شناسایی مؤلفه‌های تأثیرگذار در منظر ورودی کاربری‌های تجاری و مذهبی بر ارتقای حسّ دعوت‌کنندگی ‏‏(مطالعه موردی محدوده تجریش تهران)‏

شناسایی مؤلفه‌های تأثیرگذار در منظر ورودی کاربری‌های تجاری و مذهبی بر ارتقای حسّ دعوت‌کنندگی ‏‏(مطالعه موردی محدوده تجریش تهران)‏

چکیده
انسان غالباً فعّالانه با فضا برخورد کرده و همواره با آن در داد و ستد اطلاعات است. فرد پس از قرارگیری در یک مکان و دریافت ‏اطلاعات و نمادها توسط حواس خود، با توجه به سرعت رابطه‌یابی بین این عناصر، قادر خواهد بود که به بخشی از محیط پاسخ فعّال داده ‏و توجه خود را به سمت آنها معطوف کند.  «حسّ‎ ‎مکان»،‎ ‎توانمندی‎ ‎فضا‎ ‎یا‎ ‎مکان‎ ‎در‎ ‎ایجاد‎ ‎حسّی‎ ‎خاص‎ ‎نسبت به‎ ‎کلیّت‎ ‎مکان‎ ‎است. ‏‏«ورودی» اوّلین مکانی است که با حضور در آن خصوصیات کلی فضا، آداب ورود، حدّ خصوصی و عمومی بودن و سایر ویژگی‌های فضا ‏کشف می شود؛ لذا توقعی که از یک ورودی می رود القاء حسّ دعوت‌کنندگی و پذیرش فرد است. انسان به واسطه نوع تعاملاتی که با ‏مکان بر قرار می‌سازد، اوّلین تجربه حضور در مکان را از «ورودی آن مکان» در ذهن خود به ثبت می‌رساند و این مرحله از حسّ ادراک، ‏اوّلین تجربه‌ای می‌شود برای تداوم حضور و پیوند فرد با مکان و یا عدم دعوت فرد برای ورود و همنوایی با مکان. ‏
با توجه به این رویکرد مؤلفه‌های عینی منظر شهر از جمله خوش نمابودن، تنوع، هماهنگی با جداره‌های اطراف و… و مؤلفه‌های ذهنی سیما ‏و منظر از جمله صمیمیّت، اصالت، سرزندگی و… در دعوت‌کنندگی ورودی تأثیر‌گذار بوده و به خلق «حسّ مکان» کمک می‌نمایند. به این ‏منظور در یک برداشت میدانی، محدوده میدان تجریش واقع در منطقه ۱ شهرداری تهران ، مورد بررسی قرار گرفته است. آنچه از این ‏پژوهش نتیجه می‌شود این است که مهم ترین عاملی که در شکل‌گیری حسّ مکان در یک کاربری مذهبی اهمیّت دارد القاء حسّ آرامش و ‏صمیمیّت، افزایش سرزندگی، تحرک و هویّت به عنوان مؤلفه‌های ذهنی تعیین کننده در ورود و یا ردّ پذیرش ورود و دعوت‌کنندگی حاصل ‏از اوّلین سکانس دید است. امّا انتظاری که از «دعوت کنندگیِ ورودی» در یک کاربری تجاری می‌رود ظاهری متفاوت و گاه هماهنگ، ‏اصالت و تناسب ورودی با مکان، خوش‌نما بودن و توجه به میزان روشنایی در شب و در مجموع سرزندگی فضا است. در نهایت در این ‏پژوهش راهبردهای طراحی در زمینه ارتقاء دعوت‌کنندگی ورودی با استفاده از مؤلفه‌های تأثیر گذار سیما و منظر شهری ارائه شده است.  ‏

واژگان کلیدی: حسّ مکان، ورودی، دعوت‌کنندگی، منظر، تجریش

متن کامل مقاله