معرفی استان اصفهان

استان اصفهان با مساحتی حدود ۱۰۵۹۳۷ کیلومتر مربع در مرکز ایران واقع شده و از شمال به استان‌های مرکزی، قم و سمنان، از جنوب به استان‌های فارس و کهکیلویه و بویراحمد، از غرب به استان‌های لرستان و چهارمحال بختیاری و از شرق به استان های یزد و خراسان محدود است.
بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، اصفهان دارای ۱۷ شهرستان، ۶۰ شهر، ۳۷ بخش و ۱۱۶ دهستان و مرکز آن شهر اصفهان است. شهرستان های استان اصفهان عبارتند از اصفهان، اردستان، برخوار و میمه، خیمنی شهر، خوانسار، سمیرم، شهرضا، فریدن، فریدون شهر، کاشان، فلاورجان، گلپایگان، لنجان، مبارکه، نائین، نجف آباد، نطنز و شاهین شهر.
در روزگاران پیش، منطقه و شهر اصفهان (سپاهان) نقش پلی را داشت که قسمت‌های کم ارتفاع شرق فلات ایران را با سرزمین‌های کوهستانی غرب مرتبط می‌ساخت و برای اطراق سرمازدگان کوهستان غرب و گرمازدگان و خستگان هوای خشک شرق، محل مناسب و مطلوبی بود. در غرب استان و در کوهستان های فریدن، آثار جاده‌ای باستانی وجود دارد که شاید بیانگر واقعیت فوق باشد. استقرار جلگه اصفهان در میان بیابان‌ها و کوه‌های خشک مرکزی ایران از یک طرف و اهمیت و موقعیت ارتباطی ویژه آن در مرکز فلات پهناور ایران از طرف دیگر، تاریخ و پیشینه آن را به پیشینه کشور ایران مرتبط کرده است.

استان اصفهان یکی از بزرگ‌ترین مراکز تولید انواع مختلف صنایع دستی ایران به شمار می‌رود و از دیرباز گهواره هنرهای زیبا و صنایع دستی بوده است. تزئینات آجری، کاشی کاری، گچ بری و انواع خط در آثار تاریخی اصفهان، از قرنها پیش تا دوره معاصر، بر اطراف و جوانب مناره‌ها و داخل و خارج مساجد و قصرها زینت بخش بوده است.
اصفهان،به نظر آنوبانینی هم به لحاظ غنی بودن از آثار متنوع باستانی و هم به دلیل وجود امکانات رفاهی مناسب برای گردشگران؛ همه ساله پذیرای تعداد بیشماری از مسافران و تورهای مسافرتی خارجی و داخلی می باشد. علاوه بر شهر اصفهان، وجود آثار باستانی و دیدنی های طبیعی در برخی دیگر از شهرهای استان همچون کاشان، قمصر، نیاسر، سمیرم،آران و بیدگل و… بر جذابیت های این استان افزوده است.
اصفهان از گذشته بسیار دور یکی از مهمترین مناطق ایران بوده است و به همین لحاظ نیز همواره مورد تاخت و تاز پادشاهان قرار گرفته است؛ که وحشیانه ترین این حملات نیز مانند بسیاری دیگر از نقاط کشور یکی حمله مغول و قتل عام مردم آن در سال۶۳۴ ه.ق. (که در آن شاعر بزرگ آن دیار؛ کمال الدین عبدالرزاق اصفهانی؛ مشهور به خلاق المعانی؛ نیز به شهادت میرسد.)
و دیگر، دو بار حمله تیمور لنگ بود؛ که این سفاک، در یکی از وحشیانه ترین جنایات بشری ۷۰ هزار نفر از مردم اصفهان را در اواخر قرن هشتم هجری قتل عام کرد و به خاک و خون کشید. اما اصفهان در طول تاریخ، شهری فرهنگ پرور بوده و بزرگان بسیاری را به ادب و فرهنگ ایران زمین تقدیم کرده است. از مهمترین این بزرگان میتوان به حمزه اصفهانی، ادیب و نویسنده بزرگ قرن چهارم هجری، جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی و پسرش کمال الدین (خلاق المعانی) شعرای بزرگ قرن هفتم و هشتم؛ هاتف اصفهانی صاحب ترجیع بند معروف “ای فدای تو هم دل و هم جان” و… اشاره کرد.
در این میان اصفهان مامن شاعران بزرگی چون اوحدی و صائب نیز بوده است که به علت سکونت آنان در اصفهان آنها را اصفهانی نیز نامیده اند. نکته دیگری که در این زمینه قابل اشاره است آن است که به دلیل سکونت بسیاری از شاعران بزرگ سبک هندی در اصفهان به این سبک شعری که کلیم کاشانی، صائب و بیدل از بزرگان آن بوده اند سبک اصفهانی نیز می گویند.

نطنز

شهرستان نطنز از توابع استان اصفهان و در فاصله ۱۲۰ کیلومتری مرکز استان اصفهان قرار گرفته است. این شهرستان با وسعتی بالغ بر ۳۳۹۷ کیلومتر مربع، بین شهرستان های آران و بیدگل و کاشان از شمال، و اصفهان از جنوب قرار دارد. ارتفاع شهرستان از سطح دریا ۱۶۰۰ متر و در مجاورت کویر مرکزی ایران قرار گرفته است. قدمت این منطقه بنابر تحقیق آنوبانینی به دوره پیش از اسلام بر می گردد.
مهمترین یادگارهای این شهر؛ مسجد جامع، خانقاه و آرامگاه شیخ عبدالصمد هستند. این شهرستان به لحاظ قرار گرفتن در مسیر کاشان به اصفهان می تواند گردشگران بسیاری را جذب نماید. از برجسته ترین امتیازات این شهرستان؛ آب و هوای لطیف و پاک آن است که نطنز را به صورت مرواریدی سبز و پناهگاهی در برابر بیابان های گرم و سوزان کویر درآورده است. این لطافت در اکثر مناطق آن به خصوص در منطقه کوهستانی که با پوششی از سبزه زاران و چشمه سارها و بیشه ها احاطه شده بیشتر به چشم می خورد. کوه کرکس که از جمله کوه های مرکزی ایران است که با ارتفاع ۳۸۹۵ متر در این شهرستان واقع شده است.
نطنز در سالهای اخیر به دلیل احداث تاسیسات غنی سازی اورانیوم در آن علاوه بر اینکه در سطح کشور بسیار معروف تر شده است؛ برای جهانیان؛ خاصه کسانی که به مسائل انرژی هسته ای ایران علاقه مند هستند به نامی آشنا تبدیل گشته است.

کاشان

کاشان از دیرباز محل زندگی مردمان و مهد تمدن و فرهنگ بوده است. سکه های منقوش و ابنیه بجا مانده از گذشته، سیر پیشرفت و تداوم زندگی را در این ناحیه کهنسال آشکار می سازد. بعد از ظهور اسلام و اعتلای تشیع علوی، مردمان کاشان از نخستین گروندگان به مذهب شیعه بودند و شاید به این دلیل شاهان صفوی به این دیار تعلق خاطر فراوان داشتند. شاه صفی در این شهر درگذشت و شاه عباس دوم نیز در این شهر بر تخت پادشاهی نشست. عهد قاجار دوران گسترش شهر و بازسازی بناهای تاریخی پیشین و بنای عمارت های تازه بود.

این شهر فرهنگ خیز شعرای بزرگی چون کلیم کاشانی (از پیشروان شعر سبک هندی یا اصفهانی)، محتشم کاشانی (صاحب هفت بند معروف در شرح واقعه کربلا؛ به مطلع: باز این چه شورش است که در خلق عالم است) که بقعه اش همکنون از اماکن مقدس شهر کاشان به شمار می رود؛ و همچنین در عصر حاضر نابغه ای چون سهراب سپهری؛ شاعر، نقاش و هنرمند برجسته سبک رمانتیسم کشورمان (که در مشهد اردهال کاشان به خاک سپرده شده) را به خود دیده است.
از نقاط دیدنی و تاریخی کاشان آنوبانینی می تواند به: تپه های باستانی سیلک، باغ و حمام فین، بازار تاریخی کاشان، مسجد آقا بزرگ و خانه های مجلل و تاریخی: عباسیان، بروجردی ها و طباطبایی؛ اشاره کند.

گلپایگان

گُلپایـِگان شهری در استان اصفهان و مرکز بخش مرکزی شهرستان گلپایگان است. این شهر از شمال به شهرستان محلات و خمین، از جنوب به شهرستان خوانسار، از شرق به میمه و از غرب به شهرستان الیگودرز محدود می باشد.
بر اساس آنچه که از متون تاریخی مانند نزهت القلوب نوشته حمد الله مستوفی بر می آید: گلپایگان ۵۲۲۵ سال بعد از هبوط آدم توسط همای چهر آزاد ، دختر بهمن کیانی (بهمن دراز دست) پور اسفندیار رویین تن، که به تخت پادشاهی جلوس کرده بود ساخته شد و از ابتدا این شهر را به نام خود چهرآزادگان و یا گلبادگان نامید (حمدالله مستوفی ، ۱۳۶۶ ، ص۷۵). بر اساس شواهد باستان شناسی و بررسی ها انجام گرفته بر روی سنگ نبشته های تاریخی ، سابقه سکونت انسان اولیه در دشت گلپایگان به حدود هفت هزار سال قبل می رسد؛ ولی شروع مدنیت را می بایست هم زمان با اواسط حکومت سلسله هخامنشی دانست که کاربری این شهر به عنوان یک پادگان بزرگ تغییر یافت و حتی گروهی را اعتقاد بر این است نام اولیه این شهر گردپادگان بوده است (برهان قاطع،۱۳۶۱، ذیل گلپایگان). گروهی دیگر نام اصلی آن را گَرپادگان به معنی کوهپایه می‌دانند. “گَر” در زبان پارسی میانه به معنای کوه است (گریوه و گریبان هم از همین ریشه هستند).
به هرحال پس از حمله اعراب، گروهی از آنان در اطراف این شهر ساکن شده و نام آنرا معرب گردانیده، جرفادقان نامیدند. در دوران بعد از اسلام علی الخصوص در دوران عباسیان گلپایگان از مناطق معتبر و آباد کشور بوده است، ولی اوج شکوفایی و آبادانی آن در زمان حکومت سلجوقیان به خصوص محمد بن ملکشاه سلجوقی بوده که آثار و ابنیه زیادی از جمله مناره و بازار و مسجد جامع را از خود باقی گذاشته است.
از آن پس به دنبال آشوب های اسماعیلیه و فتنه مغول و یورش های تیمور این شهر از اعتبار و رونق ساقط گشت و تنها در زمان اوزون حسن بود که مجددا نامی از آن بر سر راه تجاری همدان به اصفهان به میان می آید. آخرین دوران طلایی آن که آثار و ابنیه تاریخی موجود، مبین رونق شهر در آنزمان می باشد، مقارن با دوران حکومت شاه عباس کبیر و امارت امامقلی خان سردار بزرگ صفوی در گلپایگان می باشد.
با شروع فتنه افغان ها، گلپایگان که مقر فرماندهی علیمردان خان بختیاری و محل تجمع نیروهای کمکی به اصفهان بود به شدت از طرف محمود افغان مورد انتقام جویی واقع گشت و نه تنها اکثر اهالی آن از دم تیغ گذشتند، بلکه اغلب آثار و ابنیه و تاسیسات کشاورزی و قنوات آن هم تخریب گشت و دیگر هرگز این شهر به اعتباری که در گذشته داشت، دست نیافت. شهری که بنا به گفته ظل السلطان زمانی از حدود ۲۰۰ الی ۳۰۰ هزار نفر جمعیت برخوردار بود. هرچند که به این اظهار نظر باید با دیده تردید نگریست، در زمان حکمرانی ظل السلطان به زحمت حدود ۱۵ هزار نفر جمعیت ساکن را در خود جای داده بود و نمای شهر به ویرانه ای بزرگ می ماند (اشراقی ،۱۳۸۳ ، ص۱۵۷ به نقل از تاریخ مسعودی نوشته ظل السلطان).

آران و بیدگل

آران و بیدگل یکی از شهرهای استان اصفهان است که مرکز شهرستان آران و بیدگل می‌باشد. بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵، این شهر، ۵۵٬۶۵۱ نفر جمعیت دارد. این شهرستان در شمالی‌ترین قسمت استان اصفهان قرار دارد. وجود کویر زیبای مرنجاب و دریاچه نمک یکی از دلایل اهمیت این منطقه است.

اردستان

اردستان یکی از شهرهای استان اصفهان در مرکز ایران و مرکز شهرستان اردستان است. جمعیت شهر اردستان بنا بر سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ برابر ۱۵٫۲۸۴ نفر بوده است. اردستان در ۱۱۰ کیلومتری شمال شرقی شهر اصفهان و بر دامنه های کوه کرکس قرار گرفته است.

اصفهان

اصفهان (سپاهان) مرکز استان اصفهان، با پهنه‌ای حدود ۲۵۰ کیلومترمربع، در دل فلات ایران قرار گرفته است. آب و هوای شهر اصفهان نیمه خشک و معتدل است، به طوری که متوسط درجه حرارت سالانه این شهر حدود ۱۶ درجه سانتیگراد و متوسط بارندگی سالانه این شهر در حدود ۱۳ میلیمتر می باشد. به طور کلی، اصفهان شهر کم آبی است ولی به واسطه وجود رودخانه زاینده رود، کشاورزی در این استان توان رشد پیدا کرده است. اصفهان به لحاظ واقع ‏شدن در مرکز جغرافیایی ایران و با داشتن آب و هوایی معتدل و خاکی حاصلخیز و آب ‏کافی زاینده ‏رود (زنده رود)، از دیرباز به‏ عنوان مکانی برای سکونت، مورد توجه بوده است.

احتمالا از عصر ساسانیان که سپاهیان (اسپهان) در دشت حاصلخیز اطراف شهر گرد آمدند به این‏ نام خوانده شده است. در سال ۱۹ ه. ق. اصفهان بدون جنگ و خونریزی و با انعقاد یک صلحنامه به دست سپاهیان اسلام افتاد و جزیی از سرزمین وسیعی شد که اسلام بر آن حکومت می‏کرد. در دوره سیصد ساله پس از آن، این شهر اغلب دست ‏به‏ دست می‏شد تا اینکه در قرن چهارم هجری، در زمان آل ‏زیار و آل ‏بویه، به‏ عنوان پایتخت مورد استفاده قرار گرفت. در قرن پنجم، در دوران سلجوقیان، پایتخت امپراطوری وسیعی شد که یک مرز آن رود سیحون و مرز دیگرش سواحل شرقی دریای مدیترانه بود.
غارت وحشیانه شهر به دست تیمور لنگ و قتل ‏عام ساکنان آن در سال ۷۸۹ ه. ق. اصفهان را به وضع اسف‏باری دچار کرد.
در زمان اولین حکمرانان صفوی در قرن دهم هجری، اصفهان از مراکز مهم تجارت، فرهنگ و صنعت گردید. در اوایل قرن یازدهم (۱۰۰۶ ه.ق.) پایتخت شاه ‏عباس از قزوین به اصفهان انتقال یافت و قریب یک قرن ‏و نیم این شهر پایتخت سلسله صفویه بوده و به همین واسطه از شهرت جهانی برخوردار شد.

شهر اصفهان از روزگاران کهن تا کنون به نامهای: آپادانا، آصف‌هان، اسباهان، اسپاتنا، اسپاهان، آسپدان، اسپینر، اسفاهان، اصپدانه، انزان، بسفاهان، پارتاک، پاری، پرتیکان، جی، دارالیهودی، رشورجی، سپانه، شهرستان، گابا، گابیان، نصف جهان و یهودیه مشهور بوده است. در شاهنامه فردوسی نیز بارها به اصفهان (سپاهان) اشاره شده و از آن نام برده شده است:

شهر اصفهان با انتخاب شدن به عنوان نخستین پایتخت فرهنگی کشورهای اسلامی در سال ۲۰۰۵ در میان مردم این کشورها بیش از پیش مشهور گشته و گردشگران بسیاری را به خود جلب کرده است. این شهر از لحاظ صنایع دستی مهمترین شهر کشور به شمار می آید که بیشتر صنایع دستی کشور اعم از قلم کاری، خاتم کاری، ترمه و… در آن تولید می شود و گردشگرانی که مشتاق به تهیه سوغات ایرانی هستند تقریبا صنایع دستی و سوغاتی های تمام نقاط ایران را در حاشیه میدان نقش جهان و در بازار قدیمی اصفهان می توانند تهیه کنند.

عمارت عالی قاپو، مسجد شیخ لطف الله، مسجد امام (مسجد شاه)، کلیسای وانک، منار جنبان، کاخ چهل ستون، کاخ هشت بهشت، چهار باغ، آتشگاه،گورستان قدیمی تخته فولاد،بازار تاریخی اصفهان، میدان نقش جهان، باغ پرندگان، پل خواجو، پل شهرستان، سی و سه پل (پل الله وردی خان) و… از مهمترین نقاط دیدنی و تاریخی شهر اصفهان می باشند.

خوانسار

خوانسار شهری است واقع در شمال‏غرب استان اصفهان و مرکز شهرستان خوانسار است. خوانسار شهری است خوش آب و هوا در عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۱۳ دقیقه شمالی و طول جغرافیایی ۵۰ درجه و ۱۹ دقیقه شرقی با ارتفاع ۲۲۵۰ متر بالاتر از سطح دریا و پوشش گیاهی متنوع که لاله‌های واژگون آن معروف هستند.
خوانسار در ناحیه اى نه چندان دور از کویر مرکزى ایران در فاصله حدود ۱۵۰ کیلومترى شمال‏غرب شهر اصفهان واقع شده است. متوسط بیشترین دمای هوای خوانسار درگرمترین ماه تابستان به ۳۱ درجه سانتی گراد می رسد و متوسط دمای شبانه روز در همین ماه بیست و چهار درجه سانتی گراد است.
گلستانکوه از مناطق دیدنی شهرستان خوانسار است که در اردیبهشت ماه با لاله های بسیار جلوه زیبایی می گیرد. گلستانکوه در مسیر خوانسار به اصفهان در ۱۵ کیلومترى شهر خوانسار واقع شده است.
از دیگر جاذبه های شهر خوانسار پارک سرچشمه است که با چشمه های زیبا که از دل کوه بیرون می آیند همه ساله تعداد زیادی گردشگر را به خود جذب می کند. این شهر یکی از شهرهای مذهبی ایران با قدمت دیرینه می باشد. از اماکن مذهبی این شهر می توان به شازده احمد، امامزاده سید صالح، بابا ترک و بابا پیر اشاره کرد.
نام خوانسار به صورت خونسار بوده که به معنی چشمه‌سار است. خان، خانی و خُن در فارسی به معنی چشمه است که واژه کردی کانی (چشمه) نیز با آن هم‌ریشه است.

سمیرم

شهرستان سمیرم با ۳۴۲۵ کیلومتر مربع مساحت از شمال به شهرستان شهرضا، از جنوب و جنوب غربی به استان کهگیلویه و بویراحمد، از شرق به استان فارس و از غرب به استان چهارمحال و بختیاری محدود می گردد.
مرکز این شهرستان در ۵۱ درجه و ۳۴ دقیقه طول جغرافیایی و ۳۱ درجه و ۲۵ دقیقه عرض جغرافیایی و در فاصله ۱۶۰ کیلومتری جنوب مرکز اصفهان قرار گرفته است. سمیرم دارای دو بخش به نام مرکزی و بخش پادنا و سه نقطه شهری سمیرم، حنا و ونک و پنج دهستان به نام وردشت، حنا، پادنا علیا و پادنا سفلی است. شهرستان سمیرم در منطقه زاگرس قرار گرفته؛ از همین رو بخش زیادی از این شهرستان کوهستانی بوده و بخش زیادی از آن را دشتها و دره های آبرفتی و کوههای صخره ای تشکیل می دهند. مهمترین ارتفاعات این شهرستان عبارتند از ارتفاعات دینار (که قله دنا را با ارتفاع۴۴۳۵ متر در خود جای داده)، رشته کوههای سیاه، مروارید آیینه قبری، گرم آباد، علی جوق و کوه سورمند.
ارتفاع این شهرستان از سطح دریا ۲۵۰۰ متر است و به علت موقعیت کوهستانی دارای آب و هوای کوهستانی با زمستانهای سرد توام با بارندگی فراوان است. میزان بارندگی سالانه در نقاط شمال شهرستان ۳۳۰ میلیمتر و در جنوب آن ۳۸۰ میلیمتر است. این شهرستان دارای تابستانهای خشک و معتدل است. پوشش گیاهی سمیرم بسیار متنوع و بیشتر شامل استپ های کوهی و چمنزار و درختان جنگلی است.
در این شهرستان به خاطر بارندگی زیاد، چشمه ها و رودخانه های زیادی از زمین جوشیده است. رودخانه های این منطقه عبارتند از: سولکان، ونک، حنا، سمیرم، ماربر، خرسان که دو رودخانه خرسان و ونک جزء حوزه آبریز رودخانه کارون بوده و آب آنها بدین رودخانه می پیوندد.
شهرستان سمیرم دارای پیشینه‌ای دیرسال است. در مناطق مختلف این شهرستان نشانه‌هایی از مدنیتی بسیار کهن دیده شده که سابقه تاریخی این ناحیه را به هفتصد سال قبل از میلاد مسیح باز می گرداند. در منطقه کمه آثار سکونت پارس و در شهر سمیرم شواهدی از وضعیت مدنی این شهر در دوره هخامنشینیان بدست آمده است که همگی بر پیشینیه باستانی این شهرستان گواهی می دهند. علاوه بر این، در نزدیکی دریاچه حنا (در شرق سمیرم) قلعه سنگی معروف به قلعه مختار از آثار دوره ساسانیان وجود دارد. در این قلعه یک آتشدان متعلق به این دوران به دست آمده است. در اطراف شهر سمیرم پنج عدد میل سنگی وجود دارد که مربوط به آتشکده های ساسانیان بوده و نشان می دهند که سمیرم در زمان ساسانیان نیز در حد یک شهر، وسعت و جمعیت داشته است.
پس از دوره ساسانیان تا چندین قرن از وضعیت و تاریخ سمیرم آثار و اسنادی در دست نیست. اما چنانچه از گزارش های تاریخی بر می آید در دوره دیلمیان، سمیرم دارای دژی محکم بوده است. در دوره سلجوقیــان سمیــرم شهری نسبتا بزرگ بوده و قلعه ای استوار داشته است. سمیرم در این زمان مهریه گوهر خاتون، همسرمحمد بن ملک شاه سلجوقی بوده است.
از طرفی وزیر سلطان محمود سلجوقی نیز فردی از اهالی سمیرم به نام کمال الدین علی سمیرم بوده است. به همین خاطر این شهر در دوره سلجوقیان مورد توجه قرار گرفت و بسیار رشد یافت و آباد گشت.
سمیرم در دوره سلجوقیان نقش مهمی در ارکان مدیریتی این سلسله ایفا کرده است. چنانچه غیر از کمال الدین علی، وزیران دیگری نیز مانند عبدالرحمان سمیرمی وزیر سلطان برکیارق و ابو اسماعیل موالدین مشهور به طغرایی، وزیر سلطان مسعود در این دوره از سمیرم برخاسته اند. این  شهر در حمله مغول به ایران از گزند مغولان در امان نماند و سخت آسیب دید. در دوره صفویان و پس از آنکه پایتخت از قزوین به اصفهان انتقال یافت، سمیرم دوره دیگری را تجربه کرد زیرا هم به شهر اصفهان نزدیک بود و هم آب و هوای معتدلش مورد پسند پادشاهان صفوی بود. در این دوره آسیاب های برزک، روغن گیری در سمیرم تاسیس شد که در آنها روغن برزک جهت سوخت چراغ های دربار به پایتخت فرستاده می شد.
سمیرم از جایگاه ویژه ای در کشاورزی برخوردار است. این منطقه حدود ۱۲ درصد اراضی کشاورزی استان را به خود اختصاص داده به همین دلیل اساس اقتصاد شهر سمیرم برپایه کشاورزی است.
مهمترین محصول کشاورزی این منطقه سیب درختی است، همچنین محصولات دیگری چون یونجه، چغندرقند، گندم، جو و حبوبات در این منطقه تولید می شود. آب کشــاورزی این منـاطق از رودخـانه ها و چشمه سارهای اطراف و قنات های منطقه تامین می شود. در این منطقه سالانه ۷۲ تن عسل تولید می شود. این شهر در زمینه صنعت بسیار فقیر بوده و بیشتر شاغلین بخش صنعت در زمینه صنایع دستی و قالیبافی فعالیت دارند.

شهرضا

شهرِضا یکی از شهرهای استان اصفهان می باشد که در ۷۵ کیلومتری جنوب غربی اصفهان واقع شده است. آب و هوای آن نسبتاً گرم و خشک است. نام پیشین آن “کوم شه”، “کمشه” یا “قمشه” (هر دو با ضم اول) بوده است. کوم شه به معنی شکارگاه است. همچنین گفته می‌شود که این شهر را اقوام “قلتغ شاه” بنا نمودند. لـذا به نام قوم شاه نامیـده شد، که بعدها مخفف آن قمشه گردید. در دوره رضاشاه نام آن به شهرضا تغییر یافت.
شهرضا با سابقه طولانی از جمله شهرهای قدیمی و با اهمیت استان اصفهان است. مساعد بودن آب و هوا و سرسبزی محیط در شکل گیری هسته اولیه شهر نقش داشته است. بافت قدیم شهر بارها تجدید بنا گردیده اما اصولا حیات و هویت آن حفظ شده و در حال حاضر از نظر ترکیب و بافت فیزیکی با بخش‌های میانی و جدید شهر تفاوت دارد.
مرحله بعدی گسترش شهر مربوط به زمان صفویه می باشد که اصفهان به عنوان پایتخت انتخاب گردید. قرار گرفتن این شهر در محور جاده اصفهان به فارس که یکی از راههای مهم تجاری بوده، موجب رونق اقتصادی آن گشته است. از طرف دیگر به خاطر نزدیکیش با اصفهان نوعی عملکرد نظامی نیز داشته است. در این دوره به دلیل امنیت نسبی بافت فیزیکی شهر توسعه یافت.
مرحله بعدی گسترش شهر مربوط به دوره قاجاریه است. در این دوره شهر به شکل قلعه مانند و دارای دروازه بوده که هفت محله در آن جای می‌گرفته اند. مجموعه دروازه‌ها با عناصر تشکیل دهنده محله، نظیر بازارچه گذر، مسجد، تکیه، آب انبار و حمام در عین استقلال نسبی به کل شهر نیز وابسته بوده است. بازار در مرکز شهر قرار داشته و به عنوان کانون اصلی مبادلات اقتصادی و تجاری، همه شریان ها را به خود متصل نموده است.
در دهه چهل ایجاد امنیت نسبی در کل کشور و تبدیل شهرضا به مرکز شهرستان موجب رشد شهرنشینی گشته، به طوریکه رشد کالبدی شهر در این دهه چشمگیر بوده است. در این دوره از حیات، شهر به دلیل ایجاد مناسبات جدید اجتماعی-اقتصادی و سیاسی شهر از حالت ایستا خارج شده و به یک رشد نسبتاً سریع شهرنشینی دست یافت و صنایـع که تا این زمان تنهـا در مقیاس سنتـی آن مطـرح بوده جای خود را به کارخانه های نسبتاً بزرگ سپرد. جهات گسترش شهر در این دوره در بخش‌های شمال غربی بوده است و بافت فیزیکی آن به عنوان پیوند دهنده بافت قدیم و جدید کاربرد شهری خود را حفظ نموده است.

شاهین شهر

شاهین‌شَهر از شهرهای استان اصفهان است. این شهر در شهرستان برخوار و میمه قرار دارد. شاهین‌شهر در ۱۷ کیلومتری شمال شهر اصفهان و در حد فاصل دو اتوبان معلم و آزادگان که از دو جهت جاده اصفهان را به تهران متصل می‌کند، واقع شده‌است.

این شهر شهری تقریباً جدید است، اما با وجود تازگی رشد زیادی داشته‌است. شاهین‌شهر در منطقه‌ای به نام امیرآباد بنیان نهاده شده، به علت اینکه نقشه آن به صورت یک شاهین بود، شاهین شهر نامیده شد. دانشگاه صنعتی مالک اشتر و نیز هواپیما سازی ایران در این شهر قرار گرفته‌است. بسیاری از مردم را مهاجران خوزستانی‌ زمان جنگ ایران و عراق تشکیل می‌دهند. لهجه مردم بیشتر لهجه فارسی معیار است. زبان‌های رایج فارسی معیار و لری بختیاری است.

ارامنه مسیحی نیز از اقلیتهای قومی این منطقه به‌شمار می‌آیند که با حدود ۸۰۰۰ نفر جمعیت (به همراه زرتشتیان و بهائیان) از ساکنین قدیمی این شهرستان می‌باشند.

قمصر

شهر قمصر یکی از دیدنی ترین شهرهای استان اصفهان مخصوصا در فصل بهار است. قمصر یکی از قطب های تولید عرقیات گیاهی و گلاب در ایران است؛ که گلاب آن حتی در کشور های خارجی نیز شناخته شده بوده و دارای شهرت جهانی می باشد. این شهر همه ساله به خصوص در ایام گلابگیری که از اواسط اردیبهشت آغاز شده و تا اواخر بهار ادامه دارد، پذیرای هزاران گردشگر است. در این ایام تمام شهر پوشیده از درختان زیبا و رنگارنگ، همراه با بوی مطبوع و دلنشین گلاب و گل های محمدی است. برگزاری سالیانه جشنواره گل و گلاب در این فصل در قمصر نیز خود باعث جلب گردشگران بسیاری می شود.

نیاسر

شهر نیاسر، مرکز بخش نیاسر از توابع شهرستان کاشان و استان اصفهان بوده و در فاصله ۲۴ کیلومتری شمال غربی کاشان قرار دارد. شهر نیاسر از طریق اتوبان در فاصله ۲۴۰ کیلومتری تهران، ۲۶۰ کیلومتری شهرستان اصفهان قرار دارد. هر ساله از اواسط اردیبهشت، نیاسر به یکی از بهشت های دیدنی ایران تبدیل می شود. نیاسر یکی از مراکز مهم تولید گل محمدی، گلاب و عرقیات گیاهی در کشور است. چنین ویژگی کم نظیری به سبب قرارگیری در دامنه کوه های کرکس و وجود چشمه پر آب اسکندریه و قنات های زیادی است که محدوده هایی به وسعت ۸۰۰ هکتار را به زیر کشت برده است.

نیاسر شهری قدیمی است که تمام تاریخ و قدمت خود را مدیون چشمه آبی است که به نام چشمه اسکندریه شناخته می شود. افسانه های جالبی در مورد نحوه به وجود آمدن این چشمه گفته شده است. در یکی از این افسانه ها آمده؛ اسکندر بن فیلقوس که از دانیال پیامبر علم کشف اسرار را یاد گرفته بود، روزی از این منطقه می گذشته و با دیدن کوه کنار نیاسر؛ از وجود چشمه ای در آنجا خبر می دهد. با کندن زمین چشمه پدیدار شده و همین چشمه زمینه آبادانی منطقه را ایجاد می نماید. بر اساس همین افسانه اسم این چشمه را اسکندریه گذاشته اند. آبشار نیاسر هم در واقع زاییده همین چشمه است.

غار تاریخی رئیس و لایه کهن زیرین آن، چهار طاقی (آتشکده) ساسانی، بافت تاریخی با بناهای عمومی و مسکونی متعدد و گوناگون، باغهای گسترده، گلستانهای زیبا و قرارگیری در دامنه کوه به همراه چشمه اسکندریه و آبشار معروف نیاسر و باغ و کوشک تالار، این شهر را به یکی از شهرهای تاریخی و گردشگری کشور تبدیل نموده است. این شهر همه ساله و به خصوص در ایام گلابگیری پذیرای گردشگران و تورهای گردشگری از اقصی نقاط کشور است.

نایین (نائین)

نایین یا نائین یکی از شهرهای استان اصفهان در مرکز ایران است. این شهر مرکز شهرستان نایین محسوب می‏شود که در منطقه دشت کویر قرار گرفته و آب و هوایی خشک و کویری دارد. نایین شهر کوچکی است که در زمان های گذشته از حیث جمعیت و اوضاع کلی، بهتر از امروز بوده و اغلب روستاها و آبادی های تابعه آن دارای جمعیت و آبادانی بیشتری بوده است.

نایین شهری بسیار قدیمی است که قدمت آن را می‏توان به راحتی از مشاهده بنای بزرگ و کهن نارین قلعه یا نارنج قلعه دریافت. نارین قلعه بنایی با قدمت چند هزارساله است، که بر بلندی بنا شده و به نظر می‏رسد دژی بوده که مردم به عنوان پناهگاه از آن استفاده می‏کرده‏اند. مسجد جامع نایین از لحاظ قدمت دومین مسجد پابرجا در ایران است.

نایین از زمان ناصرالدین شاه تابع یزد بود و از سال ١٣٢٧ به یکی از شهرهای استان اصفهان تبدیل شد.
نایین به دلیل فرشهای زیبای خود معروف است. طرح فرش نایین شهرت جهانی دارد. با این حال فرشبافی در نایین قدمتی کمتر از ١٠٠ سال دارد. در حقیقت با افول صنعت عبابافی، صنعتگران و هنرمندان عباباف به بافتن فرش روی آوردند. پیش از فرش، کیفیت عبای نایین نیز در ایران بسیار مشهور بوده است.

منابع:
anobanini
fa (dot) wikipedia (dot) org
irankulturevi (dot) com