پارک فرهنگی برای کودکان در قاهره مصر

پروژه «پارک فرهنگی برای کودکان»

به پیشنهاد وزارت فرهنگ مصر در زمینی به مساحت ۱۲۵۰۰ مترمربع در منطقه­ای به نام «سیده زینب» توسط معمار مصری «عبدالحلیم ابراهیم عبدالحلیم» طراحی و ساخته شده است. در اواخر سال ۱۹۷۰م. وزارت فرهنگ مصر یک کانون فرهنگی برای کودکان دایر کرد که هدف اصلی آن ارتقای فرهنگ کودکان از طریق بازی و تفریح بود. در سال­های بعد فکر تاسیس یک پارک فرهنگی برای کودکان در صدر این استراتژی و راه حل قرار گرفت. این پروژه که در سال ۱۹۹۲ م. موفق به دریافت جایزه معماری آقاخان شده است، بیشترین موفقیت خود را مرهون به کارگیری الگوهای ساختاری منطقه و مشارکت فعال شهروندان آن منطقه می­باشد. تمامی کاربران چه پیر و چه جوان شدیداٌ علاقمند به این پروژه­اند و به آن افتخار می­کنند.

این پارک بر روی بقایای باغ ویران شده­ای ساخته شد که به محل انباشت زباله­های ساختمانی تبدیل شده بود و امنیت ساکنین منطقه را تهدید می­کرد. این در حالی بود که فعالیت و بازی کودکان محله نیز به حاشیه­های این پارک محدود می­شد و فقط در زمان برگزاری مراسم و اعیاد، مردم از این محوطه استفاده می­کردند. با وجود این که منطقه سیده زینب از مناطق فقیرنشین، قدیمی و پرجمعیت شهر قاهره می­باشد و جمعیتی بالغ بر دو میلیون نفر دارد، اما در عین حال منطقه­ای پویا و سرزنده است. سایت این پروژه با ساختمان­های مسکونی و تاریخی متعددی احاطه شده است. در این منطقه بلوک­های ساختمانی متعلق به دوران مملوک در کنار مجتمع­های مسکونی مدرن قرار گرفته است ولی با وجود این همه تنوع، همه عناصر مجموعه یکپارچه و منسجم به نظر می‏رسند، که یکی از دلایل آن را می­توان نظارت کامل شهرداری و وضع قوانینی برای ساخت و ساز دانست، بر طبق این قوانین نظارت کامل بر طراحی نماهای هماهنگ با معماری محل و مصالح بومی وجود دارد. با توجه به ضعف چشمگیر محیط­های مناسب شهری در تمامی محله­های قدیمی قاهره، کمبود فضاهای سبز و ناامنی باغ تخریبی، سایت پارک و محله مورد نظر انتخاب شد. اقدامات مثبت و تسهیلات این مجموعه عبارتست از:

-بهره گیری از حمایت مردم منطقه و تاثیر نظرات آنان در رابطه با چالش­ها، معضلات و نیازهایشان نسبت به سایت

-پذیرفتن فضای پارک به عنوان مکان برآوردن نیازهای کودکان

-شناسایی منظره­های تشکیل دهنده مکان مانند نشانه­های شهری، الگوهای کاربری، درختان نخل موجود از باغ قبلی و … و کشف هندسه پنهان بین آن­ها

-استفاده از فرم مارپیچی برای کانسپت کلی پارک برگرفته از فرم مارپیچی مسجد تاریخی طولون در نزدیکی خود به عنوان نمادی از رشد و نمو و ویژگی مشترک بین کودکان و پارک

-طراحی در صدد برانگیختن حس­های کنجکاوی، فانتزی و بازی در کودکان

-استفاده از رنگ­های درخشنده برای جذب کودکان

-آزادی دادن به فعالیت کودکان در حد فراهم آوردن حق انتخاب برای آن­ها

-استفاده از اشکال ناب و هندسی به نوعی با هدف آموزش به کودکان

-تشویق کودکان به اکتشاف و آموختن تجربه از میان فرم­های معماری از طریق ایجاد توازن میان شکل­های منحنی و قائمه

-استفاده از ریتم به عنوان تم اصلی پارک برای اتحاد قسمت­های نامتجانس پارک و القاء قدرت از بین بردن مصالح تیز و سخت و بررسی مکان­های نامناسب بازی کودکان

-فراهم آوردن  فضاهایی برای فعالیت­های خانگی (indoor activity spaces)

-طراحی ورودی اصلی به حالت میدانچه به عنوان مکانی برای نشستن و انتظار والدین

-ایجاد کتابخانه­ای شامل کارگاه هنری، اتاق مطالعه، اتاق کامپیوتر، پروژکتور و گنبدخانه (به عنوان رصدخانه)

-ترکیب درختان نخل و سکوهایی در مسیر اصلی مجموعه، فضایی سایه­دار و مناسب برای نشستن خانواده­ها و اجرای فعالیت­های عصرانه

-تعبیه فضاهای بازی و تفریح کودکان در مسیر تراس­های مارپیچی (سکوهای سبز) قابل رؤیت از واحدهای همسایگی اطراف

-ایجاد آمفی تئاتر برای برپایی رقص­های محلی و اجرای نمایش­های کودکان

-حفظ و نگهداری درختان قدیمی موجود و طراحی متناسب با آن­ها

-استفاده از آبنمایی در نقطه شروع محور اصلی پارک به عنوان نمادی از زندگی، رشد و حیات

منابع:

– فراهانی، زهره. ۱۳۸۹٫  «پارک فرهنگی کودکان». سال نهم شماره ۳۴٫  جستارهای شهرسازی، فصلنامه تحلیلی پژوهشی معماری وشهرسازی.

Ministry of culture. 1990."cultural park for children".Cairo, Egypt.Ministry of culture–

Abdelwahab. Mona. 2009. "Reading place:The cultural park for children". journal 9. Newcastle University–

انتشار شهرسازی آنلاین