جمع آوری و دفع آبهای سطحی و فاضلاب شهری

جمع آوری وخارج کردن آبهای سطحی و فاضلاب های شهری از محیط شهری در جوامع انسانی سابقه ای دیرینه دارد، بطوری که مطالعات باستان شناسی نشان می دهد سابقه این کار در هندوستان به ۷۰۰۰ سال و در بابل ونینوا به حدود ۳۰۰۰ سال، در یونان و روم به ۴۰۰۰ سال ، در اورشلیم بحدود ۳۰۰۰ سال قبل می رسد. بهر حال دفع آبهای سطحی و فاضلاب های شهری در دوره باستان به خارج از شهر ها و یا محل جمع آوری بصورت کانال های روباز بوده که نقش عمده ای در شیوع بیماری ها و آلودگی های محیطی داشته است. در پاریس به (EGOET سال ۱۷۸۹ برای اولین بار سیستم جمع آوری آبهای سطحی و فاضلاب های شهری (اگو طول ۱۶ کیلومتر در زیر زمین احداث گردید. در ایران از گذشته دفع آبهای سطحی و فاضلاب های شهری در رابطه با وضعیت آب های زیر زمینی به سه صورت انجام می گرفته.
۱) چون در اکثر نواحی ایران سطح ایستابی سفره پایین است ، و نفوذ پذیری زمین نیز باتوجه به سن کوارترنری آن برای جذب فاضلاب مناسب است، از چاه های جذبی استفاده می شده است که این روش امروزه نیز در اکثر شهرهای بزرگ و کوچک ایران مثل تهران رواج دارد.
۲) در مناطقی که سطح آب زیر زمینی بالا بوده ویا زمین از نفوذپذیری مناسبی برخوردار نمی باشد، اگر شهر دارای شیب کافی بوده و یا زهکشی های طبیعی به صورت رودخانه های دائمی در مجاورت شهر قرار داشته با با ساختن فاضلاب رو های کوتاه وسطحی بدون تصفیه به رودخانه انتقال می یافته است ، مانند فاضلاب های قدیمی شهر اهواز و بوشهر ( در حال حاضر در شهر فشم در شمال تهران فاضلاب حمام آن به همین طریق به رودخانه جاجرود منتقل می شود).
۳) اما چنان چه شهر فاقد شیب کافی برای هدایت آبهای سطحی و فاضلاب های شهری بوده و امکان استفاده از جریان ثقلی فاضلاب وجود نداشته است ، در منازل چاه های کم عمق حفر می شده و سپس توسط افرادی که در این کار اشتغال داشته اند همه روزه ویا هر چند روز یکبار تخلیه می شده و به بیرون شهر انتقال می یافته ، از جمله این نوع شهرها شهر اصفهان بوده که تا قبل از سیستم دفع آبهای سطحی و فاضلاب های شهری از این طریق اقدام می شده.
روش های جمع آوری و دفع آبهای سطحی و فاضلاب شهری
عمل جمع آوری آبهای سطحی و فاضلاب های شهری بدو صورت انجام می پذیرد:
الف) ایجاد دوسیستم جداگانه ویا کانال های جدا از هم:
در این شرایط یکی از کانال ها به دفع آبهای سطحی ناشی از بارندگی و سیلاب ویا آبهای که به مصارف نظافت خیابان ها و معابر می رسد ویا مازاد آب آبیاری درختان خیابانها و آبیاری فضاهای سبز می پردازد و دیگری اختصاص به فاضلاب های خانگی دارد ، این روش گرچه هزینه ای بیشتر برای ایجاد شبکه به جامعه شهری تحمیل می کند ولی از آنجایی که اثرات زیست محیطی کمتری دارد ، مناسب تر می باشد.

ب) روش درهم یا مخطلط:
در این روش یک کانال واحد برای کلیه آبهای سطحی و فاضلاب های شهری احداث می شود ، گرچه این روش هزینه کمتری برای ایجاد شبکه فاضلاب را می طلبد ولی هزینه ساخت تصفیه خانه بیشتر از روش اول خواهد بود واثرات زیست محیطی بیشتری را به دنبال دارد.
اجزای یک شبکه جمع آوری و دفع آبهای سطحی و فاضلاب شهری
شبکه جمع آوری آبهای سطحی و فاضلاب های شهری از مجموعه تاسیسات زیر تشکیل می شود:
۱) کانال های هدایت آبهای سطحی و فاضلاب ها (فاضلاب روها):
که خود شامل انشعاب منازل و سایر مشترکین است – کانال های فرعی که دارای مقطع دایره ای هستند – کانال های اصلی که می توانند دارای مقطع بیضی هم باشد – و یا شامل کانال های گرد و بیضی باشند – لوله های هدایت باران – لوله های تحت فشار جریان در نواحی که شیب طبیعی زمین برای جریان فاضلاب در درون لوله ها مناسب نیست و برای جریان فاضلاب در لوله باید از پمپاژ استفاده کرد.
۲) تاسیسات ویژه:
در یک شبکه جمع آوری آبهای سطحی و فاضلاب های شهری به علت ویژگی آن علاوه بر فاضلاب روها در مسیر آن ها تاسیساتی احداث می شود که عبارتند از:
– آدم روها:
مجاری هستند که در مواقع تمییز کردن و تعمیر کردن فاضلاب روها ، مورد استفاده قرار می گیرد.
– دریچه های ریزش باران و سایر آبهای سطحی:
که در کنار سواره رو قرار می گیرد.
– دریچه ریزش برف
– سرریز های آب باران که در شبکه های در هم نصب میگردد.
– ایستگاه های پمپاژ فاضلاب برای شهرهای که شیب در آن ها کم است.
– دریچه های ریزش فاضلاب برای شهرهای که شیب طبیعی دارند.
– زیر گذرها و روگذرها برای گذراندن لوله های فاضلاب رو ها از زیر رودخانه.
– حوضچه های زیر زمینی فاضلاب روها در شهرهایی که شیب کم دارند.
با توجه به اینکه وظیفه یک شبکه فاضلاب انتقال پسابهای شهری می باشد ، بنابر این باید طوری طراحی شود که کمترین نیاز را به نیروی انسانی جهت نگه داری داشته باشد. و مهمترین موردی که در طراحی مورد توجه باشد شیب کانال ها می باشد ، بطوری که مانع از رسوب شدن مواد معلق شناور در فاضلاب گردد.

انتشار شهرسازی آنلاین