصه مهاجرت، شهرنشینی و اسکان غیر رسمی در حاشیه جنوبی کلانشهر تهران