پایان نامه نقش بلند مرتبه سازی در منظر شهری (نمونه: تهران)

نویسنده:  مهرداد کریمی مشاور
استاد راهنما: دکتر سید امیر منصوری – علی اصغر ادیبی
استاد مشاور: –
تاریخ شروع: ۱۳۹۰/۴/۱۲
دانشگاه: تهران
مقطع: دکتری
رشته تحصیلی: معماری

چکیده
این رساله با هدف تحلیل چگونگی ارتباط میان بلند مرتبه سازی و منظر شهری به بررسی تاثیر بناهای بلند در منظر شهری می پردازد تا بر آن اساس بتوان هم وضعیت موجود بناهای بلند را در شهر قرائت نمود و هم ابزاری ارائه شود که بتوان با آن کیفیت بناهای بلند در شهر را بهبود داد.
از این رو در این تحقیق پس از بررسی مفهومی منظر شهری و همچنین تعریف بناهای بلند مرتبه، به بررسی تاثیرات بناهای بلند در منظر شهری بر اساس اهداف سه گانه زیبایی شناسی، معنایی و عملکردی پرداخته می شود. اما با توجه به اینکه تاثیرگذاری بناهای بلند در اهداف سه گانه ذکر شده دارای محدوده هایی است که مختص بناهای بلند است، در این رساله این اهداف با توجه به ارتباط بناهای بلند و منظر شهری به ترتیب بر اساس زیبایی شناسی صحنه ای(کالبدی)، نقش معنایی و تاثیرات بصری بناهای بلند در منظر شهری پرداخته می شود.
روش تحقیق در این رساله روش کیفی است که بر اساس سوالات تحقیق به دو بخش عمده تقسیم می گردد. بخشی از مطالعات که به دنبال یافتن مفاهیم، معیارها، شیوه های ارزیابی و بررسی ضوابط مرتبط با موضوع رساله می باشد بر اساس روش تحلیلی- تطبیقی می باشد و بخشی که به آزمون یافته های تحقیق می پردازد بر اساس روش مطالعه میدانی است که در شهر تهران انجام شده است.
در این تحقیق منظرشهری به عنوان پایگاه نظری جهت قرائت وضعیت معماری و قرارگیری بناهای بلند در شهر بر اساس سه بعد زیبایی، معنایی و بصری مورد استفاده قرارگرفت. بر این اساس مشخص گردیدکه در بعد زیبایی عواملی همچون تاثیر در خط آسمان، فرم، تاج، رنگ و ارتفاع بنای بلند و همچنین میزان پیچیدگی صحنه رویت شده، دارای تاثیرات اساسی هستند. در بعد بصری، سلطه(یا میزان رویت پذیری) و تاثیر بر کریدورهای دید عوامل اصلی هستند که در آن مواردی از جمله میزان کور نمودن مناظر طبیعی، اندازه کریدور و چگونگی قرارگیری در محورهای دید حائز اهمیت می باشند. ابعاد معنایی بناهای بلند در منظر شهری بر اساس فرهنگ های مختلف دارای تفاوتهایی است. در ایران حدود معنایی بناهای بلند در منظر شهری شامل مفاهیمی همچون ثروت، قدرت و سلطه، زندگی یکنواخت و ماشینی، برتری اجتماعی ساکنین، پیشرفت شهر و مواردی از این دست می باشند که این مفاهیم می توانند در جوامع مختلف دارای تفاوت هایی باشند.   
همچنین در بررسی مطالعه موردی که در شهر تهران و براساس پاسخگویی چهار دسته از شهروندان (شامل سه دسته از ساکنین مناطق مختلف تهران و یک دسته از کارشناسان) به انجام رسید، مشخص گردید بناهای بلند در شهر تهران به ترتیب به معنای ثروت، پیشرفت شهر و شلوغی هستند. همچنین مشخص گردید عواملی از بناهای بلند که بر شهروندان بیشترین تاثیر را دارند به ترتیب عبارتند از فرم، مصالح وکیفیت ساخت و رنگ بناهای بلند. همچنین در این بررسی مشخص گردید که شهروندان بیشتر از کارشناسان به تاثیرات معنایی، زیبایی و بصری بناهای بلند اعتقاد دارند.
در نهایت بر اساس بررسی های بعمل آمده مشخص گردید که بناهای بلند (در ابعاد معنایی، زیبایی و بصری) از نظر مقیاس و اهمیت دارای نقش راهبردی در شهر می باشند. از این رو لازم است در شهر تهران نیز جایگاه این بناها در راهبردهای کلان شهری مد نظر باشد. به همین دلیل به جای توجه صرف به ضوابط تکنیکی و فنی مربوط به بناهای بلند، لازم است که در تصمیم گیری ها و برنامه ریزی ها به جایگاه واقعی این بناها به عنوان نقاط شاخص شکلی و معنایی در منظر شهری توجه شود.
کلید واژه ها: منظر شهری، بنای بلند، نقش معنایی، نقش زیباشناختی، نقش بصری، تهران