ادراک در معماری(مطالعه موردی سنجش ادراک گردشگران اروپایی از معماری ایرانی- اسلامی شهر اصفهان)

ادراک در معماری(مطالعه موردی سنجش ادراک گردشگران اروپایی از معماری ایرانی- اسلامی شهر اصفهان)

چکیده
معماری جدا از وجهه کارکردی آن، معنایی در درون خود نهفته دارد که به ناظر و یا کاربر اثر معماری منتقل می کند. ادراک ناظر نسبت به موضوع معماری در حوزه های متعددی مورد استفاده قرار می گیرد. در گردشگری، بررسی ادراک گردشگران از جاذب ههای معماری مقصد مورد بازدید راهنمای سودمندی برای برنامه ریزان و بازاریابان این صنعت است. هدف از پژوهش حاضر بررسی ادراک گردشگران اروپایی از معماری ایرانی– اسلامی است. برای بررسی دقیق تر، تحقیق حاضر بر معماری ایرانی- اسلامی دوره صفویه شهر اصفهان، متمرکز شده است. مدل انتخابی و مورد استفاده این تحقیق، مدلی است که اچنر و ریچی برای سنجش انگاره مقصد گردشگری در سال ۱۹۹۳ ارائه کرده اند. تحقیق، مشتمل بر دو فاز اصلی نظر سنجی از خبرگان و نظر سنجی از گردشگران اروپایی است. بر اساس نتایج این تحقیق، معماری ایرانی– اسلامی، نقش برجسته ای در شکل گیری انگاره گردشگران اروپایی از مقصد ایران دارد. میدان نقش جهان و مسجد شیخ لطف الله مهم ترین و قابل توجه ترین مکان های این شهر در ذهنیت ادارکی گردشگران اروپایی می باشند. بازدیدکنندگان اروپایی مهم ترین و برجسته ترین احساس خود در رابطه با معماری ایرانی – اسلامی را احساس شگفتی و معنویت ابراز کرده اند. از نظر آن ها دو عنصر کالبدی استفاده از هندسه و فضا دارای اهمیت ویژه ای هستند.

واژه های کلیدی
ادراک، انگاره، معماری ایرانی- اسلامی، گردشگری.

هر پدید های دارای دو جنبه است: جنبه ادراکی و جنبه ساختاری. جنبه ساختاری ساده، هویدا و فارغ از تعلقات فرهنگی و اجتماعی قابل شناسایی است، در حالی که جنبه ادراکی نه تنها پیچیده و غیرآشکار، بلکه تنیده شده در مناسبات فرهنگ هر قوم و ملت و متاثر از عوامل متعدد اجتماعی و فردی است. معماری در این میان با گام نهادن به بعد دوم یعنی ادراک است که معنا م ییابد (دیباج و سلطان زاده، ۱۳۷۷ ، ۱۱ ). از این منظر در هنر معماری اید هپرداز و طراح اثر در یک سو پیامی را در قالب فرم عرضه م یکند و از سوی دیگر، ناظر از معنای نهاده شده رمزگشایی می کند. این توصیف نه تنها برای هنر معماری، بلکه در سایر حوز هها از جمله صنعت گردشگری نیز مصداق دارد. در صنعت گردشگری پیام مقصد از دید گردشگر و احساسات برانگیخته شده وی از تجربه مقصد و در بیانی کلی ادراک او نسبت به مقصد که از آن تحت عنوان «انگاره مقصد گردشگری » یاد می شود، مفهومی بسیار گسترده و با ادبیاتی غنی است و نتایج حاصل از بررسی و سنجش آن به شکل مستقیم مورد استفاده متخصصین این حوزه است. این مفهوم در تمام مراحل گردشگری، از تصمیم به سفر تا یادآوری خاطرات، رفتار مصرف کننده را تحت تاثیر قرار م یدهد( Jenkins,1999 ). با ارزیابی و شناخت ادراک گردشگران از مقصد مورد بازدید می توان با بهره گرفتن از ابزارهای ترویجی مناسب، انگاره مورد نظر خود را در ذهن مخاطبان هدف ایجاد کرد. از سوی دیگر می توان معماری هر مقصدی به ویژه مقصد ایران را، یکی از بارزترین جلوه های فرهنگ و به تبع آن یکی از مهم ترین جاذبه های فرهنگی این کشور دانست. همان طور که( پیرنیا  1374 ، ۲۰ ) معتقد است هنر معماری ایران بعد از زبان دری، دومین نماد هویتی ایرانیان محسوب م یشود. به استناد این اهمیت، حوزه معماری به عنوان موضوع اصلی پژوهش حاضر برای سنجش ادراک گردشگران اروپایی نسبت به مقصد ایران انتخاب شده است. به عبارت دیگر هدف تحقیق حاضر بررسی ادراک گردشگران اروپایی از بناهای معماری ایرانی- اسلامی است که از آنها بازدید کرده اند. پژوهش حاضر را می توان در گروه تحقیقات بین رشته ای قرار داد که از داده های دو رشته مجزای معماری و گردشگری برای حصول نتایج بهره برده است. این مطالعه در حوزه مبحث نظری از ادبیات هر دو رشته معماری و گردشگری بهره جسته، در حالی که در حوزه روش تحقیق بر مدلی استوار است که در ادبیات گردشگری ارائه شده است. اگرچه که در حوزه معماری، مطالعاتی در این زمینه برای سنجش ادراک صورت گرفته، اما مدل ارائه شده توسط اچنر و ریچی ( ۱۹۹۳ )دارای ساختاری نظام مند و نتایج حاصل از تحقیق در چارچوب این مدل عملیات یتر م یباشد. در نهایت لازم به ذکر است که برای بررسی دقیق تر، نمونه موردی این پژوهش شهر اصفهان و دوره تاریخی، دوره صفویه انتخاب شده است.

دانلود متن کامل مقاله