اصول طراحی سطل زباله های عمومی

موقعیت:
سطل های زباله بهتر است آشکار و قابل رؤیت باشند ولی مزاحمتی ایجاد نکنند. آنها نیاز به تیرک جداگانه ندارند ولی می توانند با تیرهای چراغ برق، ایستگاه های اتوبوس و نشانگان خیابان ها تثبیت شوند و حتی ممکن است کنار دیوار یا بدون پایه باشند.

در فضاهای خطی موجود در طول خیابان، این سطل ها در فاصله ۳۰ تا ۵۰ متری از هم قرار دارند. ولی در جاهایی مانند غذاخوری ها (ساندویچ فروشی ها و فروشگاه های غذاهای آماده)، سینماها و شیرینی فروشی ها می توان تعداد آنها را افزایش و در بیرون ساختمان های شهری، به دلایل امنیتی آنها را کاهش داد. مکان یابی و جانمائی سطل های زباله اهمیت زیادی در چگونگی استفاده از آنها و همچنین منظر شهری دارد. پیاده روهای پر عبور که برای گذران اوقات فراغت استفاده می شوند و یا پارک ها به تعداد بیشتری از سطل های زباله نیاز دارند. همچنین نوع زباله تولیدی (خشک یا تر) و حجم شیرابه آن نیز در جانمائی آنها موثر است. در صورت تولید شیرابه از قراردادن آنها در مجاورت درخت ها یا فضاهای سبز باید خودداری نمود. همچنین به سهولت دسترسی عابران باید توجه داشت.

گنجایش:
حداقل گنجایش یک سطل زباله درمرکز شهر باید ۵۰ لیتر باشد در مناطق بزرگ یا در پیاده روهای پر رفت و آمد بهتر است از مخازنی با حجم ۵۰ تا ۱۰۰ لیتر استفاده شود. برای مکان هائی که واحدهای صنفی خوراکی دارند نظیر اغذیه فروشی ها و یا آب میوه ها می توان از مخازن بزرگ تر قابل حملی استفاده نمود که حتما باید درب دار باشند.

نگهداری:
گنجایش و نگهداری، با هم نسبت مستقیم دارند. سطل ها زمانی بی فایده می شوند که مرتب تمیز نشوند. بنابراین موقعیت و محل سطل و نوبت های تخلیه، حجم آنها را تعیین می کند.

رنگ:
سطل های زباله عناصر مطلوب مبلمان شهری نیستند. متاسفانه در کشور ما غالب سطل های زباله رنگ های نامناسبی دارند و بسیار جلب توجه می کنند. سطل زباله را باید هنگامی که مورد نیاز هستند قابل رؤیت باشند و در غیر این صورت می بایست در فرم خیابان یا پارک حل شوند و مزاحمتی ایجاد نکنند. توصیه می شود اکیدا از به کار بردن رنگ های قرمز ، زرد و نارنجی به عنوان رنگ غالب سطل های زباله خود داری شود. این رنگ ها به دلیل تضاد شدید با پیرامون خود، سایر فضاهای شهری را تحت تأثیر قرار می دهند. مناسب ترین ترکیب استفاده از طیف خاکستری به همراه مقدار کمی سبز یا نارنجی است. رنگ ها در فرهنگ شهر نشینی ایرانی باید چرک تاب باشند.

مصالح مورد استفاده:
مصالح مورد استفاده در طراحی سطل زباله، باید ترکیبی از استحکام و مقاومت باشند.

· فایبر گلاس: امکان فرم دهی و ساخت متنوعی را فراهم می آورد. در صورت استفاده از رزین مناسب می توان محصولاتی مقاوم در برابر ضربه ، آتش سوزی و اسید شیرابه تولید کرد که رنگ پذیری مناسبی هم داشته باشند.
· بتن: نیاز به نگهداری چندانی ندارد. ولی به دلیل ضخامت آن، فقط شکل های ساده را می توان با آن به دست آورد. روکش های سنگ دانه ای آشکار، بافتی ایجاد می کنند که هم اقتصادی و هم با دوام است.
· چوب: فقط باید با سطل فولادی روکوبی شده مورد استفاده قرار گیرد. چوب، مزاحم و ناخوشایند نیست و برای هر دو محیط رسمی و غیر رسمی مناسب است. پوشش آن ممکن است فولاد گالوانیزه، شبکه ی توری پلاستیکی یا پلی اتیلن باشد.

در پوش ها:
در صورت امکان باید روی سطل های را پوشاند. این درپوش ها به کاهش بو کمک می کند و تجمع حشرات را به حداقل می رساند. علاوه برآن، مانع ریخت و پاش زباله توسط باد می شود. به درپوش ها می توان زنجیری متصل کرد یا با یک در لولایی که به راحتی و بدون نیاز به نیروی خاصی عمل کند.

تخلیه آب:
برای شست و شوهای دوره ای بهتر است حفره هایی برای تخلیه ی آب تعبیه شود که امکان دفع آب باران را نیز داشته باشد.

امنیت:
مناطقی که در آنها امنیت از اهمیت بسیاری برخوردار است، زباله های داخل سطل باید قابل رویت باشد. برای مثال، سطل های پاسُتونی بدون در بسیار مناسب است گاهی درمناطق کاملا امنیتی ممکن است هیچ سطلی تعبیه نشود.

سایر معیارها:
· مقاوم در برابر تخریب و فرسودگی
· استفاده از مصالحی با نیاز به مراقبت کمتر
· سهولت تخلیه و تمیزکردن
· غیر قابل سرقت بودن
· مقاوم در برابر هر نوع عامل آتش زا
· پوشش دهنده زباله های داخل آن
· نصب و تثبیت آسان اجزا و قطعات آن

و آخرین نکته اینکه در جانمائی و فرم سطل های زباله حتما و حتما نظر رفتگران شهر را بپرسید. آنها به زبان بسیار ساده تمام نکات مهم را به شما خواهند گفت.

منبع: سید رضا مرتضائی، رهیافت هایی در طراحی مبلمان شهری، ناشر: سازمان شهرداری ها، ۱۳۸۱