پایان نامه توانمندسازی نظام مدیریت با تاکید بر محله محوری و مشارکت مردمی

نویسنده:  حلیمه خاتون هادی‌پور
استاد راهنما: دکتر محمد تقی رهنمایی
استاد مشاور: دکتر رحمت اله فرهودی دکتر محمد باقر قالیباف
تاریخ شروع: ۱۳۸۹/۱۰/۱۲
دانشگاه: تهران
مقطع: دکتری
رشته تحصیلی: جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری

چکیده

 یکی از راهبردهای مورد تأکید در رویکرد نوین مدیریت شهری، جلب مشارکت های مردمی و بهره گیری از همکاری شهروندان در اداره امور شهرهاست. علیرغم پیشینه طولانی شهرنشینی و وجود الگوهای سنتی اداره مشارکتی محله های شهری در ایران، پیروی از الگوهای متمرکز برنامه ریزی و مدیریت شهری در دوره معاصر، امکان دخالت و مشارکت شهروندان در اداره امور شهر را به آنها نداده است. این در حالی است که روز به روز بر پیچیدگی مسائل شهری و تنوع نیازهای شهرنشینان افزوده شده و روند تخریب منابع طبیعی سرعت بیشتری گرفته است. در چنین شرایطی نظام مدیریت شهری به منظور کاستن از آثار زیان بار گسترش شهرنشینی و همچنین برای مقابله با دشواری های اداره شهرها، در جستجوی راههایی برای تسهیل اداره  امورشهرهاست. یکی از این راهها، استفاده از مشارکت های مردمی و بهره گیری از الگوی محله محور است.

هدف اصلی این رساله بررسی نقش مشارکت مردم و محله محوری بر توانمندسازی و کارآمدسازی نظام مدیریت شهری در اداره شهرها و نهایتاً ارائه مدلی برای این روند است. به لحاظ نظری این تحقیق بر پایه دیدگاه سیستمی و الگوی ساختاری – راهبردی تدوین گردیده و از نظر روش شناسی، دراین  تحقیق از روش های تحقیق توصیفی و تحلیلی و در بخشی از مراحل تحقیق از روش توصیفی زمینه یاب یا پهنانگر (پیمایشی) استفاده شده است. از نظر نوع تحقیق نیز این پژوهش دارای ماهیت کاربردی است .

بر اساس یافته های این تحقیق، بین سطح تحصیلی، تعلق مکانی، اعتماد شهروندان به مدیریت شهری، احساس قدرت شهروندان و میزان مشارکت آنان با مدیریت شهری ارتباط مستقیم وجود دارد. همچنین روند شتابان شهرنشینی نقش مؤثری در زوال جایگاه محله های قدیمی داشته که ادامه آن موجب کاهش مشارکت مردم با مدیریت شهری شده است. شکل گیری محله های جدید در دوران شهرنشینی شتابان نیز عمدتاً بر اساس همگونی های اقتصادی ساکنین بوده و این محله ها از انسجام اجتماعی کافی که محرکی برای مشارکت و همکاری آنان با مدیریت شهری گردد، برخوردار نیستند. طبق بررسی های میدانی این رساله که در محله های سنگلج و شهرک غرب انجام شده است، علیرغم  اینکه ساکنان محله شهرک غرب در مقایسه با ساکنان محله سنگلج، مشارکت بیشتری در امور محله خود می نمایند.( ۴/۵۸ درصد در مقابل ۲/۴۷ درصد ) با این وجود میزان مشارکت مردمی در محله شهرک غرب، در مجموع سطح متوسطی را نشان می دهد. گفتنی است ۸۵ درصد مدیران تکمیل کننده پرسشنامه، از مشارکت مردمی استقبال کرده اند چون بر این باورند که باعث کارآمدی و توانمندی مدیریت شهری شده، اداره امور شهر را تسهیل کرده و هزینه های مدیریت شهری را کاهش می دهد. همچنین ۴۰ درصد آنان ، پایین بودن سطح فرهنگ شهروندی و آشنا نبودن مردم به حقوق و وظایفشان را مهمترین مانع مشارکت مردم می دانند.        

 شایان ذکر است این تحقیق در مقطعی از زمان انجام گرفته و قضاوت نهایی در مورد میزان مشارکت پذیری در محله های مذکور یا محله های دیگر نیازمند پایش مجدد پدیده مورد نظر در چند مقطع زمانی و تحلیل روند آن است .

واژگان کلیدی:

 توانمندسازی، محله، محله محوری، توسعه محله ای، شهروندی، مدیریت شهری، مشارکت مردمی، سنگلج، شهرک غرب

خلاصه توانمندسازی نظام مدیریت با تاکید بر محله محوری و مشارکت مردمی