شهر باستانی موصاصیر ربط

فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه …
خصوصیات کلی جغرافیایی و اقلیمی شهر ربط ….
موقعیت و وسعت شهر ……
شناخت تا ریخچه شهر ربط …….
روند گسترش و توسعه شهر تا کنون …….
خصوصیات جمعیتی و تراکم کلی جمعیت در سطح شهر …..
خصوصیات جغرافیایی و اقلیمی شهر …………..
تعیین معیارها و ضوابطی برنامه ریزی کلیدی شهر..

مقدمه:
شهر ربط ۱۳۵۰۰ نفر جمعیت دارد شهر ربط در آمارگیری سال ۱۳۸۵ دارای جمعیت ۱۲۳۰۰ نفری بوده است. شهرک صنعتی ربط یکی از فعال ترین شهرک های صنعتی استان آذربایجان غربی می باشد. جاده مهم بوکان – سردشت نیز از مسیر شهر ربط در حال احداث می باشد که خود تحولی عظیم در توسعه مکریان و جنوب آذربایجان غربی خواهد بود. این شهر محل عبور کاروانهای باری از شهرهای اربیل و سلیمانیه کردستان عراق می باشد.
مردم ساکن در این شهر بیشتر از عشایر گورک – ملکاری – بریاجی و منگور می باشند.و مردم این شهر به زبان کردی سورانی و با با لهجه مکریانی صحبت می کنند. این شهر خواستگاه یکی از بزرگترین تمدن ها و شهرهای باستانی در جنوب دریاچه ارومیه بنام مانایی ها می باشد.
خصوصیات کلی جغرافیایی و اقلیمی شهر ربط:
موقعیت و وسعت شهر:
شهر (ربط) در شهرستان ( سردشت) از توابع استان آذربایجان غربی قرار گرفته است . استان آذر بایجان غربی در منتهی الیه شمال غربی کشور واقع شده ومساحتی در حدود ۳۷۵۸۸ کیلومتر ۲ درصداز مساحت کل آن)را داراست . بر اساس آخرین تقسیمات کشوری درسال ۱۳۸۳ این استان / مربع( ۲ دارای ۱۴ شهرستان می باشد و همسایگان آن از جانب شمال کشورآذربایجان، از سمت شرق استان آذربایجان شرقی و از طرف جنوب استان کردستان واز غرب با کشور عراق می با شند . گوشه جنوب غربی استان آذربایجان غربی را شهر ستان سردشت یکی از ۱۴ شهرستان استان آذر بایجان غربی تشکیل می دهد .
محدوده آن بین ۳۵ درجه و ۵۵ دقیقه تا ۳۶ درجه و ۳۴ دقیقه عرض شمالی و ۴۵ درجه و ۱۰ دقیقه تا ۴۵ درجه و ۴۳ دقیقه طول شرقی می باشد . شهرستان سردشت در امتداد مرز ایران و عراق به صورت نوار عمودی کشیده شده است . این شهرستان از شمال و شمال غرب به شهرستان پیرانشهر ،از شرق و شمال شرقی به شهرستان مهاباد ، از جنوب شرقی به شهرستان بانه از استان کردستان و از جنوب و غرب به کشور عراق محدود شده و وسعت آن ۱۳۶۱ کیلو متر مربع می باشد .
مرکز شهرستان ، شهر سردشت در ارتفاع ۱۵۱۰ متری و در مختصات ۳۶ درجه و ۱۰ دقیقه عرض شمالی و ۴۵ درجه و ۲۸ د قیقه طول شرقی نصف النهار مبد أ قرار گرفته است .
از نظر موقعیت جغرافیایی ربط در قلب کوههای سر به فلک کشیده منطقه سردشت جای دارد در فرهنگ جغرافیایی ایران (استان ۳و ۴ آذربایجان ، جلد ۴ ص ۲۳۵ ) تألیف به سال ۱۳۳۰ شمسی ذیل ربط آمده است "ربط ده از دهستان گلاس بخش سردشت ، شهرستان مهاباد ، ۹ کیلومتر شمال خاوری سردشت ، در مسیر راه شوسه سردشت – مهاباد ، کوهستانی با آب و هوای معتدل سالم ، سکنه آن ۱۱۸ نفر ، مذهب سنی و زبان کردی ، آب آن از رود خانه سردشت ، محصولات آن غلات ، توتون ،مواد جنگلی ، شغل مردم زراعت و گله داری و صنایع دستی آن جاجیم بافی می باشد . " امروزه ربط یکی از مراکز شهری شهرستان سردشت بوده که پیوسته از نظر سکونت و افزایش جمعیت جمعیت رو به گسترش و توسعه می باشد . در ضمن باید اشاره شود که در چند سال اخیر باستان شناسان اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری آذر بایجان غربی از مطالعات و کاوشهای اولیه در تپه ربط ، پایتخت کشور موصاصیر متعلق به هزاره اول پیش از میلاد را کشف کرده اند .
شناخت تا ریخچه شهر ربط :
حدود ۳۰۰۰ سال پیش پادشاه آشوری (سارگون) به چهل دولت شهرحمله نمود که یکی از آن دولت شهر آفتاب که مرکز آن موصاصیر (ربط کنونی ) بوده است . نقوش روی آجرها و سفالینه های بدست آمده مدارک تار یخی از زبان سارگون درباره موقعیت کشور هاو چهل دولت شهر ی که تصرف کرده را نشان می دهد که نمونه این آجرها در کردستان عراق نیز یافت شده است . سارگون پس از فتح این شهر (دولت شهر ) ۶۱۱۰ نفر را به اسارت ، ۱۲۵۰ راس گوسفند ، ۴۵ تن طلا ، ۴۰۰ قطعه جواهر ، شمشیر دیگر متعلقات را به غنیمت گر فته است . با حفاری و کاوشهای انجام گرفته در این سایت مهم کشور بسیاری از معادلات قبلی باستان شناسان که یکی از آنها در مورد محل واقعی هگمتانه است بهم خورد . چرا که اکنون باستان شناسان هگمتانه واقعی را در این قسمت از کردستان می دادند ، جدید ترین لایه نگاری نشان داده که هگمتانه همدان بر خلاف تصور قبلی در دوره اشکانیان بنا شده است . نمونه ای از آثار کشف شده از تپه های باستانی شهر ربط عبارتند از :
– آجر های رنگی لعابدار منقوش به نقش حیوانات والهه های اساطیری بالدار
– چندین درخت زندگی با گلهای نیلوفری متعدد
– گل میخهای سنگی با نقشهای متنوع
– سفالینه های متعدد … و سنگ فرش های منحصر بفرد در طرح های لوزی و دایره آن است . تا کنون حدود ۱۳۰۰۰ قطعه آثار از این منطقه کشه شده است .
روند گسترش و توسعه شهر تا کنون :
کلبد فیزیکی آن ترکیبی از ساخت وساز های گوناگونی است که در طول تاریخ تک.ین و توسعه آن بوجود آمده است :
مرحله اول
هسته اولین شهر و بافت قدیمی آن در قسمت جنوب غربی شهر قرار دارد . همان بخش از شهر که به محل ربط پایین نیز معروف است .
مرحله دوم
هسته دوم بدون ارتباط با بافت قدیمی در قسمت شمال شرقی شهر شکل گرفته و روستای به نام سر چشمه به وجود آورده است که در حال حاضر نیز به محله سر چشمه معروف است .
مر حله سوم
گسترش شهر در این مرحله به صورت پرا کنده و خصوصاٌ در قسمت های ما بین هسته اول دوم به وقوع پیوسته است و شهر در جهات مختلف به توسعه فیزیکی دست زده و تقریباٌ بافت کنونی را به وجود آورده است .
مر حله چهارم
شهر ربط در سالهای گذشته به توسعه خود در قسمت شمال غربی در کنار معبر اصلی ادامه داده و امری که در ساختمان های جدید با مصالح مستحکم ساخته شده ا ند به خوبی مشهود است .
خصوصیات جمعیتی و تراکم کلی جمعیت در سطح شهر :
۸۲۲۹ نفر ، بر اساس آخرین امار سازمان مدیریت و بر نامه ریزی استان جمعیت شهر ربط در سال ۱۳۸۵ ۴۸ درصد ) را زنان تشکیل می / ۵۱ در صد ) آن را مردان و ۴۰۱۲ نفر ( ۷۵ / می باشد که ۴۲۱۷ هفر ( ۲۵ دهند . همچنین بر اساس محاسبات کامپیوتری مساحت محدوده فعلی ساخته شده شهر ۹۲۲۱۴۲ متر مربع است ( ۱۹۱۲۶۶۵ متر مربع ) بنا براین تراکم جمعیت نا ، مساحت محدوده قانونی طرح هادی تصویبی ۱۷۸ ۸۹ نفر در هکتار می باشد . مساحت بافت پر شهر (کاربری اراضی / خالص جمعیت شهر معادل ۲۳ مسکونی ) ۳۷۶۱۸۶ متر مر بع می باشد که با در نظر گرفتن جمعیت ۸۲۲۹ نفری شهر ربط (آماری ۲۱۸ نفر در هکتار بدست می آید . / ۱۳۸۵ ) تراکم خا لص جمعیت ۷۵
خصوصیات جغرافیایی و اقلیمی شهر :
وضعیت تو پوگرافی و شیب های اصلی :
با توجه به اینکه در منطقه آذربایجان غربی ارتفاعات زیادی وجود دارد و شهر ربط در کوهپایه قرار گرفته و ناهماری های زیادی در اطراف آن به چشم می خورد . شیب های متفاوتی در شهر دیده می شود ؛ ولی به طور کلی شیب شهر شرقی – غربی و شمالی – جنوبی می باشد .
بارندگی: میزان بارندگی متوسط سا لیانه به ۸۹۳ میلی متر می رسد که نسبت به متوسط سا لیانه که کشور داری وضعیت متناسبی است و اکثراٌ در فصل زمستان به صورت بارش برف می باشد .
باد غالب :
اغلب بادها از دو جهت می وزد :
-۱ ازجنوب به شمال که به نام باد شمال خوانده می شود و ضرر آن در اواخر بهار و اوایل تابستان زودرس کردن محصولات بوده و خصوصیت دیگر آن ذوب برف یخ در زمستان می
باشد .
-۲ باد زریان که از جهت شمال به جنوب می وزد و باد سردی است .
سیل گیری:
۸۸ ریاست محترم اداره آبیاری شهرستان سردشت تعداد /۲/ ۶۸۸ مورخه ۱۰ / بر اساس نامه شماره ۲۴۷ پنج مسیل حادثه خیز بنام های مسیل مشهر به کانی گورانگان ، مسیل مشهور به ماولو ، مسیل فرعی که خیابان ۳۲ متری و جاده ربط هند آباد را قطع می نماید ، مسیل فرعی که از کنار خیابان ۱۶ متری و منطقه سرد خانه می گذرد و مسیل واقع شده در حد شرقی مدرسه شهید رشیدی و شهید شمامی تا اول دره صوفی از داخل محدوده قانونی شهر ربط عبور کرده که ضمن رعایت مشخصات فنی ابلاغی نیاز مبرم به ایجاد کانال سیل بر را ایجاد می کند . لازم به توضیع است که در وضع موجود شهر ، ۴۴۵۴ متر مربع به مسیل اختصاص یا فته که به لحاظ نمودن حرایم اعلام شده ۱۵۱۸۳ متر مربع به حریم مسیل ها و افزایش ۷۵۹۱ متر مربعی جهت افزایش محدوده موجود به مساحت مسیل ها افزوده شده است .
دسترسی به شهر ربط :
دسترسی به ربط از طریق شهر مهاباد و با سردشت و بانه و پیرانشهر می باشد . از طرف مهاباد ، در فاصله ۱۱۰ کیلو متری این شهر به طرف سردشت قرار گرفته و از طرف سردشت (سقز – بانه – سردشت ) شهر ربط در فاصله ۱۷ کیلو متری این شهر به سوی مهاباد است . به بیان دیگرراه مهاباد به سردشت از درون شهر ربط می گذ رد . این جاده هذر چند آسفالته است ولی پرپیچ خم و کم عرض بوده و با یخ زدگی در فصل زمستان خطرناک تر می شود .
تعیین معیارها و ضوابطی که باید در برنامه ریزی کلبدی شهر مورد توجه قرار گیرد :
کلبدی موجود شهر ربط به تبع شرایط طبیعی ، ویژگی های اقتصادی و فرهنگی مردم آن در طول زمان به وجود آمده است . چرا که در مراحل تکوین آن هیچگونه طرح و اندیشه قبلی وجود نداشته بلکه در کنار عوامل طبیعی ، خدمات و اداره افراد در شکل گیری شهر نقش عمده را ایفا نموده است . بنا براین عامل اساسی که باید در طاحی و برنامه ریزی جدید برای شهر ربط مورد توجه قرار گیرد توجه به کالبد فیزیکی موجود شهر و شرایط اقتصادی . اقلیمی شهر می باشد چرا که بی توجهی و نادیده انگاشتن این امر ، موفقیت طرح را با مشکلاتی مواجه خواد ساخت . با توجه به این امر در جهت بهسازی و توسعه کالبدی فیزیکی شهر باید اصول و موازین ذیل را رعایت کرد :
– توجه به شرایط اقلیمی و ویژگی های جغرا فیای منطقه
– حفظ میراث های فرهنگی و توجه به حرایم آنها
– رعایت سلسله مراتب در طراحی شبکه معابر جهت دسترسی راحت به عناصر مختلف شهری
– خدمات شهری پیشنهادی توزیع عادلانه داشته باشد
– اجرای طرح مردم را متضرر نکند بلکه به نفع عموم و اجتماعات آنها باشد
– ضرورت احداث فضاهای بازی کودکان و ورزشی در سطح شهر
– اولیت دادن به تسبیح و تجهیز و مناسب سازی معابر موجود
– اجرا ی طرح های خدماتی از جمله احداث و تجهیز ایستگاه آتش نشانی و احداث پایانه مسافربری شهری
– سعی در ایجاد کمیت و انسجام کالبد شهری – توجه به مسائل اجتماعی و اقتصادی شهروندان.
آثار باستانی :
سایت باستانی ربط در جنوب غربی شهر تازه تاسیس ربط و در کرانه شرقی رودخانه زاب کوچک در شهرستان سردشت قرار دارد . این سایت باستانی متشکل از پنج محوطه با شماره ۱،۲،۳،۴ ،و ۵ می باشد . محوطه شماره ۱ این سایت برای اولین بار در سال ۱۳۴۵ هجری شمسی توسط بابک راد مورد بررسی قرار گرفت که ماحصل آن ثبت این محوطه با شماره ۶۰۲ در فهرست آثار ملی کشور بود ، اولین فصل این کاوش نیز در سال ۱۳۸۴ و به سر پرستی بهمن کارگر در محوطه شماره ۲ این محل صورت گرفت. ماحصل دومین فصل پژوهشهای باستان شناسی در این محوطه تلاش نمودار ساختن سطح سنگ فرش هایی به صورت دوایر متحد المر کز و کشف آجر های لعابداری ، و طیف های هندسی ، اساطیر ، انسانی و گیاهی است که از کیفیت بسیار بالایی هنری و تکنیکی برخورداند . در این بین کشف آجر نوشته های لعابدار به خط میخی آشوری نو از جمله مهمترین یافته های باستان شناختی این فصل کاوش تپه ربط محسوب می شود که تاکنون در هیچ یک از محوطه های تاریخی در شمال غرب ایران گزارش نشده است. آن چنانکه از ترجه ی اولیه کتبه های آجری به دست آمده اشاره به نام خدایان بین النهر و شاهک مانایی حاکم این محل در دوره حکومت مانا دارد. هیات کاوش همچنین به منظور آشنایی با چگونگی وضعیت استقراری در حوضه رودخانه زاب کوچک در فاز اول و در کرانه شرقی آن اقدام به بررسی باستان شناسی نمود که ماحصل آن شناسایی محوطه چهار و پنج ربط وپانزده محوطه دیگر بود. شناسایی حداقل سه محوطه از این میان با مدارک سفالی آغاز نگارش ( لبه واریخته) خود دور تازه ای از مطالعات باستان شناسی را در شمال غرب ایران نوید می دهد .این مدارک سفالی برای اولین بار در شمال غرب
ایران گزارش می شود در منطقه ای تپه ماهوری کوهستانی مشاهده گردیده است از دیگر فعالیت های هیات ( کاوش در طول مدت ماموریت پژوهشی علاوه بر موارد فوق الذکر نقشه برداری به میزان بیش ازشصت( ۶۰ هکتار از این محوطه های باستانی و انجام آزمایش ژئومغناتیس در وسعت حدود ( ۴ هکتار) می باشد که بی تردید می تواند دیدگاه روشنی از وضعیت محوطه در طول فصول آینده کاوش در اختیار قراردهد. محتملاً محوطه شماره ۲ ربط با تاریخ گذاری اواخر قرن هفتم و اوایل قرن ششم قبل از میلاد مسیح به دوره مانا تعلق دارد.در کاوش محوطه تاریخی می توان به وضوح تاثیرات عمیق امپراتوری آشور را در حکومت مانا شاهد بود.
سایت باستانی ربط بی تردید یکی از کلیدی ترین سایت های باستانی در شمال غرب ایران که می تواند دیدگاهی روشن از وضعیت اجتماعی ، سیاسی و مذهبی ساکنان این بخش در حوزه سرزمین کشورمان علی الخصوص در خلال هزاره اول قبل از میلاد در اختیار پژوهش گران قرار دهد. شناسایی زوایای تاریک حکومت مانا ، امپراتوری آشور و اوراتو و ارتباطات میان این سه حکومت از جمله دیگر قابلیت های باستان شناختگی این سایت باستانی با ارزشمند به شمار می رود.

انتشار شهرسازی آنلاین