پایان نامه نقش مدیریت شهری در ایجاد توسعه پایدار شهری(مطالعه موردی:منطقه ۲۲ شهر تهران)

نویسنده:  کاوه حاتمی
استاد راهنما: دکتر جعفر شاعلی
استاد مشاور: دکتر غلامرضا معمارزاده
تاریخ شروع: ۱۳۸۹/۲/۱
دانشگاه: آزاد- علوم تحقیقات
مقطع: کارشناسی ارشد
رشته تحصیلی: مدیریت شهری

چکیده
هدف پژوهش: با توجه به این موضوع که منابع موجود در کره ی زمین رو به اتمام هستند، پایداری در چند سال اخیر به یکی از مسائل اساسی برنامه ریزان شهری درآمده است و با نظر به این امر که منابع موجود در شهرها به سه منبع اصلی محیطی، اجتماعی و اقتصادی دسته بندی می شوند، در مقابل پایداری شهری نیز به سه قسمت پایداری محیطی، اجتماعی و اقتصادی تقسیم می شوند. هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش مدیریت منابع موجود در شهر در ارتقاء پایداری شهری در جهت حفظ منابع موجود و برقراری عدالت در توزیع و استفاده ی منابع شهری برای نسل های حاظر و آینده می باشد.  
روش پژوهش: بدلیل اینکه به دنبال ایجاد رابطه ی همبستگی بین دو متغیر مدیریت منابع شهری و پایداری شهری هستیم و همچنین منطقه ۲۲ تهران به عنوان مکان مورد مطالعه انتخاب شده است، لذا پژوهش حاضر همبستگی-موردی است.
جامعه آماری: جامعه ی آماری پژوهش کلیه ی مدیران اجرایی منطقه ۲۲ تهران که به نحوی در مدیریت شهر دخیل هستند. لذا کلیه ی مدیران حاضر در شهرداری منطقه ۲۲، اداره آب، اداره برق، سازمان های غیر دولتی و … در جامعه آماری این پژوهش محسوب می شوند.
روش انجام پژوهش: کلیه مطالب موجود در بخش مبانی نظری این پژوهش از کتب، مقالات، آمار و اسناد رسمی حاضر در شهرداری منطقه ۲۲ تهران گردآوری شده است. همچنین برای بررسی فرضیه ی پژوهش از مصاحبه و پرسشنامه پژوهشگر ساخته استفاده شده است.
یافته ها و نتایج پژوهش: پس از تحلیل سوالات و بررسی فرضیه های موجود،نتایج حاکی از این بود که مدیریت زمین و کاربری آن برحسب ظرفیت های توسعه پایدار صورت می پذیرد و به مدیریت پسماند و اکولوژی شهری اهمیت داده می شود. در مقابل به مدیریت آب و ذخیره آن برای مواقع بحرانی، استفاده از انرژی های نو و همچنین ایجاد زیر ساخت های موجود برای پویایی حمل و نقل عمومی توجه خاصی نمی شود.همچنین ساخت و سازها برحسب ظرفیت ها و با توجه به توسعه پایدار صورت گرفته است و میزان مراکز آموزشی و تحصیلی جهت ارتقاء سطح مهارت و دانش افراد در این منطقه قابل توجه نیست.گوناگونی جمعیت و تنوع سبک زندگی در مدیریت این منطقه لحاظ نشده است  میزان همبستگی و مشارکت مردمی در این منطقه مطلوب نیست.
واژگان کلیدی: مدیریت شهری، توسعه پایدار شهری، اکولوژی شهری،متابولیزم شهری.

خلاصه:

    با توجه به این موضوع که منابع موجود در کره ی زمین رو به اتمام هستند، پایداری در چند سال اخیر به یکی از مسائل اساسی برنامه ریزان شهری درآمده است و با نظر به این امر که منابع موجود در شهرها به سه منبع اصلی محیطی، اجتماعی و اقتصادی دسته بندی می شوند، در مقابل پایداری شهری نیز به سه قسمت پایداری محیطی، اجتماعی و اقتصادی تقسیم می شوند. هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش مدیریت منابع موجود در شهر در ارتقاء پایداری شهری در جهت حفظ منابع موجود و برقراری عدالت در توزیع و استفاده ی منابع شهری برای نسل های حاظر و آینده می باشد  بدلیل اینکه به دنبال ایجاد رابطه ی همبستگی بین دو متغیر مدیریت منابع شهری و پایداری شهری هستیم و همچنین منطقه ۲۲ تهران به عنوان مکان مورد مطالعه انتخاب شده است، لذا پژوهش حاضر همبستگی-موردی است.جامعه ی آماری پژوهش کلیه ی مدیران اجرایی منطقه ۲۲ تهران که به نحوی در مدیریت شهر دخیل هستند. لذا کلیه ی مدیران حاضر در شهرداری منطقه ۲۲، اداره آب، اداره برق، سازمان های غیر دولتی و … در جامعه آماری این پژوهش محسوب می شوند. کلیه مطالب موجود در بخش مبانی نظری این پژوهش از کتب، مقالات، آمار و اسناد رسمی حاضر در شهرداری منطقه ۲۲ تهران گردآوری شده است. همچنین برای بررسی فرضیه ی پژوهش از مصاحبه و پرسشنامه پژوهشگر ساخته استفاده شده است. یکی از مشکلات اساسی ای که هر شهر و هر منطقه ای با آن دست و پنجه نرم می کند نحوه ی تامین انرژی و آب است.این دو مقوله که جزء مقوله های حساس و حیاتی برای هر سیستم شهری محسوب می شوند می توانند موجبات رشد و یا افول آنها را فراهم کنند.با توجه به محدود بودن سوخت های فسیلی و همچنین هزینه بر بودن سوخت های هسته ای با توجه به نبودن زیرساخت های لازم برای بکاربردن آنها ،دور از ذهن نیست که غالب مدیران شهری در جهت ایجاد زیرساخت هایی برای استفاده از انرژی  های جایگزین همچون انرژی های خورشیدی و بادی برآمده اند.استفاده از انرژی های خورشیدی و بادی در اکثر نقاط جهان به امری مهم و قابل توجه تبدیل شده است.لذا با وجود ویژگی های موجود در این منطقه و آفتابگیر بودن آن استفاده از انرژی های خورشیدی توجیه پذیر است که متاسفانه مدیران و مسئولان شهری در این منطقه تاکنون قدمی در جهت محقق کردن این مهم برنداشته اند.علاوه بر این با توجه به این موضوع که تهران در چند سال اخیر با مشکلات جدی کمبود آب آشامیدنی مواجه بوده است انتظار می رود که برای مدیریت ذخایر آب و جلوگیری از ایجاد بحران چاره هایی اندیشیده شده باشد. طبق اطلاعات بدست آمده در این منطقه برای رفع این مشکل اقدامات گسترده ای نظیر آبخیز داری و آب خان داری صورت نگرفته است و بطور قطع یکی از بحران هایی که همواره این منطقه و بسیاری از مناطق مشابه را می  آزارد،بحران کمبود آب خواهد بود.همچنین سیستم حمل و نقل در این منطقه جهت جابجایی ساکنین آن به اقسا نقاط شهر پویا نیست و ساکنین آن به وجودمشکل در سیستم در حمل و نقل این منطقه همانند مدیران شهری منطقه اعتقاد دارند.این مشکلاتی که ذکر شد همگی به پایداری محیطی این منطقه لطمه وارد می کنند و مانع رسیدن این منطقه به پایداری محیطی می شوند.یکی از مشکلاتی که هنگام عبور از منطقه به طور آشکارا نمایان است کمبود طراوت ومدیریت شادابی  در آن می باشد.به نظر می رسد که این معضل به دلیل ناکافی بودن اقدامات مسئولان جهت ایجاد بنگاه های اقتصادی ،مراکز خرید و تفرج گاه های مناسب- همانطور که از نتایج پرسشنامه ها نمایان شده- برای استفاده ی ساکنین آن است.که این مهم با توجه بیشتر مسئولان شهری قابل رفع می باشد.وجود درختان بسیار در ناحیه ی ۳ این منطقه و همچنین دریاچه ی موجود ،علاوه بر ایجاد هوای پاک برای این منطقه می تواند به یکی از مکان های جذب سرمایه و همچنین منبع های درآمد برای این منطقه بوجود بیاید.اما از مشکلات اساسی و مهم که اگر توجه کافی به آن نشود موجبات افول مدیریت شهری و در نهایت توسعه پایدار شهری را فراهم خواهد کرد موضوع مشارکت مردمی و توجه به گوناگونی جمعیت و  تنوع سبک زندگی است.همانطور که کلیه ی صاحب نظران شهری اظهار داشته اند هیچ امری در شهر بدون مشارکت ساکنین آن محقق نخواهد شد و استفاده از مشارکت مردمی در برنامه ریزی ها و توجه به عقیده ها،تفکرها،سلامت و ایمنی آنها موفقیت مدیریت شهری را تضمین خواهد کرد.هرچه همبستگی اجتماعی در منطقه ای بیشتر باشد مدیران آن منطقه در انجام برنامه ها موفق تر خواهند بود.با توجه به این که اکثر ساکنین این منطقه از زندگی متوسط روبه بالایی برخوردارند لذا درصد مشارکت پذیری آنان نیز بالاتر است و این یک فرصت برای این منطقه به حساب می آید.پیشنهاد آخر اینکه توسعه پایدار تنها با توجه به یکی از فاکتور های اجتماعی ،محیطی و اقتصادی میسر نخواهد شد.بلکه این سه اعضای لاینفک یکدیگرند و توجه و تعادل برقرار کردن بین هر سه ی آنها موجبات رسیدن به توسعه پایدار را فراهم می کنند.همچنین مدیران باید دقت داشته باشند که رابطه ی بین مدیریت شهری و توسعه پایدار رابطه ای دوجانبه است به این معنی که مدیریت شهری در ایجاد توسعه پایدار شهری موثر است و همچنین اندیشه های توسعه پایدار موجبات ارتقاء استانداردهای مدیریت شهری را فراهم می سازند.
پیشنهاد پژوهشگر برای پژوهشهای آتی بدین شرح است :
۱٫   انجام  پژوهشهای آتی با توجه به مدل تلفیقی ارائه شده
۲٫   انجام پژوهشهای مستقل در هر یک از ابعاد محیطی، اجتماعی و اقتصادی توسعه پایدار
۳٫   انجام پژوهشهای مرتبط با توسعه پایدار در مناطق بحرانی شهر تهران و همچنین کلانشهرهای کشور
۴٫   انجام پژوهشهای مرتبط با توسعه پایدار به صورت تطبیقی و مقایسه ای در میان مناطق شهری تهران و کلانشهرهای کشور
۵٫   پژوهش و بررسی تجربیات کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در زمینه توسعه پایدار