پایان نامه بررسی پیامدها و نتایج برنامه های پیشگیری از جرم در فضاهای عمومی شهری با تاکید بر طرح امنیت اجتماعی

صلاح الدین قادری
تهران
دکتری
جامعه شناسی بررسی مسائل اجتماعی
خانم دکتر سهیلا صادقی فسایی

چکیده:

در سیاست گذاری و اجرای برنامه های پیشگیری از جرم (کیفری، وضعی، اجتماعی و …)  اولین چیزی که به لحاظ تئوریک و عملی به ذهن می رسد،‌ این است که این برنامه ها به منظور تامین امنیت، کاهش فرصت های ارتکاب جرم و جلوگیری از ارتکاب و تکرار عمل مجرمانه در جامعه به کار گرفته می شوند. اما،‌ زمانی که در عمل یک برنامه پیشگیری به کار گرفته می شود، روند و فرایند برنامه ممکن است منجر به پدیده هایی شود که به راحتی خود را نشان نمی دهند و تقریبا پنهان هستند. این پدیده ها را می­توان پیامدهای ناخواسته برنامه تلقی کرد. این پیامدهای می­توانند منجر به گسترش جرم و تحدید کارکرد نهادهای اجتماعی موثر در پیشگیری از جرم در فضاهای عمومی شهری شوند.

شناسایی این پدیده های پنهان با استفاده از روش های کمی ممکن نیست. پدیده­های ناخواسته نیازمند مطالعات اکتشافی است. روش کیفی مهمترین و بهترین روش برای مطالعات اکتشافی و شناسایی زوایای پنهان برنامه­های پیشگیری است. در این رساله از چند روش کیفی با هم استفاده شده است. تحلیل محتوای اسنادی، نظریه زمینه­ای و مشاهده میدانی. داده­های با استفاده از روش نمونه­گیری چند وجهی گردآوری شده است. گروه­های مورد مطالعه در این رساله عبارتند از: کارشناسان، گروه هدف و مردم عادی در فضاهای. در بخش اسنادی، اسناد ملی مانند قانون اساسی و برنامه های ۵ ساله توسعه مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش میدانی سه بعد از طرح ارتقاء امنیت اجتماعی به عنوان نمونه موردی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.

براساس یافته­های به دست آمده در این رساله در قانون اساسی و قانون نیروی انتظامی رویکرد غالب در پیشگیری از جرم رویکرد مجرم محور است. در برنامه های توسعه سایر رویکردهای پیشگیری تا حدودی مورد توجه قرار گرفته است.

براساس یافته­های میدانی در سه بخش مبارزه با بدحجابی، مبارزه با اراذل و اوباش و مبارزه مصرف و خرید و فروش مواد مخدر طرح ارتقاء امنیت اجتماعی نتوانسته است امنیت اجتماعی را در فضاهای عمومی در ارتباط با این ۳ موضوع ارتقاء دهد و در مواردی هم منجر به پیامدهای ناخواسته­ای شده است که خود منجر به توسعه زمینه­های کجروی و گرایش به جرم شده است. در بخش مبارزه با اراذل و اوباش بعضی از مردم محله­های هدف و برخی از کارشناسان معتقد بودند طرح موفق عمل کرده است اما در بخش­های دیگر نظرات موافق با موفقیت طرح خیلی کم بود.

کلید واژه­ها: پیشگیری از جرم، طرح ارتقاء امنیت اجتماعی، پیامدهای برنامه های پیشگیری از جرم، فضاهای عمومی شهری.