کتاب شهرهای در گذار

شهرهای در گذار: توسعه، تغییر و حکومت در شش پهنه ی کلانشهری، نوشته ی نیرمالا رائو*، انتشارات راتلج، ۲۰۰۷٫  طی چند سال اخیر مباحث مرتبط با معضلات شهری بر اندیشه ی شهر جهانی تمرکز یافته است. شهر جهانی به عنوان گره حیاتی در نظر گرفته می شود که در آن سرمایه، منابع انسانی، اطلاعات و کالاهای مختلف تولید، مبادله و مصرف می شوند، جریان جهانی که سازنده ی اقتصاد جهانی است. میزان قابل توجهی از این مذاکرات بی پایان همزمان با تلاش تحلیلگران برای تبیین ویژگی های اصلی شهر جهانی دنبال می شود، چنین اقداماتی در جهت یکپارچه سازی بخش های مختلف این انجمن انحصاری و رتبه بندی آنها در نوعی سیستم سلسله مراتبی است. شاید بتوان گفت اهمیت فهم و دریافت فرآیند تغییر بیشتر از ایجاد یک فهرست سلسله مراتبی باشد، به همین دلیل است که اصطلاح "شهر جهانی" از کاربردپذیری بیشتر و وسیع تری برخوردار است. تقریبا تمامی شهرها متأثر از فرآیند جهانی شدن هستند، اما اهمیت آنها با توجه جایگاهشان در نظام سلسله مراتبی کمتر از ماهیت و میزان تأثیرات جهانی بر روند شکل گیری و توسعه ی شهرها است.
در کتاب شهرهای در گذار می بینیم که چگونه سیاست شهری و سیاست و برنامه ریزی منعکس کننده ی مضیقه های شرایط محلی و نیروهای جهانی است، اما نیروی ناپیدای شرایط بوجود آورنده ی این وضعیت نیست. از سویی رهبران شهری اثبات کرده اند که به سرعت در حال بدست گرفتن فرصتها برای شکل دادن به آینده ی شهرها هستند. در نتیجه سبک های جدید عملکرد سیاسی و انواع جدیدی از سازمان های شهری در حال شکل گیری هستند. اگر یک درس قابل مطرح کردن باشد این است که رهبران کارآفرینی شهری بدل به بازیگران اصلی صحنه ی بین الملل شده اند و برای شناخت و منابع، سفرهای دور و گسترده و عرضه ی شهرهایشان به سرمایه گذاران بالقوه رقابت می کنند. با نگاهی به فراسوی شش شهر جهانی خواهیم دید که در شیکاگو ریچارد دِیلی (Richard Daley)، فرزند باس دیلی بدسابقه، با زدودن ننگ خانوادگی پایگاه حمایتی گسترده ی سیاسی را به عنوان یک رهبر مدنی لیبرال، پویا و بسیار پرانرژی بنیان گذاشت. تصویری که در مورد نیویورک به ذهن متبادر می شود مربوط به رودی جولیانی (Rudi Giuliani) است که رویکرد پویایش نسبت به کاهش جرم و جنایت با یک زندگی شخصی درخشان همراه شده و او را سرلوحه قرار می دهد، حتی پیش از حادثه تکان دهنده و ناگهانی ۱۱/۹ (حادثه ۱۱ سپتامبر) که وی را به صحنه ی جهانی سوق داد. به طرز خیلی ساده و خطرناکی وسوسه انگیز خواهد بود اگر تصور کنیم که قهرمانان واقعی رنسانس شهری فروشندگان شهری هستند که شهرهای خود را به عنوان محل مورد علاقه – همچون شهر جهانی که در زرق و برق پیچیده شده – برای سرمایه گذاری توسعه و ارتقاء می بخشند.  در حالیکه به نظر می رسد برای منتقدان بیش از یک مفهوم وجود دارد که در آن شهردارها شهرهای خود را عرضه می کنند، واقعیت این است رهبران کارافرینی مجبورند که برای بدست آوردن و حفظ یک موقعیت در جهانی رقابتی با چالش دگرگونی شهرهایشان به سمت مدیریت بهتر الگوهای رشد و تغییر، مواجه شوند.
کتاب شهرهای در گذار تلقی به روز و موضوعی در این مورد است که چطور شش شهر اصلی در اروپا، آمریکای شمالی و آسیا با مطالبات جدید مرتبط با دولت شهری کنار می آیند. گسترش جمعیت، مهاجرت جمعیت جدید و ناهماهنگی بین شهرها و حومه های شهری از جمله ویژگی های دیرین بحران های شهری هستند. امروزه دولت های شهری همچنین با تقاضا برای مشارکت عمومی و خدمات عمومی بهتر مواجهند، این در حالی است که آنها تلاش می کنند تا جایگاهی در اقتصاد جدید جهانی پیدا کنند. در حین اینکه هر یک از شهرها در زمینه تاریخی منحصر به فرد خود قرار دارد، تأکید کتاب بر معضلات مشترکی است که بواسطه ی مشکلات برنامه ریزی اصلی و جستجو برای رویکردهای مناسب تر جهت حکومت و مشارکت شهروندان گسترش یافته است. مضمون اصلی مهندسی مجدد ساختارهای نهادی است که برای پرورش پاسخ محلی و مشارکت عمومی طراحی شده اند. این مبحث در قالب مفهوم نیروهای جهانی شدن که به درجات متفاوت و در زمانهای گوناگون بر شهرهای لندن، توکیو، تورنتو، برلین، حیدرآباد و آتلانتا تأثیرگذار بوده اند، جای می گیرد.
کتاب شهرهای در گذار در این مورد بحث می کند که چگونه شش شهر با مسائل مرتبط با رشد و تغییر دست و پنجه نرم می کنند، ساختارها و فرایندهای خود را تطبیق داده و می کوشند تا جایگاه خود را در فهرست اتحادیه شهرهای جهان ارتقاء دهند. کتاب یک پیوست اصلی و مهم برای ادبیات تطبیقی حکومت شهری محسوب می شود و مورد توجه دانشجویان مطالعات شهری، حکومت، جهانی شدن و سیاست قرار خواهد گرفت.
*نیرمالا رائو سرپرست علمی و استاد علوم سیاسی در کالج گلداسمیت دانشگاه لندن است.

فهرست مطالب:
۱٫تغییر شهرها
شهرها در بافت جهانی
تغییر شهری و چالش دولت
الگوهای تغییر: شش شهر
۲٫لندن: کلانشهر مدرن
رشد و تغییر
برنامه ریزی و چالش های توسعه
حکمرانی بر لندن بزرگ
اقتدار جدید برای لندن بزرگ
مدرنیزه سازی لندن
ابقای لندن به مثابه یک شهر جهانی
دروازه تیمز و المپیک
رویکردی جدید برای حکمرانی بر کلانشهر؟
۳٫توکیو: کلانشهر متحرک
رشد و تغییر
چارچوب برنامه ریزی
حمل و نقل و ترافیک
اعتراض و مشارکت عمومی
حکومت بر توکیو
۴٫تورنتو: تمایل شدید برای اصلاحات مترو
رشد و تغییر
پدیداری دولت مترو
پیدایش حکومت کلانشهری
پاسخگویی به بحران های مالی
ایجاد کلانشهر
کلانشهر امروزین تورنتو
آزادی بیشتر برای تورنتو
تورنتو به مثابه یک شهر جهانی
۵٫برلین: کاندیدای شهر جهانی؟
توسعه ی ناهموار برلین
رشد، تغییر و برنامه ریزی منطقه ای
برنامه ریزی برلین-برندنبورگ
برلین جدید: یک شهر جهانی؟
حکومت بر برلین
۶٫حیدرآباد: قطب فن آوری عالی یک ایالت روستایی
چالش های توسعه ی شهری
پاسخ برنامه ریزی
پیاده سازی طرح جامع
ترافیک و حمل و نقل
حکومت بر پهنه ی کلانشهری
اصلاح خدمات عمومی
موقعیت حیدرآباد در اقتصاد جهانی
۷٫آتلانتا: کلانشهر وسیع
حکومت بر آتلانتا: سیاست های تبعیض نژادی
رشد و تغییر
برنامه ریزی آتلانتا
کلانشهر ثابت
ساختار شهری آینده
۸٫نتیجه گیری: شهرهای در گذار