برخی روش‌های مدیریت شهری ما از دهه ۶۰ در دنیا منسوخ شده‌است

مهندس محمد جعفری متخصص شهرسازی و از کاندیداهای ائتلاف متخصصین شهر است. او با حضور در روزنامه دنیای اقتصاد به تشریح اهداف و برنامه های این ائتلاف برای شهر تهران پرداخت و با اشاره به ساختار و مشکلات تهران گفت: امروزه در دنیا برای حل مسئله دنبال یک پاسخ نیستند بلکه دنبال ارائه پاسخ های گوناگون هستند.

وی ادامه داد: دنیاچنین رویکردی دارد و برای همین است که در علوم مختلف، در زمانی بسیار کوتاه ورژنی را به ورژنی دیگر تبدیل می کنند که این تبدیل مثلا در حوزه دیجیتال و الکترونیک می تواند دریک مدت زمان ۱۵ روزه باشد، در حوزه خودروسازی ۶ ماهه است و در حوزه های پزشکی و… نیز زمان های قابل تعریف خود را دارد. مهم این است که آن ها برای مسایل مختلف فقط یک جواب پیدا نمی کنند و به یک پاسخ واحد قانع نمی شوند.
این استاد دانشگاه افزود: بنابراین حرف ما این است که باید برای اداره کشور از روش های معمولی که تاکنون مورد نظر ما بوده خارج شویم. مثلا ارائه طرح جامع یا مسترپلن به روشی که اکنون در کشور ما مرسوم است از دهه ۶۰ در دنیا منسوخ شده، زیرا آن ها به تجربه دریافته اند که نمی شود برای مدیریت شهری، غیرمنعطف عمل کرد و برای شهر تعریف نقطه به نقطه داشت. آن ها این مسئله را به صورت پهنه در نظر می گیرند و برای هر پهنه از شهر تعاریف و طرح های ساختاری راهبردی ارائه می دهند. اکنون مدیریت شهر تهران بعد از ۵ یا ۶ سال صرف زمان به ارائه طرح تفصیلی برای شهر تهران افتخار می کند، درحالی که این طرح از اساس می تواند بی‌ثمر باشد.
وی تاکید کرد: اگر نتوانیم در برنامه ریزی منعطف باشیم رانت ایجاد می شود و مثلا در نقطه ای که تجاری نیست توافق می شود، زیرا هم برای شهرداری و هم برای کسی که کار راه اندازی می کند درآمد زا است. در حالی که مدیریت شهری در بسیاری از شهرهای دنیا به قدری منعطف است که به اصطلاح کسی نمی تواند کار کسی را راه اندازی کند، زیرا آن ها پهنه را می بینند نه یک نقطه را و در مقیاس منطقه و ناحیه کاملا منعطف عمل می کنند.

این متخصص شهرسازی افزود: ما برای شهر تهران راهبردهای مختلفی داریم و معتقد هستیم که اگر شهر می‌خواهد به بهترین نحو اداره شود باید منابع مالی و اقتصادی لازم را برای به روز شدن داشته باشد. به بیان دیگر، ما باید برای حل مشکلات شهر پاسخ ها و طرح های متفاوتی داشته باشیم. بهعنوان مثال، پاسخ به مشکل ایجاد فضای سبز، پل، جاده و… لزوما فروش تراکم نیست.
مهندس جعفری با اشاره به فضای سبز تهران افزود: من با بسیاری از فارغ التحصیلان نظام مهندسی کشاورزی گفت و گو کرده‌ام و تا دلتان بخواهد متخصص کشاورزی بیکار داریم، زیرا بسیاری از این فارغ التحصیلان در محیط های شهری زندگی می کنند و الزاما نمی توانند برای کار به روستا بروند. آیا کشاورزی هیدروپونیک را نمی شود در محیط های شهری اجرا کرد؟
به اعتقاد وی، توسعه سرانه فضای سبز همواره یکی از مشکلات شهر تهران است، اما پاسخ آن حتما کاشت چمن و درخت های غیر مثمر نیست. آیا نمی شود با اختصاص زمین های ۵ هزار متری در حاشیه مناطق شهر و سپردن این زمین ها با هزینه های معقول به فارغ التحصیلان بیکار کشاورزی، هم به توسعه فضای سبز پرداخت و هم برای شهر تولید ثروت کرد؟
وی تصریح کرد: ادعا می شود که ما در ایران دنبال این هستیم که مردم از محصولات ارگانیک کشاورزی استفاده کنند تا از شیوع بسیاری از بیماری ها نظیر سرطان جلوگیری شود. آیا تولید محصولات ارگانیک گلخانه ای به روش هیدروپونیک این مشکل را هم حل نخواهد کرد؟ آیا مردم از این محصولات استقبال نمی کنند؟ آیا نمی شود در برخی از پارک های ایجاد شده در دره های تهران که دارای دخایر آبی هستند، حوضچه های پرورش ماهی ایجاد کرد تا شهروندان از این حوزه های گردشگری بهره برداری های دیگری هم بکنند؟
این کاندیدای شورای شهر اعلام کرد: ائتلاف ما  برنامه ها و مدل های اقتصادی مختلفی را در ابعاد سلولی، همسایگی، محلی، منطقه ای و شهری طراحی کرده است.در این برنامه برای یک واحد کوچک ۶۰ متری کاربردهای همزمان متعددی در نظر گرفته شده و تاکنون کسی از این منظر به مدیریت شهری نگاه نکرده است.
مهندس جعفری افزود: من در سال ۱۹۹۶ با ارائه  یک مقاله در زمینه توسعه روستایی از طرف APO به هندوستان دعوت شدم و پس از خاتمه همایش به عنوان یک گردش علمی- مطالعاتی به روستایی رفتیم که در آنجا از شدت گرما نمی شد بر روی زمین راه رفت. در این روستا ما را به مدرسه ای بردند که به مدرسه سبز معروف بود اما اثری از سبزی درآن دیده نمی شد. منظور این بود که در این مدرسه بچه ها هم درس می خواندند، هم خیاطی می کردند و هم ساختن کفش را یاد می گرفتند.
وی ادامه داد:  البته در گذشته نه چندان دور بچه های ما هم لااقل تابستان ها کار می کردند اما امروز دیگر این طور نیست و ما آنها را از جامعه دور کرده ایم. درحالی که اگر ما یکپارچه نگری داشتیم این اتفاق نمی افتاد، زیرا بچه ها همزمان با درس خواندن باید با مفاهیم دیگری نیز آشنا شوند.
غالبا بچه ها در  خانه و مدرسه هیچگونه آشنایی با مفاهیم اقتصادی و ارزش های آن پیدا نمی کنند، طوری که بسیاری از آنها پس از سال های فارغ التحصیلی همچنان با این مفاهیم بیگانه هستند.
به گفته مهندس جعفری، هر چند نظام محله ای به مفهوم سنتی آن در حال از بین رفتن است اما ائتلاف متخصصین شهر نه تنها برای محلات بلکه برای برج ها، مجتمع ها و آپارتمان های شهری نیز برنامه های اختصاصی دارد که زیستن در این محیط ها را از منظر رفاه و اقتصاد متحول می کند.
وی افزود: برای انجام کارهای بزرگ در مقیاس منطقه ای و شهری برنامه هایی خاص وجود دارد، مثل استفاده بهینه از انباشت آب های جنوب تهران که از تجمیع آب ها و احیانا فاضلاب مناطق شمالی تهران به وجود می آید.دراین زمینه به راحتی می توان با تصفیه رایگان این آب ها در جنوب شهر درآمد زایی داشت. ما باید بازارهای تامین مالی دنیا را بشناسیم و برای پروژه هایی در مقیاس شهر آنها را به کار بگیریم.
این متخصص شهری با اشاره به مسئله ترافیک تهران گفت: در این زمینه رشد جمعیت همیشه جلوتر از برنامه های شهرداری بوده است.مثلا هنگامی که مدارس ابتدایی در پایان سال تعطیل می شوند، ترافیک ۱۵ درصد کاهش پیدا می کند و این مسئله به این خاطر است که سطح خدمات در این مدارس یکسان نیست و به همین دلیل اولیا احتیاج به ترددهای غیر ضروری پیدا می کنند. شهرداری می تواند با ورود به این قضیه کمک کند تا مدارس امکانات تکنولوژیک واحدی داشته باشند.
وی ادامه داد: گفته شده است تمامی مدارس باید هوشمند باشند و این مسئله به این منتهی شده که در هر مدرسه یک کلاس را به این سیستم مجهز کنند که معلم با گچ روی تخته سیاه ننویسد، اما اینکه هوشمند سازی نیست. هوشمند سازی یعنی اینکه دانش آموز حتی از داخل خانه بتواند با مدرسه، معلم وهمکلاسان خود تعامل داشته باشد. در این صورت است که هوشمند سازی می تواند در بحث ترافیک نیز تاثیر گذار باشد.
این کاندیدای شورای شهر در ادامه گفت: گردش ترابری شهری باید اصلاح شود. شما می گویید اتوبوس بی آر تی گذاشته اید، اما این سیکل معیوب است زیرا برای فاصله ایستگاه تا منزل فکری نشده تا نسبت به ترغیب مردم اقدام گردد. در توکیو دیده ام که بسیاری از ساختمان های بلند و برج ها دقیقا به ایستگاه مترو ورودی دارند. حتی شهرداری می تواند با استفاده از ون های برقی که از سوخت فسیلی استفاده نمی کند چرخه فاصله محله های اصلی به ایستگاه بی آر تی را کامل کند که ما نیز در این مسئله مطالعات کاملی داشته ایم.
مهندس جعفری تاکید کرد: ما باید در شهر نگاه جدیدی به مقوله مصرف کالا داشته و باید برای الگوی مصرف نیز یک نظام اصولی داشته باشیم. ما با میادین میوه و تره بار به شکل فعلی مخالف هستیم زیرا در این میادین به بهانه ارزان بودن، علیرغم میل مشتری حجم زیادی از میوه را با کیفیت پائین به شهروندان ارائه می دهند که بسیاری از این محصولات نیز دور ریز خواهد شد.
کاندیدای ائتلاف متخصصین شهر بحث بافت فرسوده را یکی از اصلی ترین اولویت های شهرداری تهران دانست و گفت: ما اعتقاد داریم که باید دعوای شهرداری و دولت در این بحث خاتمه یابد. به نظر من اگر دولت منابع سنگینی را که برای مسکن مهرتهران تخصیص داد به اصلاح بافت فرسوده تخصیص می داد، امروز درمورد بسیاری از مشکلات نظیر زلزله و… نگرانی نداشتیم.
به گفته وی ،در برخی از شهرهای بزرگ دنیا مسئولیت های متعددی از شهرداری مطالبه می شود، مثلا ارائه خدمات حقوقی و تخصیص وکیل به شهروندان که در نوع خود بسیار جالب است.
وی افزود: در این ائتلاف ما به سراغ متخصصین صاحب نظر رفته ایم و از تک تک آن ها تقاضا کرده‌ایم که به خاطر خدمت به شهروندان دراین ائتلاف حضور پیدا کنند.
مهندس جعفری با اشاره به جایگاه رسانه ها گفت: ما اعتقاد داریم که رسانه ها باید به عنوان وکیل مردم ورود کرده و یک ساز و کار نظارتی را در کشور احیا کنند.رسانه ها باید ادعاهای کاندیداها را در صورت موفقیت شان، از آن‌ها مصرانه مطالبه کنند.