جستار کیفیت در تجربه های بازآفرینی شهری

بازآفرینی را می توان فرآیند توسعه همه جانبه در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، محیطی و کالبدی تلقی کرد که به دنبال ارتقای کیفیت زندگی شهروندان ساکن در محلات و محدوده های هدف بهسازی و نوسازی، شامل محدوده ها و محله های تاریخی (مراکز شهر)، محدوده های نابسامان میانی (درونی)، سکونتگاه های غیررسمی، بافت های روستایی الحاق یا ادغام شده، محدوده ها و نواحی با کاربری های ناهمگون شهری است.

این بافت ها از محدوده های با اهمیت شهر هستند که حیات شهروندی در آنها دچار چالش های متعددی است و بررسی دقیق و واقع بینانه مسائل موجود در این بافت ها و اتخاذ رویکردی مناسب و موثر را برای حل آنها ضرورت دارد. این مهم جز از مسیر ارتباط نزدیک با مخاطبان این عرصه های شهری و برنامه ریزی مردم گرا و مشارکت محور، بر اساس محدودیت ها و فرصت های موجود در این محدوده ها میسر نخواهد بود. در همین راستا راه اندازی یک جریان فرهنگی ـ مردمی جهت شناسایی اثرگذارترین تجربه های بازآفرینی بر کیفیت زندگی شهری نیز ضروری به نظر می رسد.

رویداد "جستار کیفیت در تجربه های بازآفرینی شهری" با هدف شناسایی و تقدیر از تجاربی که توانسته اند در بافت های شهری، اثر آشکار و ملموس در بهبود کیفیت زندگی مردم داشته باشند، برگزار می گردد. بهترین تجربه ها به فعالیت هایی اطلاق می شود که با ساختار مدیریتی صحیح و ابتکار عمل توانسته اند با استفاده از مشارکت حداکثری و استفاده بهینه از منابع موجود در طرح خود، به چارچوب های توسعه پایدار وفادار مانده باشند. این جایزه ملی به عنوان اولین جریان فرهنگی در حوزه بازآفرینی شهری مطرح شده است و در میان جوایز مشابه بالاترین جایگاه را در سطح ملی خواهد داشت. شورای داوری بر اساس شاخص های کیفی بدست آمده از اجماع نظر میان مردم، متخصصان و صاحب نظران حرفه و دانشگاه، تجربه های برتر در حوزه های موضوعی – موضعی بازآفرینی را اعلام خواهد کرد. با نظر به گستردگی و تنوع قابل توجه موضوع بازآفرینی، پس از گونه شناسی برنامه ها و شناسایی ذی مدخلان مختلف در امر بازآفرینی شهری و با ابتنا بر نظرات اعضای شورای علمی این رویداد، مقرر گردید که بر اساس سیاستگزاری شرکت مادرتخصصی عمران و بهسازی شهری ایران مبتنی بر رویکرد محله محوری در بازآفرینی شهری، شناسایی تجربه های موفق از سطح محلات شهری شروع شود و به تدریج عرصه های همگانی شهر را مخاطب قرار دهد. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که حساس کردن مردم ساکن در محلات نسبت به مطالبه کیفیت و آموزش شیوه های نقش پذیری آنها در فرآیند بازآفرینی شهری، می تواند از ریشه دار شدن این جریان حمایت کند.

بنابراین تجربه های مورد نظر رویداد را می توان فعالیت هایی که در جهت ارتقای کیفیت زندگی ساکنان محدوده ها و محله های هدف بهسازی و نوسازی، با رویکرد توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی، بهبود ساختار کالبدی و کارکردی، ارتقای عرصه های همگانی و توسعه زیرساخت های موردنیاز محلی انجام شده اند و به مرحله بهره برداری رسیده اند، دانست.

این رویداد با امید به ارتقای کیفیت در برنامه های بازآفرینی شهری از طریق معرفی شاخصه های سنجش کیفی و تقدیر از کنشگران برتر، معرفی برنامه های موفق و اقدامات شاخص در این فرآیند به دنبال تحقق اهداف زیر است:

۱٫افزایش حساسیت مردم نسبت به مطالبه کیفیت به منزله یک حق شهروندی در محدوده ها و محلات هدف بهسازی و نوسازی شهری

۲٫ارتقای خلاقیت و نوآوری در برنامه های بازآفرینی شهری

۳٫دستیابی به توافق جمعی میان متخصصان و مدیران و مردم در باب تعریف کیفیت اقدامات (در دو بخش فرآیند و فرآورده) در محدوده ها و محلات هدف بهسازی و نوسازی شهری

۴٫مطرح شدن موضوع "ارتقای کیفیت در برنامه های بازآفرینی شهری" به مثابه فرآیندی میان سازمانی و میان رشته ای

این رویداد از ۲ بخش اصلی و جنبی تشکیل شده است که در هر سال موضوع کانونی و موضع منتخب، برای این بخش ها تعیین می شود.
برنامه اصلی این رویداد، ارزیابی تجارب عملی و آثار نظری ـ هنری با موضوع بازآفرینی در ۳ حوزه زیر است که متناسب با موضوع کانونی و موضع مشخص شده، معیارها و سنجه های ارزیابی توسط شورای علمی برای بخش های مختلف تدوین خواهد شد.
۱٫تجربه های بازآفرینی: اقدامات مختلف در زمینه های کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و … که در سطوح و مقیاس های گوناگون توانسته اند بر کیفیت زندگی مردم در شهر اثرگذار باشند.
۲٫اسناد مکتوب حوزه نظر: پژوهش های مرتبط با موضوع بازآفرینی شهری در قالب کتاب، پایان نامه های دانشجویی، طرح های پژوهشی، مقالات ISI، ISC، علمی ـ پژوهشی و علمی ـ ترویجی که در ارتقای سطح دانش و بینش جامعه متخصص اثرگذار بوده اند.
۳٫آثار حوزه هنر و ادبیات: زمینه های هنری اعم از عکاسی، فیلم سازی، نقاشی، هنرهای شهری و … و حوزه های ادبی همچون داستان نویسی، شعرسرایی و روزنامه نگاری با موضوع رویداد
برنامه جنبی این رویداد، کارگاه طراحی مشارکتی (charrette) است که هرساله در یکی از محلات هدف بهسازی و نوسازی، با راهبری یک دانشگاه و مشارکت فعال دانشجویان منتخب در رشته های شهرسازی، معماری و علوم اجتماعی در گرایش های مختلف برگزار می گردد.

با توجه به گستردگی موضوع بازآفرینی، این رویداد در هر سال موضوع و محدوده مشخصی را برای انتخاب برترین تجارب، تعیین خواهد کرد. با نظر به اهمیت رویکرد محله محوری در اقدامات بازآفرینی، موضوع کانونی این رویداد در سال اول، اقدامات کالبدی در سطح محله است. این موضوع در بخش اصلی رویداد به صورت زیر موردنظر خواهد بود:
۱٫در بخش تجربه های بازآفرینی، هرگونه اقدام کالبدی انجام شده در سطح محله های هدف بهسازی و نوسازی شهری (شامل: محدوده ها و محله های تاریخی (مراکز شهر)، محدوده های نابسامان میانی (درونی)، سکونتگاه های غیررسمی، بافت های روستایی الحاق یا ادغام شده، محدوده ها و نواحی با کاربری های ناهمگون شهری)که توانسته است در بافت های شهری اثر آشکار و ملموس در بهبود کیفیت زندگی مردم بگذارد و از بهره برداری آن حداقل ۲ سال گذشته باشد، مورد نظر است.
۲٫در بخش اسناد مکتوب حوزه نظر، پایان نامه های مقطع کارشناسی ارشد و بالاتر با موضوع مداخلات کالبدی در مقیاس محله های هدف بهسازی و نوسازی شهری که از نتایج پژوهش حداقل یک مقاله علمی ـ پژوهشی مستخرج شده باشد.
۳٫در بخش آثار حوزه هنر و ادبیات، آثاری که در حوزه هنر عکاسی، نشان دهنده موضوع "خلاقیت های جامعه محلی و دانش تجربی مردم در ارتقای کیفیت زندگی از طریق مداخلات کالبدی" باشند، مورد نظر است.

توضیحات بیشتر در سایت http://www.iburp.ir قابل مشاهده است.