روش دلفی در پیمایش توصیفی و آینده پژوهی

زمانی که بخواهیم درباره اتفاق نظر یک جمع صاحب نظر درباره ی موضوع خاص به بررسی بپردازیم از روش دلفی استفاده می شود. از جمله کاربرد های روش دلفی در آینده پژوهی است. در این روش ابتدا پرسشنامه بین متخصصین یک علم توزیع می شود و پس از جمع آوری پاسخ ها و جمع بندی انها مجددا بین شرکت کنندگان جهت اظهار نظر مجدد بر مبنای جمع بندی های صورت گرفته از نظر تمامی شرکت کنندگان ارجاع می شود.

دلفی روش خوبی برای بدست آوردن یک تصویر کلی از چیزهایی است که در یک زمینه خاص از علوم در حال رخ دادن است. ارسال مجدد پرسشنامه ها برایشرکت کنندگان نهایتا باعث می شودکه نوعی اجماع نظر در مورد پیش بینی آینده آن حوزه حاصل گردد. لازم به ذکر است که این روش نیاز به وقت و هزینه زیادی دارد. زیرا ممکن است دفعات رفت و برگشت این پرسشنامه ها زیاد شود. با دستیابی به درصد خاصی از اجماع و هم نظری این چرخه به پایان می رسد.

مهمترین ویژگی های این روش : بازخورد نظرات به کل افراد، فرایند تعاملی، ناشناس بودن نظرات، بازخوردهای آماری

برای مثال در بررسی نظر هیئت علمی بخش های شهرسازی کشور درباره مسائل و مشکلات رشته شهرسازی در دانشگاه ها می توان از این روش استفاده کرد.

برای این منظور اولین قدم آن است که مجموعه ای از سوال ها یا گویه هایی درباره مسائل تهیه کرد و آن را برای تمام اعضای هیئت علمی ارسال داشت و از آنان خواست که درجه اهمیت آن ها را مشخص کنند. پس از گرد آوری دادها در دور اول، رتبه بندی های به دست آمده درباره مسائل مشخص شده و در دور بعد پرسشنامه ای تنظیم می شود که حاوی رتبه بندی حاصل از نظرخواهی در دور اول است.از این پاسخ دهندگان در دور دوم خواسته می شود در صورتی که نظرشان ، با رتبه بندی به دست آمده مطابقت ندارد نسبت به توجیه تفاوت نظر خود با نتایج دور اول یا تعدیل آن اقدام کنند.بدین طریق می توان به یک توافق از نقطه نظر تشخیص مسائل یادشده دست یافت. معمولا یک مقیاس پنج درجه ای برای رتبه بندی به کار می رود و از پاسخ دهندگان خواسته می شود که در صورت لزوم به فهرست عرضه شده مواردی نیز اضافه کنند.

اعتبار روش دلفی نه به تعداد شرکت کنندگان در تحقیق که به اعتبار علمی متخصصان شرکت کننده در پژوهش بستگی دارد. شرکت کنندگان در تحقیق دلفی از ۵ تا ۲۰ نفر را شامل می شوند. روش دلفی برای مسائلی با ارزش است که نیازی به تکنیکهای تحلیلی دقیق ندارند: مثلا زمانی که داده ها ناکافی یا فاقد قطعیت اند یا وقتی نمونه های واقعی موجود نیست و یا وقتی که جمع کردن افراد و بحث کردن در مورد مساله ای مشکل است. از آنجا که تکنیک دلفی بر ناشناس بودن، بازخوردهای کنترل شده و پاسخ گروهی آماری تکیه دارد و بنابراین از نفوذ افراد برجسته در گروهای بحث یا فشار گروه برای همنوایی اجتناب می کند.

منبع :

جزوه کلاسی مهندسی طرح تحقیق، درس سمینار تدوین رساله دانشجویان کارشناسی ارشد، دکتر حسن ایزدی، پاییز ۱۳۸۹، دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز

جزوه کلاسی آینده پژوهی، درس نظریه های برنامه ریزی شهری، دکتر حسن ایزدی، سال تحصیلی ۹۰-۱۳۸۹، دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز